KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA I ŚW. JANA BOSKO
Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
| (Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:KOŚCIÓŁ_NAJŚWIĘTSZEGO_SERCA_PANA_JEZUSA_I_ŚW._JANA_BOSKO.jpg|thumb|Kościół św. Jerzego (St. Georg) (obecnie kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko), Franz Bils według [[JUCHANOWITZ ALBERT WILHELM ADAM| Alberta Wilhelma Adama Juchanowitza]], 1839, widok z [[GÓRA GLINIANA | Góry Glinianej]]]] | + | [[File:KOŚCIÓŁ_NAJŚWIĘTSZEGO_SERCA_PANA_JEZUSA_I_ŚW._JANA_BOSKO.jpg|thumb|Kościół św. Jerzego (St. Georg) (obecnie kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko), Franz Bils według [[JUCHANOWITZ ALBERT WILHELM ADAM, malarz, grafik| Alberta Wilhelma Adama Juchanowitza]], 1839, widok z [[GÓRA GLINIANA | Góry Glinianej]]]] |
[[File:Kościół.jpg|thumb|Kościół ewangelicki, odbudowany według projektu Karla Friedricha Schinkla]] | [[File:Kościół.jpg|thumb|Kościół ewangelicki, odbudowany według projektu Karla Friedricha Schinkla]] | ||
[[File:Kościół_Najświętszego_Serca_Pana_Jezusa_i_św._Jana_Bosko.jpg|thumb|Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko, po 1945]] | [[File:Kościół_Najświętszego_Serca_Pana_Jezusa_i_św._Jana_Bosko.jpg|thumb|Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko, po 1945]] | ||
[[File:Kościół_Najświętszego_Serca_Pana_Jezusa.jpg|thumb|Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko, 2009]] | [[File:Kościół_Najświętszego_Serca_Pana_Jezusa.jpg|thumb|Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko, 2009]] | ||
| − | '''KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA I ŚW. JANA BOSKO''', [[ORUNIA | Orunia]], ul. Gościnna 15. Pierwsza kaplica, prawdopodobnie pod wezwaniem św. Jerzego (St. Georg), powstała już około połowy XV wieku i była obsługiwana między innymi przez [[FRANCISZKANIE | franciszkanów]] ze [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Starego Przedmieścia]]. Przyporządkowano ją do parafii [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]], a w 2. połowie XVI wieku do parafii w [[ŚWIĘTY WOJCIECH | Świętym Wojciechu]]. Przy kaplicy w 1568 | + | '''KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA I ŚW. JANA BOSKO''', [[ORUNIA | Orunia]], ul. Gościnna 15. Pierwsza kaplica, prawdopodobnie pod wezwaniem św. Jerzego (St. Georg), powstała już około połowy XV wieku i była obsługiwana między innymi przez [[FRANCISZKANIE | franciszkanów]] ze [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Starego Przedmieścia]]. Przyporządkowano ją do parafii [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]], a w 2. połowie XVI wieku do parafii w [[ŚWIĘTY WOJCIECH | Świętym Wojciechu]]. Przy kaplicy w 1568 istniała szkółka. Rozbudowana w 1571 i przejęta przez luteranów, zachowała wezwanie. Zniszczona podczas [[WOJNA GDAŃSKA Z KRÓLEM POLSKIM STEFANEM BATORYM | wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym]] w 1577, odbudowana, w 1608 powiększona do rozmiarów kościoła pod wezwaniem św. Jerzego (St. Georg). Stał się on ośrodkiem ewangelickiej parafii, od 1630 obejmującej także [[LIPCE | Lipce]] i uposażonej później gruntami na Dolniku. W 1638 otrzymał nową plebanię. Po potopie szwedzkim (1655–1660) wymagał renowacji, w 1684 zbudowano nową wieżę (według widoku Gdańska z 1730: wysoką, nakrytą cebulowatym hełmem, z zegarem). W 1691 założono przy kościele cmentarz, w 1697 kościelną kasę wdowią. W 1709 zmarł podczas wielkiej [[EPIDEMIE NOWOŻYTNE | epidemii dżumy]] pastor Gottlieb Majus. |
| − | Projekt nowego kościoła w stylu neogotyckiego romantyzmu opracował architekt Karl Friedrich Schinkel. Przy wsparciu finansowym Fryderyka Wilhelma III w latach 1820–1823 powstał kościół murowany z czerwonej cegły, o dwuspadowym dachu, zwieńczony od fasady 43-metrową wieżą, o spiczastym, pokrytym ostatecznie miedzianą blachą hełmie. We wnętrzu znajdowało się gwiaździste drewniane sklepienie (przeniesione z jednego ze zniszczonych w 1813 kościołów szpitalnych), po obu stronach nawy głównej empory, od zachodu chór, wsparte na drewnianej kolumnadzie. Na chórze zamontowano nowe organy (od 1912 o napędzie elektrycznym). W 1819 | + | Wyposażenie złupione podczas [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1734 ROKU | oblężenia Gdańska w 1734]] i odtworzone, między innymi przy pomocy burgrabiego gdańskiego Johanna Sigmunta Ferbera (syna burmistrza [[FERBER CONSTANTIN (III), burmistrz Gdańska | Constantina Ferbera]]). W 1762 zamontowano nowe organy, w 1766 zakończono kolejną przebudowę, powiększając część wschodnią i północną. Podczas oblężenia w 1813 spłonął wraz z plebanią i wyposażeniem. <br/><br/> |
| − | W 1945 | + | Projekt nowego kościoła w stylu neogotyckiego romantyzmu opracował architekt Karl Friedrich Schinkel (1781–1841). Przy wsparciu finansowym króla Fryderyka Wilhelma III w latach 1820–1823 powstał kościół murowany z czerwonej cegły (pierwsza w Gdańsku i okolicach budowla o cechach neogotyckich), o dwuspadowym dachu, zwieńczony od fasady 43-metrową wieżą, o spiczastym, pokrytym ostatecznie miedzianą blachą hełmie, poświęcony 10 IX 1823. We wnętrzu znajdowało się gwiaździste drewniane sklepienie (przeniesione z jednego ze zniszczonych w 1813 kościołów szpitalnych), po obu stronach nawy głównej empory, od zachodu chór, wsparte na drewnianej kolumnadzie. Na chórze zamontowano nowe organy (od 1912 o napędzie elektrycznym). W 1819 odbudowano plebanię (od strony północno-wschodniej kościoła), w 1857 powiększoną, zamieszkaną przez ewangelickiego pastora. Do parafii należał także dom przy obecnej ul. Gościnnej 14. Dom parafialny mieścił się w 1. połowie XX wieku przy obecnej ul. Żuławskiej 5–6 (po drugiej stronie torów kolejowych). Kościół i plebania ucierpiały w 1945, dom parafialny przy ul. Żuławskiej został całkowicie zniszczony. <br/><br/> |
| + | W 1945 kościół przejęli [[SALEZJANIE | salezjanie]], otwierając przy nim placówkę wychowawczą pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kościół przyporządkowany był początkowo do [[KOŚCIÓŁ ŚW. IGNACEGO | parafii św. Ignacego]], jako tzw. świątynia rektorska, od 1972 oddana salezjanom na własność. W 1994 utworzono przy niej parafię pod wezwaniem św. Jana Bosko, odtąd współpatrona kościoła. Nowa parafia objęła południową część dzielnicy Orunia. W latach 70. XX wieku dokonano przebudowy (w duchu posoborowym) wnętrza według projektu architekta [[TARASZKIEWICZ LEOPOLD WITOLD, profesor Politechniki Gdańskiej | Leopolda Taraszkiewicza]]. Usunięto neogotyckie ołtarze główne i boczne, i zastąpiono je płaskorzeźbami wykonanymi w technice metaloplastyki autorstwa [[SAMP WAWRZYNIEC, artysta rzeźbiarz | Wawrzyńca Sampa]]. W ołtarzu głównym znajduje się kompozycja krzyża w aureoli z wizerunkami świętych bliskich zakonowi salezjanów. W ołtarzach bocznych Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Jan Bosko. W parafii działają stowarzyszenia i organizacje katolickie. {{author: SK}} <br/><br/> | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| Linia 43: | Linia 44: | ||
|- | |- | ||
| 1670–1677 | | 1670–1677 | ||
| − | | | + | | [[BAUER GEORG, pastor | Georg Bauer]] |
|- | |- | ||
| 1677–1689 | | 1677–1689 | ||
| − | | Johann Friedrich Brackermann | + | | [[BRACKERMANN JOHANN FRIEDRICH, pastor kościoła św. Jerzego | Johann Friedrich Brackermann]] |
|- | |- | ||
| 1689–1690 | | 1689–1690 | ||
| − | | Gregorius Rosenberg | + | | Gregorius Rosenberg (1643 Zinten (Korniewo, obwód królewiecki) – 25 IV 1690 Orunia)<br/> święcenia przyjął 14 V 1680, od tego roku kaznodzieja w Bogatce |
|- | |- | ||
| 1690–1699 | | 1690–1699 | ||
| Rudolf Grischau | | Rudolf Grischau | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| 1699–1701 | | 1699–1701 | ||
| − | | Paul Gottfried Prätorius | + | | Paul Gottfried Prätorius (brat [[PRAETORIUS EPHRAIM, kaznodzieja kościoła św. Jakuba | Ephraima Praetoriusa]]) |
|- | |- | ||
| 1701–1709 | | 1701–1709 | ||
| Linia 67: | Linia 65: | ||
|- | |- | ||
| 1710–1713 | | 1710–1713 | ||
| − | | Gottfried Neander | + | | [[NEANDER GOTTFRIED, pastor kościoła Bożego Ciała | Gottfried Neander]] |
|- | |- | ||
| 1714–1734 | | 1714–1734 | ||
| Johann Caspar Jetzmann | | Johann Caspar Jetzmann | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | 1735–1736 |
| − | | Johann Ludwig Nothwanger | + | |[[NOTHWANGER JOHANN LUDWIG, pastor kościołów św. Jerzego i św. Katarzyny | Johann Ludwig Nothwanger]] |
|- | |- | ||
| 1736–1766 | | 1736–1766 | ||
| Ephraim Krause | | Ephraim Krause | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| 1762–1765 | | 1762–1765 | ||
| Linia 91: | Linia 86: | ||
|- | |- | ||
| 1792–1794 | | 1792–1794 | ||
| − | | Heinrich Eduard Höchster | + | | [[HÖCHSTER HEINRICH EDUARD, pastor kościoła św. Jerzego, dyrektor Towarzystwa Przyrodniczego | Heinrich Eduard Höchster]] |
|- | |- | ||
| 1795–1802 | | 1795–1802 | ||
| − | | Friedrich Labes | + | | [[LABES FRIEDRICH, pastor kościoła św. Jakuba | Friedrich Labes]] |
|- | |- | ||
| 1803–1806 | | 1803–1806 | ||
| − | | Johann Christian Fromm | + | | [[FROMM JOHANN CHRISTIAN, pastor kościołów św. Jerzego i św. Bartłomieja| Johann Christian Fromm]] |
|- | |- | ||
|1806–1808 | |1806–1808 | ||
| − | | [[HOFFMANN ERNST GOTTLIEB | Ernst Gottlieb Hoffmann]] | + | | [[HOFFMANN ERNST GOTTLIEB, pastor kościoła św. Jerzego | Ernst Gottlieb Hoffmann]] |
|- | |- | ||
| span style="white-space: nowrap" | 1809–1825 | | span style="white-space: nowrap" | 1809–1825 | ||
| − | | [[NEUHÖFER JOHANN ADAM | Johann Adam Neuhöfer]] | + | | [[NEUHÖFER JOHANN ADAM, pastor kościoła św. Jerzego | Johann Adam Neuhöfer]] |
|- | |- | ||
| 1809–1814 | | 1809–1814 | ||
| − | | [[HOFFMANN ERNST GOTTLIEB | Ernst Gottlieb Hoffmann]] | + | | [[HOFFMANN ERNST GOTTLIEB, pastor kościoła św. Jerzego | Ernst Gottlieb Hoffmann]] |
|- | |- | ||
| 1825–1853 | | 1825–1853 | ||
| Linia 115: | Linia 110: | ||
|- | |- | ||
| 1855–1872 | | 1855–1872 | ||
| − | | [[RINDFLEISCH ALBERT THEODOR | Albert Theodor Rindfleisch]] | + | | [[RINDFLEISCH ALBERT THEODOR, pastor kościoła św. Jerzego | Albert Theodor Rindfleisch]] |
|- | |- | ||
| 1873–1877 | | 1873–1877 | ||
| − | | [[HARMS PAUL HEINRICH | Paul Heinrich Harms]] | + | | [[HARMS PAUL HEINRICH, pastor kościoła św. Jerzego | Paul Heinrich Harms]] |
|- | |- | ||
| 1877–1893 | | 1877–1893 | ||
| − | | [[GROSSKOPF JOHANN ADOLPH MAX| Johann Adolph Max Grosskopf]] | + | | [[GROSSKOPF JOHANN ADOLPH MAX, pastor kościoła św. Jerzego | Johann Adolph Max Grosskopf]] |
|- | |- | ||
| 1893–1932 | | 1893–1932 | ||
| − | | span style="white-space: nowrap" | [[KLEEFELD JOHANN EDUARD THEODOR | Johann Eduard Theodor Kleefeld]] | + | | span style="white-space: nowrap" | [[KLEEFELD JOHANN EDUARD THEODOR, pastor kościoła św. Jerzego | Johann Eduard Theodor Kleefeld]] |
|- | |- | ||
| 1933–1945 | | 1933–1945 | ||
| Linia 174: | Linia 169: | ||
| Mirosław Dukiewicz SDB (proboszcz) | | Mirosław Dukiewicz SDB (proboszcz) | ||
|- | |- | ||
| − | | 24 VII 2016 | + | | 24 VII 2016 – 26 VI 2022 |
| Mariusz Słonimski SDB (proboszcz) | | Mariusz Słonimski SDB (proboszcz) | ||
| + | |- | ||
| + | | 26 VI 2022 – | ||
| + | | Przemysław Cholewa SDB (proboszcz) | ||
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author: AGK}} | | class="authorEgTab" | {{author: AGK}} | ||
|} [[Category: Encyklopedia]][[Category: Przestrzeń miasta]] | |} [[Category: Encyklopedia]][[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 17:32, 19 kwi 2024
KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA I ŚW. JANA BOSKO, Orunia, ul. Gościnna 15. Pierwsza kaplica, prawdopodobnie pod wezwaniem św. Jerzego (St. Georg), powstała już około połowy XV wieku i była obsługiwana między innymi przez franciszkanów ze Starego Przedmieścia. Przyporządkowano ją do parafii kościoła św. Katarzyny, a w 2. połowie XVI wieku do parafii w Świętym Wojciechu. Przy kaplicy w 1568 istniała szkółka. Rozbudowana w 1571 i przejęta przez luteranów, zachowała wezwanie. Zniszczona podczas wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym w 1577, odbudowana, w 1608 powiększona do rozmiarów kościoła pod wezwaniem św. Jerzego (St. Georg). Stał się on ośrodkiem ewangelickiej parafii, od 1630 obejmującej także Lipce i uposażonej później gruntami na Dolniku. W 1638 otrzymał nową plebanię. Po potopie szwedzkim (1655–1660) wymagał renowacji, w 1684 zbudowano nową wieżę (według widoku Gdańska z 1730: wysoką, nakrytą cebulowatym hełmem, z zegarem). W 1691 założono przy kościele cmentarz, w 1697 kościelną kasę wdowią. W 1709 zmarł podczas wielkiej epidemii dżumy pastor Gottlieb Majus.
Wyposażenie złupione podczas oblężenia Gdańska w 1734 i odtworzone, między innymi przy pomocy burgrabiego gdańskiego Johanna Sigmunta Ferbera (syna burmistrza Constantina Ferbera). W 1762 zamontowano nowe organy, w 1766 zakończono kolejną przebudowę, powiększając część wschodnią i północną. Podczas oblężenia w 1813 spłonął wraz z plebanią i wyposażeniem.
Projekt nowego kościoła w stylu neogotyckiego romantyzmu opracował architekt Karl Friedrich Schinkel (1781–1841). Przy wsparciu finansowym króla Fryderyka Wilhelma III w latach 1820–1823 powstał kościół murowany z czerwonej cegły (pierwsza w Gdańsku i okolicach budowla o cechach neogotyckich), o dwuspadowym dachu, zwieńczony od fasady 43-metrową wieżą, o spiczastym, pokrytym ostatecznie miedzianą blachą hełmie, poświęcony 10 IX 1823. We wnętrzu znajdowało się gwiaździste drewniane sklepienie (przeniesione z jednego ze zniszczonych w 1813 kościołów szpitalnych), po obu stronach nawy głównej empory, od zachodu chór, wsparte na drewnianej kolumnadzie. Na chórze zamontowano nowe organy (od 1912 o napędzie elektrycznym). W 1819 odbudowano plebanię (od strony północno-wschodniej kościoła), w 1857 powiększoną, zamieszkaną przez ewangelickiego pastora. Do parafii należał także dom przy obecnej ul. Gościnnej 14. Dom parafialny mieścił się w 1. połowie XX wieku przy obecnej ul. Żuławskiej 5–6 (po drugiej stronie torów kolejowych). Kościół i plebania ucierpiały w 1945, dom parafialny przy ul. Żuławskiej został całkowicie zniszczony.
W 1945 kościół przejęli salezjanie, otwierając przy nim placówkę wychowawczą pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kościół przyporządkowany był początkowo do parafii św. Ignacego, jako tzw. świątynia rektorska, od 1972 oddana salezjanom na własność. W 1994 utworzono przy niej parafię pod wezwaniem św. Jana Bosko, odtąd współpatrona kościoła. Nowa parafia objęła południową część dzielnicy Orunia. W latach 70. XX wieku dokonano przebudowy (w duchu posoborowym) wnętrza według projektu architekta Leopolda Taraszkiewicza. Usunięto neogotyckie ołtarze główne i boczne, i zastąpiono je płaskorzeźbami wykonanymi w technice metaloplastyki autorstwa Wawrzyńca Sampa. W ołtarzu głównym znajduje się kompozycja krzyża w aureoli z wizerunkami świętych bliskich zakonowi salezjanów. W ołtarzach bocznych Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Jan Bosko. W parafii działają stowarzyszenia i organizacje katolickie.
| 1572 | Gregorius |
| 1575 | Martin Sehefeld |
| 1580 | Simon Neander |
| 1588, 1590 | Philipp Michler |
| 1597–1602 | Christoph Fahrenheid |
| 1602–1624 | Wilhelm Calaminus |
| 1624–1629 | Johann Stammichius |
| 1630–1657 | Friedrich Haupt |
| 1657–1668 | Friedrich Haupt jr |
| 1668–1670 | Johann Freymuth |
| 1670–1677 | Georg Bauer |
| 1677–1689 | Johann Friedrich Brackermann |
| 1689–1690 | Gregorius Rosenberg (1643 Zinten (Korniewo, obwód królewiecki) – 25 IV 1690 Orunia) święcenia przyjął 14 V 1680, od tego roku kaznodzieja w Bogatce |
| 1690–1699 | Rudolf Grischau |
| 1699–1701 | Paul Gottfried Prätorius (brat Ephraima Praetoriusa) |
| 1701–1709 | Gottlieb Majus |
| 1709–1736 | Christian Gottlieb Rosenberg |
| 1710–1713 | Gottfried Neander |
| 1714–1734 | Johann Caspar Jetzmann |
| 1735–1736 | Johann Ludwig Nothwanger |
| 1736–1766 | Ephraim Krause |
| 1762–1765 | Gottlieb Lange |
| 1765–1809 | Johann Heinrich Stoboy |
| 1766–1792 | Johann Christian Schöneich |
| 1792–1794 | Heinrich Eduard Höchster |
| 1795–1802 | Friedrich Labes |
| 1803–1806 | Johann Christian Fromm |
| 1806–1808 | Ernst Gottlieb Hoffmann |
| 1809–1825 | Johann Adam Neuhöfer |
| 1809–1814 | Ernst Gottlieb Hoffmann |
| 1825–1853 | David Bernhard Lückstäde |
| 1854 | vacat |
| 1855–1872 | Albert Theodor Rindfleisch |
| 1873–1877 | Paul Heinrich Harms |
| 1877–1893 | Johann Adolph Max Grosskopf |
| 1893–1932 | Johann Eduard Theodor Kleefeld |
| 1933–1945 | Fritz Boghardt |
| W latach 1690–1814 posługę duszpasterską pełniło jednocześnie dwóch pastorów | |
| 1948–1956 | Teodor Cichos SDB (rektor) |
| 1956–1959 | Edmund Bańdo SDB (rektor) |
| 1959–1965 | Franciszek Krajewski SDB (rektor) |
| 1965–1970 | Władysław Kobus SDB (rektor) |
| 1970–1976 | Jan Tomasik SDB (rektor) |
| 1976–1979 | Henryk Paszek SDB (rektor) |
| 1979–1985 | Witold Citko SDB (rektor) |
| 1985–1989 | Andrzej Słowik SDB (rektor) |
| 1989–1998 | Jan Darmograj SDB (od 1994 proboszcz) |
| 1988–2004 | Ryszard Świrydziuk SDB (proboszcz) |
| 2004–2010 | Dariusz Presnal SDB (proboszcz) |
| 2010–2016 | Mirosław Dukiewicz SDB (proboszcz) |
| 24 VII 2016 – 26 VI 2022 | Mariusz Słonimski SDB (proboszcz) |
| 26 VI 2022 – | Przemysław Cholewa SDB (proboszcz) |
