WŁODARSKA BARBARA, historyk sztuki, muzealnik

Aktualna wersja na dzień 19:06, 16 gru 2022

Barbara Włodarska

Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk

Partner redakcji

BARBARA WŁODARSKA z domu Tuchołka (ur. 15 XII 1939 Wróblewo, powiat sieradzki), historyk sztuki, muzealnik. Córka prof. dr hab. Zbyszka Tuchołki (1909 Marcinkowo Dolne – 1980 Poznań), specjalisty w zakresie chemii rolnej, w latach 1965–1972 rektora Akademii Rolniczej w Poznaniu, i Anny z domu Wilskiej (1912 Wróblewo – 1980 Poznań). W 1958 ukończyła VII Liceum im. Dąbrówki w Poznaniu, w 1963 tamże historię sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Pracę dyplomową na temat rzeźby św. Jerzego z Dworu Artusa, stworzonej przez Hansa Brandta, opublikowała w „Roczniku Gdańskim” (1965). Od 1963 pracownik Muzeum Pomorskiego w Gdańsku (od 1972 Muzeum Narodowe): w latach 1963–1969 była asystentem w Dziale Naukowo-Oświatowym, a od 1969 w Dziale Rzemiosła Artystycznego, w latach 1972–2009 kustoszem Pracowni Metali. Ponadto od 1987 do przejścia na emeryturę w 2000 pełniła funkcję kuratora Działu Sztuki Dawnej, nadzorując prace merytoryczne wszystkich pracowni muzealnych. Jako opiekun zbioru metali specjalizowała się w konwisarstwie i złotnictwie.

Autorka wystaw stałych: konwisarstwa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku (1986), złotnictwa ze zbiorów tego muzeum (1988 i 2009) oraz prezentacji złotnictwa gdańskiego w Focke-Museum w Bremie (1991; wystawa wymienna z ekspozycją „Srebra z Bremy”). Publikowała zbiory muzeum w katalogach: Cyna. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku (1975), Danziger Silber. Die Schätze des Nationalmuseums Gdansk. Bremer Landesmuseum, Focke-Museum, vom 9. Juni bis 25. August 1991 (1991), Cyna od XV–XIX wieku. Katalog stałej wystawy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku (1992), Złotnictwo od XIV do XX wieku w zbiorach Muzeum Narodowego (2005), Goldschmiedekunst vom 14. bis zum 20. Jahrhundert in den Sammlungen des Nationalmuseums in Gdańsk (2005). Opracowała dokumentacje znajdujących się w zbiorach krajowych i zagranicznych dzieł gdańskich złotników i konwisarzy – wyniki te zostały zaprezentowane w wydawnictwach i katalogach wystaw jubileuszowych: Srebrne oprawy książkowe ze zbiorów w Polsce. 400 lat Biblioteki Gdańskiej, 1596–1996 (1996; tom ten również współredagowała – z Janem Michałem Krzemińskim), Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku, tom I: Eseje, tom II: Katalog (1997), Danziger Kunst vom 15. bis 18. Jahrhundert (1997, 2003; współredagowane przez nią niemieckie wydanie pierwszego tomu Aurea Porta Rzeczypospolitej), Klejnot w koronie Rzeczypospolitej. Sztuka zdobnicza Prus Królewskich (2006). Redagowała „Gdańskie Studia Muzealne” (t. 6, 2000).

W swoich pracach analizowała dekoracje figuralne na srebrach gdańskich w kontekście sytuacji religijno-obyczajowej i politycznej miasta w XVII i XVIII wieku, między innymi na srebrach przeznaczonych na okoliczności rodzinne („Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2004), na srebrach przeznaczonych do skarbców europejskich (Sztuka XVII wieku w Polsce. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Kraków, grudzień 1993, 1994), a także interpretując epizody ze Starego Testamentu (między innymi w „Porta Aurea” 1993, Studiach z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej, 2003) oraz z literatury grecko-rzymskiej (Mit Odysa w Gdańsku. Antykizacja w sztuce polskiej, 2000). Opracowała wybitniejsze dzieła gdańskich złotników o rozbudowanym programie dekoracji, takie jak puchar szyprów wiślanych Johanna Jödego („Rocznik Gdański” 1991), oliwski nautilus Andreasa Mackensena I („Antyki. Magazyn sztuki dawnej” 1997), monstrancja z kościoła św. Brygidy (Album Amicorum. Między Wilnem a Toruniem. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Józefowi Poklewskiemu, 2008) i kufel z alegorią dzieciństwa (Verba volant, scripta manent. Księga pamiątkowa poświęcona Janowi Michałowi Krzemińskiemu (1943–2010), 2014). Od 1992 opracowuje biogramy gdańskich złotników do Allgemeines Künstlerlexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker.

W latach 80. i 90. XX wieku brała udział w opracowywaniu kartoteki dzieł złotniczych w kościołach województwa dla Urzędu Konserwatorskiego. Współpracując w zakresie dokumentowania muzealiów utraconych w czasie II wojny światowej z Departamentem Dziedzictwa Narodowego za Granicą przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przygotowała katalog Srebra z kościołów gdańskich utracone w czasie drugiej wojny światowej (tom I opracowania Srebra utracone z kościołów w Polsce w czasie drugiej wojny światowej).

Współorganizowała Oddział Pomorski Stowarzyszenia Muzealników Polskich (1998) i dwie kadencje (1998–2001 i 2001–2004) była jego wiceprezesem. Od 1963 roku jest członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki, od 2000 Rady Fundacji im. dr Katarzyny Cieślak. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1985) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005), uhonorowana złotą odznaką „Za Opiekę nad Zabytkami” (1982), Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska (1992), Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (2002), nagrodą Museum Nationale Gedanense – Bene Merenti (2008), Nagrodą im. prof. Jerzego Stankiewicza (2009).

Od 1970 zamężna z Ryszardem Włodarskim (ur. 2 IV 1936 Witowice), inżynierem elektronikiem, matka Marii Anny (ur. 23 VIII 1971 Poznań) doktora habilitowanego biologii morza, oraz Wojciecha Marcina (ur. 15 VI 1975 Poznań) doktora nauk technicznych budowy i eksploatacji maszyn. CzB