SMOLANA ADAM, rzeźbiarz, profesor Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych
| < Poprzednie | Następne > |
ADAM SMOLANA (11 VI 1921 Lwów – 5 I 1987 Gdańsk) rzeźbiarz, pedagog. Syn Ksawerego, z zawodu fryzjera, pracownika pokładowego statków pasażerskich firmy Gdynia America Line (GAL) i Marii z domu Iwanickiej. W 1937 ukończył Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie. W latach 1938–1942 studiował w Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie u Mariana Wnuka i Józefa Starzyńskiego (dyplom Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w 1950). W latach 1941–1944 był sztukatorem i kamieniarzem w lwowskiej Kunstgewerbeschule, w 1944–1945 pracował jako pedagog w lwowskiej Szkole Przemysłu Artystycznego.
Od grudnia 1945 w Krakowie. Od 1 III 1946 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych: asystent w pracowniach rzeźby Mariana Wnuka (do 1949) i Stanisława Horno-Popławskiego, od 1 X 1947 starszy asystent i kierownik pracowni sztukatorskiej, od 1951 kontraktowy zastępca profesora, od 1955 docent, od 1970 profesor tytularny. W latach 1956-1964 prowadził pracownię projektowania rzeźbiarsko-architektonicznego, od 1965 kierował Katedrą Projektowania Rzeźbiarsko-Architektonicznego. W okresie 1951–1964 prorektor, 1969–1971 dziekan Wydziału Rzeźby, 1971–1981 dziekan Wydziału Malarstwa i Rzeźby (od 1978 Wydział Malarstwa, Grafiki i Rzeźby), 1981–1983 dziekan, 1983–1987 prodziekan Wydziału Rzeźby. Równolegle pracował w Liceum Sztuk Zdobniczych Przemysłu Artystycznego w Gdyni Orłowie (1947–1952), Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Gdańsku (z siedzibą w Sopocie) (1952–1954), Studium Podyplomowym Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego (1974-1978), Wyższej Szkole Marynarki Wojennej w Gdyni (1970-1980).
W grudniu 1983, w efekcie wylewu krwi do mózgu, doznał częściowego lewostronnego paraliżu. Jego ulubionym tworzywem było drewno, realizował też rzeźbę monumentalną, między innymi pomniki: projektant obelisku Adama Mickiewicza w Poznaniu (1947), Poległych w 1939 w Chojnicach (1950), Obrońców i Wyzwolicieli Gdyni (1970), Poległych Sopocian (1985), rzeźby dla parków w Oliwie, Nałęczowie, Starogardzie Gdańskim oraz na bulwarze Nadmorskim w Gdyni (1968). W okresie socrealizmu powstały między innymi rzeźby o tematyce pracy, antywojennej i sportowej (Raymonde Dien, Ładowacz, 1950; Pak-Den-Ai, 1952; Koszykówka, 1954). Uczestniczył w renowacji Głównego Miasta, wykonał np. na ul. Długiej: medaliony fasady kamienic nr 29 (Czirenberga) i 53, figury fasady nr 30 (Mars i Wenus), na Długim Targu płyty przedproża nr 8 i 18 oraz figurę szczytu nr 29, alegorię Sprawiedliwości na attyce Złotej Bramy, detal przedproży kamienic przy ul. Mariackiej. Na przełomowej wystawie młodej plastyki w Arsenale w Warszawie w roku 1955 prezentował ekspresyjną rzeźbę Kenia. W pracach snycerskich podkreślał naturalne walory tworzywa: strukturę, wertykalizm, barwę, a kojarząc je z mityczną formą antropomorficzną i odwołując się do antyku wskazywał na związki człowieka z naturą i – odwrotnie – jej relacje z kulturą (Hiacynt, 1964; Nike I i II, 1964; Prawo; Ikar, 1979; Eos, 1981).
Od 1952 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), od lutego 1978 do maja 1981 członek egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. Honorowy Obywatela Miasta Sopotu (1974). Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (1951 i 1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964), Krzyżem Oficerskim OOP (1978), medalem „X-lecia PRL” (1955), odznaką Zasłużonego Działacza Kultury, odznaką „Za zasługi dla Gdańska”.
Od 25 II 1946 żonaty był z projektantką form przemysłowych Anną z domu Rodyn, od 6 III 1971 z rzeźbiarką Izabellą z domu Berwertz, z którą miał syna Mateusza (ur. 8 X 1974) i córkę Dorotę (ur. 7 V 1977). Zmarł w szpitalu Gdyni-Redłowie, pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie.
