BARTHOLDY GOTTFRIED BENIAMIN, przywódca spisku antypruskiego
| < Poprzednie | Następne > |
GOTTFRIED BENIAMIN BARTHOLDY (28 XI 1778 Gdańsk – 1819 Gdańsk), przywódca spisku antypruskiego w Gdańsku. Syn perukarza i fryzjera Gottfrieda Bartholdy’ego. Nauki pobierał w szkole mariackiej, od 1793 w Gimnazjum Akademickim, w 1795 relegowany za nieprzestrzeganie przepisów, pozostawał na utrzymaniu matki.
Ulegając hasłom rewolucji francuskiej, od 1793 czynił przygotowania do obalenia panowania władców pruskich nad Gdańskiem i w byłych Prusach Królewskich, planował wprowadzenie rządów republikańskich. Stworzył organizację Związek Wolnych Prusaków, składającą się z kilkunastu osób: uczniów Gimnazjum Akademickiego, młodych uczniów i czeladników rzemieślniczych. Miejscem zebrań było jego rodzinne mieszkanie przy Beutlergasse (ul. Kaletnicza, róg z ul. Długą). Z końcem roku 1796 ze skupionymi wokół siebie spiskowcami ułożył odezwę Aufruf an die Danziger und überhaupt an die Nation der Preußen (Wezwanie do gdańszczan i w ogóle do narodu pruskiego), datę wybuchu powstania ustalił na 13 IV 1797 (w rocznicę walk gdańszczan z wkraczającymi do miasta w 1793 wojskami pruskimi). Spisek upadł, gdy rankiem 13 kwietnia wzmożony ruch pod domem sąsiedzi wzięli za zbiegowisko związane z pożarem i zawiadomili policję.
Zbiegł, aresztowany jednak 15 kwietnia, osadzony w Wieży Więziennej, już 12 VI 1797 skazany został przez sąd w Berlinie na ścięcie, inni otrzymali kary od 8 do 15 lat więzienia. Wysokie kary wynikały z przekonania, że stał na czele dużego spisku (13 kwietnia w Gdańsku zamknięto wszystkie bramy, postawiono w stan gotowości bojowej miejski garnizon, przesłuchiwano wszystkich uchodzących za niechętnych Prusakom). Po rozpoznaniu faktycznej sytuacji skazanym na więzienie złagodzono wyroki do dwóch lat, został ułaskawiony przez króla tuż przed egzekucją, już na szafocie na gdańskich walach, i skazany na karę dożywotniego więzienia, zmniejszoną następnie do 10 lat. W 1802, na prośby matki, zwolniony z więzienia w Pilawie decyzją króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III. Sprzedał dom w Gdańsku i wyjechał do Francji. Służył w armii francuskiej, po zakończeniu wojen napoleońskich ciężko chory wrócił do Gdańska, zarabiał na życie korepetycjami.
