TARG WĘGLOWY
| < Poprzednie | Następne > |
TARG WĘGLOWY (Kohlenmarkt), po roku 1342 miejsce nadane przez Krzyżaków Głównemu Miastu, nazywane wówczas ugorem przy cmentarzu św. Gertrudy (anger umme sente Gertruden kirchhof), od miejsca lokalizacji ówczesnego szpitala św. Gertrudy. Początkowo plac między zachodnimi murami Głównego Miasta i fosą a Kanałem Raduni; miejsce krzyżowania się szlaków wiodących do głównego wjazdu do miasta. Od XV wieku miejsce handlu węglem i główne miejsce dorocznego sierpniowego Jarmarku św. Dominika, dlatego nazywany także Dominiksplan (pl. Dominikańskim). Formę placu w pojęciu urbanistycznym otrzymał w XVII wieku, po wyburzeniu części dawnych murów, zasypaniu fos i po ujęciu od strony zachodniej i północnej nowożytnymi fortyfikacjami miejskimi. Obszarowo wówczas zmniejszony. Od strony południowej zamknięty zespołem Przedbramia ul. Długiej, w części północno-wschodniej Wielką Zbrojownią. Po stronie zachodniej, wzdłuż wałów, zwłaszcza w 2. połowie XVII wieku, powstały liczne wolno stojące stragany, niekiedy w formie jednopiętrowych budynków (o niskim standardzie) ze sklepami i warsztatami. Funkcjonował też targ z tandetą, tzw. Große Vendet lub wprost Tagnete, a na wprost Zbrojowni – Erbsenmarkt (Targ Grochowy). Po stronie wschodniej (ku Bramie Złotej) powstały późnobarokowy kamieniczki mieszkalne. Istniała wówczas na nim jedna z 2 gdańskich szubienic. Do XVIII wieku od Targu Drzewnego oddzielały go drewniane umocnienia, połączenie umożliwiała Brama św. Ducha (lub Brandenburska). W latach 1799–1801 pierzeję północną zamknął wybudowany w stylu klasycystycznym, według projektu Carla Samuela Helda Teatr Miejski. Według planów tegoż w roku 1808 w części zachodniej 25 istniejących tu kramów przysłonięto charakterystyczną frontową kolumnadą. Powstał wówczas reprezentacyjny plac przy głównym wjeździe do miasta. Kolumnada i ukryte za nią stragany zostały rozebrane w listopadzie 1855, a place przeznaczone pod budowę kamienic czynszowych ze sklepami na parterze. Całość uzyskała wygląd reprezentacyjny. W latach 50. XIX wieku przebito przejście z Targu Grochowego na ul. św. Ducha, Theatergasse (ul. Teatralna); po zachodniej stronie zasadzono także tworzącą aleję 2 szpalery drzew. Od około roku 1880 w kamienicy we wschodniej pierzei istniała firma braci Maxa i Kaspra Freymannów, od 1 IV 1905 na kilku sąsiednich parcelach – dom towarowy. Po zniesieniu wałów obronnych i powstaniu nowej ul. Dominikswall (ul. Wały Jagiellońskie) zachodnią pierzeję wypełnił m.in. hotel Danziger Hof. Od 1940 Targ Węglowy nosił nazwę pl. Teatralnego. W 1993 roku otwarty został po zachodniej stronie tzw. Pasaż Królewski (powierzchnia 750 m², 29 boksów). Obecnie plac pełni funkcję parkingu samochodowego, zamykanego z okazji licznych imprez.
