BUDYNEK PREZYDIUM POLICJI
| < Poprzednie | Następne > |
BUDYNEK PREZYDIUM POLICJI (Polizeipräsidium), Karrenwall 6 (ul. Okopowa 9), od 2002 siedziba Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Delegatura w Gdańsku.
Kompleks wzniesiony (w miejscu dawnej Bramy Karowej) w latach 1902–1905, kosztem około 700 000 marek, składał się z trzech budynków (budynek główny, areszt śledczy i willa naczelnika), zgrupowanych wokół wewnętrznego dziedzińca, i zajmował kwartał w kształcie trapezu między nowo wyznaczoną na terenach pofortyfikacyjnych ulicą Karrenwall (Okopową) a An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego). Projekt wstępny opracowano w berlińskim Ministerstwie Robót Publicznych, za ostateczne opracowanie (w tym projekt fasad) oraz realizację odpowiadał Otto Ferdinand Julius Kloeppel, pod kierownictwem okręgowego inspektora Alfreda Muttraya. Nadzór sprawował radca budowlany Heinrich Lehmbeck, a z ramienia ministerstwa – nadradca Oskar Launer. W marcu 1905 rozpoczęto przeprowadzkę do nowego obiektu, choć kompleks oficjalnie ukończono 1 kwietnia, a oddano do użytku 6 maja.
Symetrycznie zaprojektowany, podłużny budynek główny – pełniący funkcje administracyjne – zaplanowano w układzie korytarzowym, z pomieszczeniami biurowymi od strony ulicy. W przyziemiu znalazła siedzibę policja kryminalna, urząd meldunkowy, biuro paszportowe i mieszkanie służbowe, następną kondygnację zajmowała kasa oraz wydziały I i III policji, powyżej zaprojektowano salę posiedzeń, gabinet naczelnika, wydziały II, IV, V i VI (zob. policja). Ostatnie piętro zajmowały kancelaria, biura inspekcji policyjnej i policji budowlanej. Wnętrza urządzono skromnie, wyjątek stanowił dwukondygnacyjny sklepiony hall wejściowy i sala posiedzeń, ozdobiona portretem cesarza Wilhelma II autorstwa Konrada Wiederholda. O wyrazie szerokiej, ceglanej fasady od strony Karrenwall decydowało siedem szczytów zdobionych ornamentem okuciowym. Największy z nich wieńczył flankowany wieżyczkami środkowy ryzalit mieszczący wejście. Elementy dekoracyjne – portal, obramienia okien, gzymsy i boniowane narożniki – wyraźnie wyróżniały się na tle czerwieni cegły. Część detali wykonano z piaskowca, resztę – ze sztucznego kamienia.
Pięciokondygnacyjny budynek aresztu śledczego spięto łącznikiem z budynkiem głównym na wysokości pierwszego piętra. Tu znajdował się pokój przesłuchań, biuro policji obyczajowej, gabinet lekarski, szatnia i łazienka. Wyższe kondygnacje zajmowały cele więzienne, umieszczone po obu stronach korytarza. Na drugim i trzecim piętrze przetrzymywano mężczyzn, na czwartym – kobiety, piętra dysponowały osobną klatką schodową. Na parterze urządzono kuchnię i mieszkanie nadzorcy, w piwnicach kotłownię oraz cele dla nietrzeźwych i bezdomnych, na poddaszu – zakład fotograficzny. Elewacje utrzymano w prostych gotycyzujących formach.
Ostatni budynek kompleksu stanowiła piętrowa willa mieszczącą dziewięciopokojowe mieszkanie naczelnika. Na poziomie piętra umieszczono łącznik z budynkiem głównym, prowadzący do gabinetu i sali posiedzeń. Asymetrię rozczłonkowanej malowniczo bryły podkreślały zastosowane materiały wykończeniowe – cegła, piaskowiec i fachwerk w partii szczytowej. Na obszernym dziedzińcu, stanowiącym zaplecze pod przyszłe rozbudowy, urządzono ogród naczelnika i spacerniak.
W 1925 na parterze budynku otwarto Muzeum Kryminalistyki (Kriminalmuseum), wystawę stałą prezentującą historyczne miejskie rozporządzenia dotyczące służb porządkowych, umundurowanie gdańskiej policji, zdjęcia miejsc i narzędzia zbrodni, prezentowano metody działań przestępców (zwłaszcza kieszonkwców), itp. Po II wojnie budynki przejął Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (1945–1956), następnie Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej na siedzibę Służby Bezpieczeństwa (1956–1983), Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych (1983–1990), delegatura Urzędu Ochrony Państwa (1990–2002), Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Delegatura w Gdańsku.
