SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Schwarzes Meer (ul. Stawki) i szpital dziecięcy diakonis (skrajnie z prawej)
Budynek byłego szpitala dziecięcego diakonis przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki), stan z około 1880
Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1865
Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1870
Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach, budynek z 1875
Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach po przebudowie z 1930
Kaplica w ogrodzie szpitala diakonis ewangelickich, 1908
Była kaplica szpitala diakonis ewangelickich, 2018


SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH (Diakonissenkrankenhaus, Zachodniopruski Macierzysty Dom i Szpital Diakonis - Westpreußisches Diakonissen- Mutter- und Krankenhaus). Działał od 10 VII 1857 z inicjatywy członków gminy kościoła Zbawiciela na Zaroślaku, początkowo jako szpital dziecięcy w wynajętym małym parterowym budynku przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki ( Czarne Morze)). Jego prowadzenie powierzono diakonisom z Ludwigslust w Meklemburgii. W 1860 szpital przeniesiono do budynku przy Neugarten 23 (ul. Nowe Ogrody), poszerzając zakres świadczeń o leczenie chorób kobiecych. Pierwszych 30 pacjentek przyjęto 13 XI 1860, w 1864 szpital powiększono o dokupiony sąsiedni budynek przy Neugarten 24. Uporządkowano należący do posesji ogród, urządzając miejsce spacerów dla chorych.

12 I 1870 kupiono od spadkobierców Friedricha Adolfa Gottschalka teren przy Neugarten 3/5, a 31 VIII 1871 wmurowano tam kamień węgielny pod budynek nowego szpitala, zaprojektowany przez architekta i radcę gdańskiej rejencji Brunona Eberhardta (1826–1905). Koszt zakupu działki oraz budowy nowego gmachu wyniósł 75.000 marek. Fundusze zbierano przez kilka lat w świątyniach protestanckich Gdańska, Pomorza i Prus Wschodnich; na ten cel przeznaczono też pieniądze ze sprzedaży władzom gdańskiej rejencji użytkowanych dotychczas budynków przy Neugarten 23/24 oraz otrzymane od osób prywatnych, gmin ewangelickich i instytucji.

17 III 1875 nastąpiło otwarcie i poświęcenie nowego szpitala, który dysponował 100 łóżkami i salą operacyjną; przeznaczony był dla kobiet, dzieci i mężczyzn – pacjentów internistycznych i chirurgicznych. W głównym budynku znajdowały się pomieszczenia dla diakonis, jadalnia, biura, sale: konferencyjna, operacyjna, opatrunkowa i pokój lekarski. Po stronie wschodniej głównego budynku znajdował się trzykondygnacyjny tzw. Klassenkrankenhaus z 20 salami chorych klasy I–III oraz apteka, po stronie zachodniej głównego budynku – laboratorium, pomieszczenia gospodarcze i sala lekcyjna. W podwórzu stał budynek oddziału dziecięcego (parter, jedna sala z 28 łóżkami, dwie izolatki) i kobiecego (piętro, sala z 23 łóżkami).

W 1884 w celu powiększenia obszaru szpitalu wykupiono ogrodnictwo Juliusa Gottlieba Radike przy Neugarten 6. W 1902 po zachodniej stronie głównego budynku wybudowano baraki dla chorych, w 1905 – stację pogotowia, w 1911 – nową salę operacyjną, w 1912 rozbudowano część szpitala przeznaczoną dla chorych I i II klasy. W okresie I wojny światowej pacjentami było kilka tysięcy rannych żołnierzy. W 1926 roku rozbudowano część przeznaczoną dla chorych III klasy i stację pogotowia, zbudowano kaplicę.

W 1930 przystąpiono do nadbudowania piętra nad oddziałem dziecięcym i kobiecym oraz wzniesienia nowej zabudowy według projektu Adolpha Bielefeldta w miejscu rozebranych obiektów na dziedzińcu. Prace zakończono w listopadzie 1933. Po przebudowie powstał czteropiętrowy gmach z mieszkaniami diakonis na ostatnim piętrze. Podczas II wojny światowej przebywali tu ranni żołnierze. 11 VII 1942, w czasie pierwszego angielskiego nalotu na Gdańsk ( naloty bombowe podczas II wojny światowej), bomba uderzyła w zachodnie skrzydło głównego budynku; zginęło jedenaście osób, w tym dwie diakonisy, 12–14 VII 1942 zmarło 38 osób rannych podczas nalotu, w tym pięć diakonis i dwie pielęgniarki, kilkanaście dalszych zmarło w następnych dniach. W obawie przed skutkami dalszych nalotów, w początkach 1943 oddział dziecięcy przeniesiony został do Leśnego (Krzaczastego) Młyna w Oliwie.

W 1876 chorym posługiwało, poza przełożoną, 16 diakonis, 24 nowicjuszki i 19 sióstr w okresie próbnym; zatrudniano trzech lekarzy. W roku 1900 chorymi opiekowały się 73 diakonisy. Poza opieką stacjonarną diakonisy pracowały w domach obłożnie chorych. Ich służba odznaczała się – jak na ówczesne warunki – dużym profesjonalizmem. Struktura wzorowana była na zgromadzeniu w Kaiserswerth, podobnie jak strój diakonis (duży, czarny kapelusz, biały czepek, błękitna suknia z muślinu w dni robocze, wełniana – w dni świąteczne). W latach 1857–1859 przebywało w szpitalu 62 pacjentów, w roku 1879 – 283, w 1906 – 1633, w 1932 – 2356. Od 1901 roku szpital był związany z fundacją Augusty Victorii. Po 1945 został przemianowany na Szpital Wojewódzki. ASZJMM

Prowizorzy szpitala diakonis ewangelickich
Rok Imię i nazwisko Zawód, urząd
1857–1877 Karl Adolph Blech pastor, superintendent
1877–1879 Bernhard Theodor Haussmann kupiec, armator, radca miejski
1879–1882 Wilhelm August Wienskowski von Saltzwedell prezydent rejencji gdańskiej
1882–1884 Hermann Theodor Brinckmann (1820–1905) kupiec, konsul Holandii w Gdańsku
1884–1887 Konrad Anton Rothe prezydent rejencji gdańskiej
1887–1892 Grundschöttel prezydent konsystorza ewangelickiego w Królewcu
1892–1902 Gustav Heinrich Gossler nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie
1902–1905 Clemens Gottlieb Delbrück nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie
1905–1919 Ernst Ludwig Jagow nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie
1919–1921 Wilhelm Reinhard generalny superintendent
1921–1928 Friedrich Waldemar Sieg kupiec, przedsiębiorca
1928–1931 Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm prawnik, prezydent Senatu II Wolnego Miasta Gdańska
1931–1937 Wilhelm Riepe emerytowany radca budowlany
1939 Ernst Büttner radca
MrGl
Ordynatorzy szpitala diakonis ewangelickich
1857–1863 dr Eduard Viktor Glaser
1864–1866 dr Georg Friedrich Heinrich Abegg
1866–1867 dr Robert Carl August von Bockelmann (1819–1884)
1867–1879 dr Karl Richard Günther (1817–1882)
MrGl
Oddział internistyczny szpitala diakonis ewangelickich
1879–1882 dr Karl Richard Günther
1882–1898 dr Karl Wilhelm Scheele
1899–1929 dr Gustav Emil Valentini
1930–1945 prof. Paul Schenk
MrGl
Oddział chirurgiczny szpitala diakonis ewangelickich, ordynatorzy
1879–1882 dr Georg Wilhelm Baum
1879–1895 dr Karl Georg Starck
1896–1905 dr Franz Friedrich Fischer (1860–1909)
1906–1925 dr Johannes Storp
1925–1931 prof. dr Martin Jastram
1931–1945 dr Georg Büttner (1891 – po 1945)
MrGl
Pacjenci szpitala diakonis ewangelickich
w latach 1877–1928
Rok Liczba
łóżek
Liczba
pacjentów
Pacjenci
operowani
1877 269
1885 759
1893 130 1302
1894 190 1374
1900 1602
1906 204 1633
1923 1133 498
1925 1549 537
1928 200 2280 832
MrGl
Pacjenci szpitala diakonis ewangelickich
w latach 1929–1935
Rok Stan
na 1 stycznia
Przyjęci
w ciągu roku
Wypisani
w ciągu roku
Zmarli Stan
na 31 grudnia
1929 147 2035 1916 143 123
1930 123 2187 1999 149 162
1931 162 2100 1979 155 128
1932 128 2679 2468 175 164
1933 164 2743 2553 210 144
1934 144 2626 2426 200 144
1935 144 2719 2505 234 124
MrGl
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania