CZERMIŃSKA MAŁGORZATA, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
MAŁGORZATA CZERMIŃSKA (Książek-Czermińska) (ur. 22 III 1940 Luboml, Wołyń), literaturoznawczyni, profesor Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Córka Józefa Książka (8 IX 1909 Adamki, powiat Radzyń Podlaski – 5 IV 1940), absolwenta Wydziału Chemii Politechniki Warszawskiej (1933), pracownika Instytutu Przeciwgazowego Ministerstwa Spraw Wojskowych, w czasie kampanii wrześniowej 1939 porucznika rezerwy Wojska Polskiego na czele patrolu moździerzy, po wzięciu do niewoli sowieckiej w obozie przejściowym w Putywlu, przewiezionego do Kozielska na przełomie października i listopada 1939, zamordowanego w Katyniu, oraz poślubionej w 1935 Julianny Haliny z domu Siemaszko (8 I 1908 – 17 II 1994 Gdańsk), absolwentki (absolutorium) studiów przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim. Siostra Hanny Książek (ur. 16 III 1936 Warszawa), absolwentki Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku, architektki wnętrz w biurach projektowych na terenie Trójmiasta, a następnie terapeutki uzależnień. Czas wojny spędziła wraz z matką i siostrą u rodziny na Wołyniu.
W Gdańsku od 1947, gdzie matka pracowała jako nauczycielka biologii, a potem urzędniczka. W 1957 absolwentka I Liceum Ogólnokształcącego, w latach 1957–1962 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W okresie 1962–1970 asystentka w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Gdańsku, następnie do emerytury w 2010 na UG. Od 1970 (na WSP) doktor na podstawie dysertacji Czas w powieściach Parnickiego (promotor: prof. Maria Janion) i adiunkt, od 1984 doktor habilitowany na podstawie dorobku i rozprawy Autobiografia i powieść czyli pisarz i jego postacie, w latach 1985–1991 docent, od 1992 profesor UG (uczelniany), od 2001 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 2004 profesor zwyczajny. W latach 1985–2010 kierownik Zakładu Współczesnej Literatury Polskiej w Instytucie Filologii Polskiej UG, 1998–2009 kierownik Filologicznego Studium Doktoranckiego UG. Po przejściu na emeryturę do 2018 kontynuowała pracę dydaktyczną na Filologicznych Studiach Doktoranckich na Wydziale Filologicznym UG. Jednocześnie w latach 1984–1999 i 1992–1995 pracowała na połowie etatu w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy. W 1991 prowadziła wykłady z literatury polskiej na University of Michigan w Ann Arbor (USA), 1996 w Cambridge University (Wielka Brytania). Od 2023 profesor honorowy UG.
Badaczka teorii powieści i prozy niefikcjonalnej, literatury polskiej XX wieku, związków literatury i sztuk wizualnych. Autorka m.in. prac Czas w powieściach Parnickiego (1972), Teodor Parnicki (1974), Autobiografia i powieść, czyli pisarz i jego postacie (1987), Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie (2000, wyd. 2 zmienione 2020, wydanie anglojęzyczne The Autobiographical Triangle: Wittness, Confession, Challenge, 2019, w tłumaczeniu Jean Ward), Gotyk i pisarze. Topika opisu katedry (2005), Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności. Przewodnik (wspólnie z Grażyną Borkowską i Ursulą Phillips, 2000). W 2001 organizatorka II Kongresu Polonistyki Zagranicznej w Gdańsku.
Od 1992 członkini Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN (w 1999–2002 przewodnicząca), następnie Komitetu Nauk o Literaturze PAN (w 2003–2006 przewodnicząca). Członkini Międzynarodowego Naukowego Komitetu Studiów Polonistycznych (2001–2006 przewodnicząca). Od 1996 członkini Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich PAN (kolejne kadencje do 2022), od 1997 (przez dwie kadencje) Komitetu Badań Naukowych, od 2007 do 2010 Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów w Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych.
Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1984), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1994), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1990), Medalem „Pro Memoria” Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (2005). W 2007 laureatka Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza w kategorii nauk humanistycznych i społecznych (jako pierwsza kobieta odznaczona tym wyróżnieniem; nagrody miasta Gdańska). W 2019 otrzymała XXV Ogólnopolską Nagrodę Literacką im. Franciszka Karpińskiego Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”. 24 III 2023 w Bibliotece Głównej UG otwarto czasową wystawę „Profesor Małgorzata Czermińska i jej środowisko. Osoby – tematy – pasje”.
Żona Juranda Bogdana Czermińskiego (ur. 1939), doktora, chemika, matematyka i informatyka, pracownika UG, pioniera internetu w Gdańsku, w 2002 współzałożyciela Stowarzyszenia Kulturalnego Wspierania Edukacji i Rozwoju. Matka Michała (ur. 1965), Adama (ur. 1969), Jana Józefa (ur. 1974).
