SCHRÖDER ELIASCH CONSTANTIUS, prawnik, sekretarz królewski
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ELIASCH CONSTANTIUS SCHRÖDER''' (16 XI 1625 Gdańsk – 24 II 1680 Gdańsk), po uzyskaniu | + | [[File: Elias_Schröder.jpg |thumb| Karta tytułowa jednego z dzieł Eliasa Constanttiusa Schrödera]] |
| − | Autor prac z zakresu prawa publicznego i ustroju Polski, | + | '''ELIASCH CONSTANTIUS SCHRÖDER''' (16 XI 1625 Gdańsk – 24 II 1680 Gdańsk), po uzyskaniu szlachectwa pisał się: Elias Constantius von Treven Schröder, uczony. Syn browarnika i kupca Eliasa (1589–1653, pochowany w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]]), [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwinisty]], wraz z braćmi Aegidiusem (pochowany 20 IV 1635) oraz Georgiem (1592–1626) zapisanego w marcu 1600 do gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], i poślubionej przez niego w 1617 Elisabeth (7 VI 1592 – pochowana 29 IV 1648 w kościele NMP), córki Georga Kortha (Kurtza). Brat stryjeczny burmistrza [[SCHRÖDER CHRISTIAN, burmistrz Gdańska | Christiana Schrödera]].<br/><br/> |
| + | W latach 1640–1643 również uczeń Gimnazjum Akademickiego, od 1643 do 1645 studiował prawo, historię i matematykę na uniwersytecie w Rostoku, w 1646 kontynuował studia w Lejdzie. Odbył podróż po Europie, dłużej zatrzymał się w Bourges. Od 1648 pracował w Gdańsku jako adwokat, zdobywając uznanie w mieście. Powołany został w skład [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]], z zasiadania w którym zrezygnował w 1662 po nieudanych staraniach o urząd [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] i przejściu na katolicyzm. Powrócił w skład Trzeciego Ordynku w 1677 po interwencji króla Jana III Sobieskiego jako jeden z sześciu desygnowanych przez władce katolików. <br/><br/> | ||
| + | Drukami ku czci króla polskiego Jana Kazimierza zwrócił na siebie jego uwagę, z czego skorzystał gdy w przededniu wojny ze Szwecją wydał (anonimowo) utworu ''Preußisches hahnengeschrei'', który spowodował poruszenie w Gdańsku i śledztwo podjęte przez [[RADA MIEJSKA | Radę Miejską]]. Od 1656 sekretarz i dyplomata króla polskiego Jana Kazimierza, w 1658 otrzymał od niego – jako króla Szwecji (pretendenta do tronu) – szlachectwo szwedzkie.<br/><br/> | ||
| + | Autor prac z zakresu prawa publicznego i ustroju Polski, m.in. ''Serenissimo domino Joanni Casimir dei gratia Regi Poloniae'' (1656), ''Fasti Romanorum Liviani, hoc est'' (1875). Najważniejsze dzieło, ukończona w 1657 pierwsza wyczerpująca monografia dziejów ustroju Gdańska ''Ius publicum Dantiscanum'' (''Gdańskie prawo publiczne'') zgodnie z poleceniem [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] pozostało w rękopisie. Zawierało bowiem opinie korzystne dla rozszerzenia królewskich uprawnień w Gdańsku i nie zostało wydane drukiem mimo królewskiego nakazu i poparcia gdańskich cechów. W monografii omówiono prawa królów polskich do Gdańska, uprawnienia władz miasta, prawa obywateli i prawa poszczególnych cechów. Całość podkreślała zależność Gdańska od polskich władców.<br/><br/> | ||
| + | Po przejściu w 1662 na wiarę katolicką był m.in. obrońcą i dobrodziejem gdańskich [[BRYGIDKI | brygidek]], krótko był notariuszem biskupim w [[STARE SZKOTY | Starych Szkotach]], ponownie podróżował po Europie. Nie odnalazł się w środowisku katolickim, po powrocie do Gdańska wszedł w spór z notariuszem gdańskiego oficjała. Jedno z opublikowanych w tym sporze pism decyzją Stanów Pruskich, na wniosek opata cystersów z Pelplina, zostało publicznie spalone na rynku w Grudziądzu. <br/><br/> | ||
| + | Po raz pierwszy żonaty był od 1649 z Adelgundą (ur. 1629), córką Hansa Königa, zawarcia związku gratulował parze młodej wierszowanym utworem rektor szkoły mariackiej Jacob Zetzke. Podczas pobytu w Wiedniu uwiódł pannę z dobrego domu, obiecując jej małżeństwo (mimo, że był żonaty), po jej przybyciu do Gdańska skandal zatuszowano: została z rozkazu miejskich władz natychmiast aresztowana i wydalona z miasta. W 1668 ożenił się z Elisabeth, wdową po Samuelu Edwadsie, kupcu z Torunia pochodzenia szkockiego, z ręką której otrzymał duży kapitał i ziemskie posiadłości. {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 64, 137.<br/> | ||
| + | Matysik Stanisław, ''Eliasz Konstanty Schröder, gdański prawnik (1625–1680)'', „Rocznik Gdański”, t. 13, 1954.<br/> | ||
| + | Cieślak Edmund, ''Eliasz Konstanty Schröder'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, Gdańsk 1997, s. 176–177.<br/> | ||
| + | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 4, 221. | ||
Aktualna wersja na dzień 14:54, 3 kwi 2024
ELIASCH CONSTANTIUS SCHRÖDER (16 XI 1625 Gdańsk – 24 II 1680 Gdańsk), po uzyskaniu szlachectwa pisał się: Elias Constantius von Treven Schröder, uczony. Syn browarnika i kupca Eliasa (1589–1653, pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny), kalwinisty, wraz z braćmi Aegidiusem (pochowany 20 IV 1635) oraz Georgiem (1592–1626) zapisanego w marcu 1600 do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, i poślubionej przez niego w 1617 Elisabeth (7 VI 1592 – pochowana 29 IV 1648 w kościele NMP), córki Georga Kortha (Kurtza). Brat stryjeczny burmistrza Christiana Schrödera.
W latach 1640–1643 również uczeń Gimnazjum Akademickiego, od 1643 do 1645 studiował prawo, historię i matematykę na uniwersytecie w Rostoku, w 1646 kontynuował studia w Lejdzie. Odbył podróż po Europie, dłużej zatrzymał się w Bourges. Od 1648 pracował w Gdańsku jako adwokat, zdobywając uznanie w mieście. Powołany został w skład Trzeciego Ordynku, z zasiadania w którym zrezygnował w 1662 po nieudanych staraniach o urząd ławnika i przejściu na katolicyzm. Powrócił w skład Trzeciego Ordynku w 1677 po interwencji króla Jana III Sobieskiego jako jeden z sześciu desygnowanych przez władce katolików.
Drukami ku czci króla polskiego Jana Kazimierza zwrócił na siebie jego uwagę, z czego skorzystał gdy w przededniu wojny ze Szwecją wydał (anonimowo) utworu Preußisches hahnengeschrei, który spowodował poruszenie w Gdańsku i śledztwo podjęte przez Radę Miejską. Od 1656 sekretarz i dyplomata króla polskiego Jana Kazimierza, w 1658 otrzymał od niego – jako króla Szwecji (pretendenta do tronu) – szlachectwo szwedzkie.
Autor prac z zakresu prawa publicznego i ustroju Polski, m.in. Serenissimo domino Joanni Casimir dei gratia Regi Poloniae (1656), Fasti Romanorum Liviani, hoc est (1875). Najważniejsze dzieło, ukończona w 1657 pierwsza wyczerpująca monografia dziejów ustroju Gdańska Ius publicum Dantiscanum (Gdańskie prawo publiczne) zgodnie z poleceniem Rady Miejskiej pozostało w rękopisie. Zawierało bowiem opinie korzystne dla rozszerzenia królewskich uprawnień w Gdańsku i nie zostało wydane drukiem mimo królewskiego nakazu i poparcia gdańskich cechów. W monografii omówiono prawa królów polskich do Gdańska, uprawnienia władz miasta, prawa obywateli i prawa poszczególnych cechów. Całość podkreślała zależność Gdańska od polskich władców.
Po przejściu w 1662 na wiarę katolicką był m.in. obrońcą i dobrodziejem gdańskich brygidek, krótko był notariuszem biskupim w Starych Szkotach, ponownie podróżował po Europie. Nie odnalazł się w środowisku katolickim, po powrocie do Gdańska wszedł w spór z notariuszem gdańskiego oficjała. Jedno z opublikowanych w tym sporze pism decyzją Stanów Pruskich, na wniosek opata cystersów z Pelplina, zostało publicznie spalone na rynku w Grudziądzu.
Po raz pierwszy żonaty był od 1649 z Adelgundą (ur. 1629), córką Hansa Königa, zawarcia związku gratulował parze młodej wierszowanym utworem rektor szkoły mariackiej Jacob Zetzke. Podczas pobytu w Wiedniu uwiódł pannę z dobrego domu, obiecując jej małżeństwo (mimo, że był żonaty), po jej przybyciu do Gdańska skandal zatuszowano: została z rozkazu miejskich władz natychmiast aresztowana i wydalona z miasta. W 1668 ożenił się z Elisabeth, wdową po Samuelu Edwadsie, kupcu z Torunia pochodzenia szkockiego, z ręką której otrzymał duży kapitał i ziemskie posiadłości.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 64, 137.
Matysik Stanisław, Eliasz Konstanty Schröder, gdański prawnik (1625–1680), „Rocznik Gdański”, t. 13, 1954.
Cieślak Edmund, Eliasz Konstanty Schröder, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, Gdańsk 1997, s. 176–177.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 4, 221.
