EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI (ECS)
| < Poprzednie | Następne > |
EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI (ECS), od lutego 2008 przy ul. Doki 1, od 2014 przy pl. Solidarności 1. W marcu 1998 roku przewodniczący Rady Miasta Gdańska Paweł Adamowicz i historyk dr Jerzy Kukliński stworzyli projekt Muzeum Solidarności „Polskie Drogi do Wolności”. Był to początek realizacji idei uhonorowania roli solidarnościowego zrywu w historii Polski oraz w obaleniu pojałtańskiego podziału Europy. 29 XII 1999 roku z inicjatywy prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, przy poparciu abp. Tadeusza Gocłowskiego, Lecha Wałęsy i Instytutu jego imienia, NSZZ „Solidarność”, Stoczni Gdańskiej, województwa pomorskiego i Miasta Gdańsk, powstała Fundacja Centrum Solidarności z misją utworzenia ECS. W 25. rocznicę porozumień sierpniowych ( porozumienie gdańskie), 31 VIII 2005, 29 europejskich prezydentów i szefów rządów podpisało akt erekcyjny ECS. We wrześniu 2006 roku prezydent Paweł Adamowicz powołał Radę Programowo-Historyczną ECS (Kolegium Historyczno-Programowe, w składzie 15 osób, na czteroletnie kadencje, z przewodniczącym od chwili powołania Bogdanem Borusewiczem), w październiku 2006 – Biuro do spraw ECS, którego dyrektorem został Jacek Kobiela. Pełnomocnikami prezydenta Gdańska do spraw ECS byli kolejno: Sławomir Czarlewski i Jacek Taylor. 29 I 2007 roku list intencyjny w sprawie utworzenia instytucji kultury ECS podpisali minister kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski, prezydent Gdańska P. Adamowicz, marszałek województwa pomorskiego Jan Kozłowski, przewodniczący NSZZ „Solidarność” Janusz Śniadek i prezes Fundacji Centrum Solidarności Bogdan Lis. 8 XI 2007 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwo Pomorskie, Miasto Gdańsk Fundacja Centrum Solidarności i NSZZ Solidarność powołały instytucję kultury ECS, a jej dyrektorem został dominikanin ojciec Maciej Zięba. Wybrany na czteroletnią kadencję zrezygnował 13 IX 2010, m. in. z powodu różnicy zdań z prezydentem Gdańska w kwestii wizji ECS-u, sporów politycznych wokół dziedzictwa Sierpnia 1980 i krytycznej oceny zorganizowanego przez ECS 31 VIII 2010 spektaklu „Solidarność. Twój Anioł Wolność ma na imię” (reż. Robert Wilson USA). W 2010 roku (za dyrektorowania Macieja Zięby) ECS ustanowił Medal Wolności. 2 III 2011 roku stanowisko dyrektora objął wyłoniony w konkursie Basil Kerski. Wybór doprowadził do protestów (m.in. radnych Prawa i Sprawiedliwości z Sejmiku Województwa Pomorskiego) i doprowadziło do czasowego konfliktu z (promującym na to stanowisko Bogdana Lisa) Lechem Wałęsą, który zrezygnował z zasiadania w Radzie ECS I kadencji (zastępował go Jerzy Borowczak) i co odwlekło do maja 2011 podpisanie kontraktu z Basilem Kierskim.
14 V 2007 roku Miasto Gdańsk ogłosiło międzynarodowy konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji budynku ECS przy pl. Solidarności 1, na terenie byłej Stoczni Gdańskiej. Rozstrzygnięcie konkursu architektonicznego, do którego przystąpiło 117 zespołów z całego świata, nastąpiło 13 XII 2007 roku: zwycięski projekt przygotowało gdańskie Przedsiębiorstwo Projektowo-Wdrożeniowe FORT. Głównymi projektantami byli architekci Wojciech Targowski, Piotr Mazur, Antoni Taraszkiewicz i Paweł Czarzasty. Według zamierzeń, bryłę budynku charakteryzować miała prostota, „która charakteryzowała cele i metody działania solidarnościowego”, ściany obłożono blachą corten o rdzawym kolorze przypominającym kadłuby budowanych w stoczni statków. Budynek posiada 5 pięter i poziemny parking, całość powierzchni wynosi 25.349,7 m². Jako elementy stałej, zewnętrznej wystawy, do ECS zaliczono pomnik Poległych Stoczniowców, Bramę nr 2 byłej Stoczni Gdańskiej i Salę BHP, miejsce podpisania 31 VIII 1980 porozumień strajkujących stoczniowców z rządem PRL (należąca do Fundacji Centrum Solidarności). Pozwolenie na budowę ECS 12 XI 2009 przekazał prezydentowi P. Adamowiczowi wojewoda pomorski Roman Zaborowski. W grudniu 2009 roku złożono wniosek aplikacyjny o dofinansowanie projektu budowy w Programie Operacyjnym UE „Infrastruktura i Środowisko”. 14 VII 2010 minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski oraz prezydent miasta Paweł Adamowicz podpisali umowę o dofinansowanie budowy siedziby ECS. Przetarg na budowę wygrał 6 VIII 2010 Polimex-Mostostal SA. Pierwsze prace przygotowawcze rozpoczęto we wrześniu 2010, kamień węgielny wmurowano 14 V 2011. Oficjalne otwarcie nastąpiło 30 VIII 2014 roku, podczas obchodów 34. rocznicy podpisania porozumienia gdańskiego. Ogólny koszt budowy wyniósł 225,8 mln zł, z tego 107,5 mln zł przekazała Unia Europejska, pozostała część miasto Gdańsk.
Centralna częścią jest stała wystawa dotycząca historii „Solidarności” i innych ruchów opozycyjnych, które doprowadziły do upadku systemu komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej (siedem tematycznych sal na dwóch poziomach, około 2.000 eksponatów). W placówce znajdują się także: sala wielofunkcyjna dla około 400 słuchaczy, archiwum ośrodek badawczo-naukowy, ośrodek edukacyjno-szkoleniowy, czytelnia. Mają tu siedzibę organizacje pozarządowe: Pomorskie Stowarzyszenie „Wspólna Europa”, Stowarzyszenie Inwalidów Narządu Ruchu „Solidarność”, Gdańska Fundacja Terapii i Rozwoju, Fundacja Inicjatyw Społecznych „Się Zrobi”, Fundacja „Przestrzenie Dialogu”, Gdańska Fundacja Dobroczynności, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Stowarzyszenie „Morena”, Regionalne Centrum Wolontariatu w Gdańsku, od 29 I 2015 biuro Lecha Wałęsy (przeniesione z Bramy Zielonej).
W pierwszym miesiącu funkcjonowania (wrzesień 2014) wystawy w ECS odwiedziło około 80 tysięcy osób, w pierwszy roku – 390 tysięcy. 4 XII 2015 roku Komisja Kultury Zgromadzenia Parlamentu Europejskiego, na posiedzeniu Paryżu, przyznała ECS nagrodę „Muzeum Roku 2016” (oficjalnie wręczonej w kwietniu 2016, na sesji plenarnej Zgromadzenia Parlamentu Europejskiego). Opiniodawcza i kontrolująca Rada ECS (działając społecznie) składa się z 16 osób: 5 wyznaczonych przez prezydenta Gdańska, 4 przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, po 2 przez samorząd województwa pomorskiego i NSZZ Solidarność”, po jednym Fundacja Centrum Solidarności i przedstawiciel Lecha Wałęsy oraz przewodniczący Kolegium Historyczno-Programowego ECS.
