PODHAJSKA ANNA JADWIGA, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
ANNA JADWIGA PODHAJSKA (17 IV 1938 Gdynia – 5 II 2006 Gdańsk), naukowiec, biolog, profesor Uniwersytetu Gdańskiego (UG). W 1959 absolwentka I Liceum Ogólnokształcącego, do 1964 studiowała na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG), od 1965 roku pracownica Katedry Mikrobiologii. Od roku 1968 doktor z zakresu mikrobiologii lekarskiej. Przebywała na stażach miedzy innymi w Instytucie Biologii Molekularnej w Genewie (1974-1975) i w McArdle Laboratory for Cancer Research (Laboratorium Badań nad Rakiem) w Madison w stanie Wisconsin, USA (1981–1984), w którym współpracowała z profesorem Wacławem Szybalskim. Jako profesorka wizytująca pracowała w McArdle Laboratory for Cancer Research w latach 1985, 1986, 1987, 1988, 1990, 1992, 1993, 1997.
Od 1970 roku pracowała na Wydziale Biologii, Geografii i Oceanologii UG. W 1975 utworzyła Zakład (następnie Katedrę) Mikrobiologii, którą kierowała do 1996 roku. Od 1987 doktor habilitowany (na Wydziale Lekarskim AMG), od 1996 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1999 profesor zwyczajny. Jako pełnomocnik Konferencji Rektorów Uczelni Trójmiasta w 1993 roku była współorganizatorką Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG-AMG, którego do 1996 była prodziekanem. Zorganizowała Katedrę Mikrobiologii, od 1996 Katedrę Biotechnologii i do śmierci była jej kierowniczką. Była współtwórczynią gdańskiego Centrum Transferu Technologii i Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Od 1994 organizowała Letnie szkoły Biochemików, na które zapraszała z całego świata czołowych przedstawicieli tej nauki.
Tematyka jej badań dotyczyła enzymów restrykcyjno-modyfikacyjnych w szczególności endonukleaz klasy IIS. Wspólnie z Wacławem Szybalskim opracowała tak zwany uniwersalny enzym restrykcyjny; praca opisująca strukturę i działanie tego enzymu ukazała się w 1988 roku w SCIENCE. Zajmowała się konstruowaniem narzędzi pozwalających na klonowanie i produkcję białek biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego. Była jedną z pionierek wprowadzania do diagnostyki chorób wirusowych, bakteryjnych i nowotworowych innowacyjnych metod opartych o markery molekularne. Zajmowała się także badaniem genetycznych i molekularnych podstaw powstawania nowotworów. Przedmiotem jej ostatnich badań było poznanie podstawa molekularnych diagnostyki i terapii opartej na metodzie fotodynamicznej do diagnostyki i terapii chorób nowotworowych oraz opracowywaniem nowoczesnych technologii do produkcji substancji biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego.
Była współtwórczynią Gdańskiego Centrum Transferu Technologii i Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Członkini Komitetu Biotechnologii PAN i wiceprzewodnicząca Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN (2003–2006). Była wiceprezydentką międzynarodowego stowarzyszenia dla badań, nauki i innowacji w regionie Bałtyku -ScanBalt Network (2002–2005). Laureatka między innymi Nagrody I Kongresu Biotechnologii za osiągnięcia w dziedzinie komercjalizacji biotechnologii (1999), Medalu Marii Skłodowskiej-Curie przyznawanego przez Polskie Towarzystwo Chemiczne (2001), Złotego Medalu na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków INNOWACJE (2003), Nagrody Ministra Nauki za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze (2004). Odznaczona między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Edukacji Narodowej. W 2000 nominowana była do prestiżowej, światowej nagrody L’Oréal-UNESCO For Women in Science International Award. Z jej inicjatywy został powołany w 2001 program stypendialny L'Oreal-UNESCO dla Kobiet i Nauki, wspierający wyróżniające się dorobkiem naukowym polskie badaczki.
Pochowana w grobie rodzinnym w Szymbarku. W 2010 ukazała się monografia Anna Podhajska (1938-2006). Pierwsza Dama Polskiej Biotechnologii pod redakcją Wiesława Makarewicza i Ewy Łojkowskiej (wydanie 2: 2020). 9 X 2020 roku jej imię otrzymał gdański tramwaj Pesa Jazz Duo 128NG nr 106o.
