CURICKE REINHOLD, historyk, sekretarz Rady Miejskiej, były patron ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
REINHOLD CURICKE (12 I 1610 Gdańsk – 2 IV 1667 Gdańsk), historyk, prawnik, sekretarz Rady Miejskiej, były patron gdańskiej ulicy. Syn przybyłego z Koszalina Georga (zm. 1 IV 1637, pochowany w kościele św. Trójcy), podsędka Starego Miasta, właściciela m.in. kamienicy przy Langgasse (ul. Długa 9) i poślubionej 2 VII 1601 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) jego pierwszej żony, Marii (1574 – pochowana 5 II 1630 w tymże kościele pod płytą nr 278), córki kupca i armatora Erdmanna Trebnitza (pochowany 2 VI 1601 w kościele NMP). Miał ośmioro rodzeństwa, w tym brata Erdmana, od 4 VII 1641 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz siostrę Annę (1608–1638), od 1627 drugą żonę profesora Gimnazjum Akademickiego Georga Pauli.
W czerwcu 1626 zapisał się na studia prawnicze w Rostocku, od 14 sierpnia tego roku studiował jednak na kalwińskim uniwersytecie we Franeker (Fryzja), od 16 VII 1630 w Królewcu, w 1633 w Groningen. Po powrocie do Gdańska w 1636 opublikował mowę panegiryczna na cześć króla Władysława IV (Dissertatio gratulatoria ad Poloniae regem Vladislaum IV. post varia feliciter depugnata bella, superatos Moschos, Tartaros, Turcas, dicata), dobrze przyjętą w kregach władz miasta. W 1638, po przejściu do pracy w Gimnazjum Akademickim dotychczasowego sekretarza miasta Petera Oelhafa, przyjął zaproponowaną mu zwolnioną w ten sposób posadę, i do śmierci był sekretarzem Rady Miejskiej. Mając dostęp do archiwum miejskiego, w latach 1638–1642 przygotował czterotomowe dzieło Der Stadt Dantzigk historische Beschreibung (Opis historyczny miasta Gdańska), ówcześnie najobszerniejsze opracowanie historii Gdańska, do czasów wydania monografii Daniela II Gralatha w 1789–1791 traktowane jako podstawowe źródło wiedzy o przeszłości miasta. Praca podzielona została na cztery części. W pierwszej zawarł uwagi toponomastyczne i etymologiczne związane z nazwą Gdańska (za wcześniejszymi badaczami także i wedle niego nazwa gocka lub duńska), a także rozwój miasta przed połową XV wieku. Część druga dotyczyła dziejów miasta pod panowaniem królów polskich, część trzecia wewnętrznych dziejów miasta, czwarta traktowała o okresie wojen i wydarzeń społeczno-gospodarczycg i religijnych. Zawarte w dwóch ostatnich częściach uwagi niezgodne z luterańską linią władz miasta i pozytywny stosunek do kalwinów gdańskich (do których sam należał) spowodowały odłożenie druku przez Radę Miejską na czas późniejszy (także w obawie przed ponownym wybuchem sporów religijnych w mieście). Rada zażądała oddania rękopisu i poczynionych przez autora wszystkich notatek i wyciągów ze źródeł.
Dążąc do wydania pracy drukiem, wprowadzał do niej poprawki, została jednak opublikowana w Amsterdamie/Gdańsku dopiero po jego śmierci w 1686 staraniem syna Georga Reinholda (7 VI 1650 Gdańsk – 25 XII 1708 Gdańsk) i z rysunkami budowniczego miejskiego Petera Willera. Dzieło to wyszło pod długim tytułem Der Stadt Danzig Historische Beschreibung worinner von dero Uhrsprung, Situation, Regierungs-Art, geführten Kriegen, religions- und Kirchen-Wesen außführlich gehandelt wird. Verfasset und zusamen getragen … im Jahr Christi 1645. Anitzo aber mit sonderbahrem Fleiß, nebst vielen dazu gehörtigen Kupferstücken in offentlichen Druck außgegeben … anno Domini 1686. Und mit vielen newen additionibus vermehret und continuiret biß auff die gegenwertige Zeit (Historyczny opis miasta Gdańska, w którym traktuje się o jego początku, położeniu, formie sprawowania władzy, prowadzonych wojnach, sprawach religijnych i kościelnych. Zredagowany i zebrany w całość … w Roku Pańskim 1654. Teraz jednak z osobliwą pracowitością, wraz z wieloma przynależnymi do niej miedziorytami wydany w upublicznionym druku … w Roku Pańskim 1686. A także uzupełniony wieloma dodatkami i doprowadzony aż do współczesności). Zgodnie z żądaniami gdańskiej Rady Miejskiej w egzemplarzach wydanych w Gdańsku usunięto rozdziały przychylne kalwinizmowi, które ukazały się wcześniej jako pisma polemiczne (Verbesserter historischer Auszug von Veränderung der Religion in Dantzig, 1652). W egzemplarzach wydanych w Amsterdamie Georg Reinhold Curicke obszedł te zastrzeżenia, drukując pracę w prawie oryginalnej postaci, bez większego ocenzurowania. Praca, podzielona na cztery księgi, omawia topograficzny opis Gdańska i jego części, opisuje ustrój i miejskie prawa, podaje głównie polityczny zarys historii miasta, wreszcie omawia jego zabytki.
Jako kalwin włączał się w dyskusje z luteranami, publikując anonimowo krytyczne wobec nich Sackpfeife der Reformierten (1646). Oprócz historii zajmował się prawem morskich miast hanzeatyckich – wydał je z komentarzem (Ius maritimum Hanseaticum, Hamburg 1667) – oraz zagadnieniami prawniczymi (w tym asekuracją w żegludze). Zgromadził księgozbiór liczący około 2500 woluminów. Był m.in. opiekunem prawnym testamentu księgarza Georga Förstera.
Mieszkał w dziedziczonej po ojcu kamienicy przy Langgasse (ul. Długa 9). 4 XI 1638 w kościele św. Piotra i Pawła ożenił się z Catheriną (9 VII 1618 – po 1661), córką z pierwszego małżeństwa profesora Gimnazjum Akademickiego i swojego szwagra (przez siostrę Annę) Georga Pauli. Ojciec dzieci chrzczonych w kościele św. Piotra i Pawła, z których w niemowlęctwie lub dzieciństwie zmarli 1/ Catherina (ur. 31 V 1641), 2/ Georg (23 VI 1643 – 5 VI 1645), 3/ Maria (chrzest 6 I 1646), 4/ Florentina (chrzest 25 X 1656). Pełnoletności dożyli: 5/ Reinhold (chrzest 8 VI 1639), 16 IX 1673 zapisany na uniwersytet w Magdeburgu, wspomniany 6/ Georg Reinhold, w maju 1667 zapisany do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, w którym w 1669 wygłaszał mowę pod kierunkiem Johanna Petera Titiusa, następnie student w Marburgu (1673), sekretarz miejski w Gdańsku, żonaty, ojca 13 dzieci; 7/ Johann (chrzest 22 VII 1655 Gdańsk – 6 V 1716 Lippstadt), w styczniu 1670 zapisany do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, od 1676 uczeń w kalwińskim gimnazjum w Bremie, studiował teologię we Franeker (zapisany 23 V 1681), Lejdzie (zapisany 11 VII 1682), Marburgu (zapisany 22 III 1683), Heidelbergu i Bazylei (1684), od 1686 do śmierci pastor kalwińskiej gminy w Lippstadt (Nadrenia Północna-Westfalia), podarował gdańskiej Radzie Miejskiej część książek ojca, 8/ Nathanael (chrzest 15 XI 1657), również uczeń Gimnazjum Akademickiego (zapisany do tej samej klasy jednocześnie z bratem Johannem w styczniu 1670), 9/ Euphrosyna (27 VIII 1661 – pochowana 25 V 1700 w kościele św. Trójcy), od ślubu 6 IX 1689 w kościele św. Piotra i Pawła żona wdowca Johanna Martina Schode (zm. 1708).
Pochowany 8 IV 1667 w kościele NMP pod płytą nr 106. Do 1945 jego imię (Curickeweg) nosiła obecna ul. Okrzei w Gdańsku–Wrzeszczu (Dolnym).
Album studiosorum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV–MDCCCLXXV. Accedunt nomina curatorum et professorum per eadem secula, ed. Willem N. Du Rieu, Hagae Comitum 1875, s. 654.
Die Matrikel des Gymnasium Illustre zu Bremen 1610–1810, bearb. Thomas Otto Achelis und Adolf Börtzler, Bremen 1968, s. 196.
Die Matrikel der Universität Rostock, Bd.3, hrsg. Adolph Hofmeister, Rostock 1893, s. 66.
Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg, ed. Georg Ehler, Bd. 1, Leipzig 1910, s. 318.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 380.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 210, 217.
Suchbuch für die Marburger Universitätsmatrikel von 1653-1830, Darmstadt 1927, s. 58.
Cieślak Edmund, Curicke Rejnold, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. I, Gdańsk 1992, s. 234–235.
Mokrzecki Lech, W kręgu prac historyków gdańskich XVII wieku, Gdańsk 1974, s. 154–190.
Postma Ferenc, Studenci z Rzeczypospolitej we fryzyjskim uniwersytecie we Franeker. (Spis nazwisk i bibliografia), Kraków 2014, s. 169, 171.
Szafran Przemysław, Warsztat historyczny Reinholda Curicke dziejopisarza Gdańska XVII wieku w świetle jego księgozbioru. (Z dziejów księgozbiorów prywatnych w Gdańsku w XVII i XVIII wieku), „Libri Gedanenses”, 2/3, 1968/1969.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 120.
