SZPITAL NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
| < Poprzednie | Następne > |
SZPITAL NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY (St. Marien-Krankenhaus), na Dolnym Mieście, boromeuszek. Powstał z inicjatywy działającego od 1848 roku gdańskiego oddziału ogólnoniemieckiego katolickiego Towarzystwa św. Piusa ( Stanisław Kostka Rosołkiewicz). Zbierano pieniądze w kościołach diecezji chełmińskiej, warmińskiej, gnieźnieńsko-poznańskiej oraz w Niemczech, przyjmowano także ofiary indywidualne; znaczne kwoty wpłacili biskup chełmiński oraz mieszkająca z matką w Gdańsku księżna Maria Hohenzollern-Hechingen, a gdański kupiec Johann Gottfried Theodor Kuhn (1800–1860) ofiarował nabyty wcześniej dwór Uphagenów, mieszczący się na rogu Schleusengasse 9/10 (ul. Śluza, obecnie odcinek tej ulicy nosi nazwę ul. Kieturakisa), i Weidengasse (ul. Łąkowa). Fundusze na działalność szpitala pochodziły z opłat za pobyt pacjentów (po 1883 – z kas chorych, w których niektórzy byli ubezpieczeni), datków wiernych, fundacji i donacji, głównie od osób prywatnych. Dysponowali nimi skarbnik zarządu oraz siostra przełożona gdańskiego domu zakonnego boromeuszek. W 1853 roku w szpitalu były 24 łóżka; pracowały 3 siostry i nieodpłatnie – lekarz. W wyjątkowych sytuacjach, doraźnie korzystano z pomocy innych gdańskich lekarzy. W latach 1856–1857 dobudowano skrzydło do dawnego dworu Uphagenów (wzdłuż obecnej ul. Kieturakisa: 28 × 12 m). Szpital dysponował oświetleniem gazowym. Po roku 1870 kompleks podłączono do miejskiej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. W 1893–1894, wykorzystując fundusze zapisane szpitalowi w testamencie księżnej Marii Hohenzollern-Hechingen, rozbudowano (kosztem 40 tysięcy marek) kompleks o budynek gospodarczy oraz pomieszczenia oddziału chirurgicznego, gdzie powstała nowa sala operacyjna, osobne sale dla 60 kobiet i mężczyzn i mała salka pooperacyjna dla 2–3 pacjentów (wykonawcą prac była firma budowlana Wilhelma Conradta). W okresie 1898–1900 wybudowano nowy gmach główny przy obecnej ul. Kieturakisa. Wykonawcą była firma J.E. Herzoga. Na parterze znalazły się: oddziały chorych I i II klasy, nowo utworzona pracownia rentgenowska, na I piętrze: sale dla kobiet, 2 izolatki, sala operacyjna z zapleczem, na II piętrze: 3 sale dla chorych III klasy (z 18 łóżkami) i 2 izolatki. Istniejący i obecnie budynek poświęcił 3 XII 1900 bp chełmiński Augustyn Rosentretter (1844–1926). W nowych pomieszczeniach zainstalowano oświetlenie elektryczne. Od około 1891 roku wprowadzono podział chorych na 3 kategorie, co wiązało się ze zróżnicowaniem opłat za dzień pobytu, koszty usług medycznych i stopień komfortu. Chorym I klasy przysługiwała jednoosobowa separatka, II klasy – pokój trzy-, czteroosobowy, a III klasy – sala wieloosobowa. Podczas I wojny światowej w szpitalu wydzielono oddział dla rannych żołnierzy. Od 21 VIII 1914 do 31 XII 1919 przebywało w nim 4743 żołnierzy. Podobnie było i podczas II wojny światowej, głównie w latach 1941–1945. Po roku 1945 szpital przy ul. Łąkowej.
| 1853 | radca Heinrich Osterrath (1805–1880) |
| 1853–1891 | ks. Friedrich Landmesser |
| 1891–1898 | ks. Abdon Stengret (1839–1917) |
| 1898–1905 | ks. Franz Scharmer |
| 1905–1916 | ks. Albert Spors (1851–1918) |
| 1916–1919 | ks. Franciszek Michalski (1867–1935) |
| 1920–1934 | ks. Anton Sawatzki |
| 1934–1937 | ks. Paul Czablewski (1872–1952), generalny pełnomocnik |
| 1937–1945 | E. Rhode, dyrektor generalny |
| Oddział internistyczny | 1853–1894 dr Eduard Hildebrandt |
| 1895–1926 dr Emil Friedrich Götz (II) | |
| 1926–1945 dr F.J. Cramer (1927 – po 1945) | |
| Oddział chirurgiczny | 1896–1913 dr Paul Schröter (1853–1913) |
| 1913–1927 dr Anton Schulz (1863 – po 1930) | |
| 1927–1945 dr Bernhard Neukirch | |
| Rok | Lekarze ordynatorzy |
Lekarze asystenci |
Siostry boromeuszki |
Pielęgniarki | Pielęgniarze |
|---|---|---|---|---|---|
| 1853 | 3 | ||||
| 1860 | 1 | 6 | |||
| 1870 | 1 | 11 | 2 | 2 | |
| 1880 | 1 | 12 | 3 | 3 | |
| 1890 | 1 | 15 | 2 | 4 | |
| 1894 | 1 | 1 | 19 | 4 | 4 |
| 1900 | 1 | 1 | 25 | 6 | 4 |
| 1910 | 1 | 2 | 37 | 7 | 3 |
| 1920 | 1 | 3 | 45 | 6 | 3 |
| 1927 | 1 | 4 | 43 | 6 | 3 |
| Rok | Stan na 1 stycznia | Przyjęci w ciągu roku | Wypisani w ciągu roku | Zmarli | Stan na 31 grudnia |
|---|---|---|---|---|---|
| 1853 | 200 | 160 | 17 | 23 | |
| 1860 | 51 | 903 | 804 | 76 | 74 |
| 1870 | 60 | 741 | 610 | 87 | 104 |
| 1880 | 71 | 792 | 678 | 112 | 73 |
| 1890 | 1044 | 1042 | 112 | ||
| 1895 | 82 | 1035 | 912 | 112 | 93 |
| 1900 | 1788 | 1527 | 181 | 80 | |
| 1905 | 116 | 1494 | 1322 | 168 | 120 |
| 1910 | 1974 | 1694 | 156 | 124 | |
| 1915* | 105 | 1253 | 1123 | 122 | 112 |
| 1920 | 163 | 1859 | 1663 | 174 | 185 |
| 1929 | 275 | 3175 | 2998 | 198 | 254 |
| 1930 | 254 | 3194 | 2989 | 200 | 259 |
| 1931 | 259 | 2912 | 2749 | 199 | 223 |
| 1932 | 233 | 3083 | 2800 | 257 | 249 |
| 1933 | 249 | 2770 | 2522 | 267 | 230 |
| 1934 | 230 | 3034 | 2737 | 260 | 267 |
| 1935 | 267 | 2855 | 2638 | 263 | 221 |
| *Liczba chorych z pominięciem leczonych tu rannych żołnierzy. |
| Rok | Chorych ogółem | Katolicy | Protestanci | Żydzi | Menonici |
|---|---|---|---|---|---|
| 1853 | 200 | 128 | 68 | 0 | 4 |
| 1860 | 954 | 360 | 581 | 4 | 3 |
| 1870 | 801 | 422 | 371 | 4 | 3 |
| 1880 | 863 | 445 | 411 | 5 | 2 |
| 1890 | 1104 | 691 | 405 | 5 | 3 |
| 1900 | 1788 | 1013 | 730 | 18 | 27 |
| 1910 | 1974 | 1253 | 703 | 10 | 8 |
| 1920 | 2022 | 1329 | 662 | 17 | 14 |
| 1927 | 2269 | 1466 | 761 | 22 | 0 |
| Rok | Chorzy I klasy (separatka, pokój jednoosobowy) |
Chorzy II klasy (pokój czteroosobowy) |
Chorzy III klasy (pokoje wieloosobowe) |
Pozostali (tzw. Freiverpflegten) |
Ogółem |
|---|---|---|---|---|---|
| 1891 | 21 | 88 | 960 | 1069 | |
| 1895 | 45 | 137 | 851 | 84 | 1117 |
| 1900 | 65 | 213 | 1440 | 70 | 1718 |
| 1905 | 100 | 239 | 1271 | 1610 | |
| 1910 | 77 | 332 | 1565 | 1974 | |
| 1920 | 82 | 298 | 1642 | 2022 | |
| 1925 | 56 | 203 | 2073 | 2332 | |
| 1927 | 36 | 179 | 2054 | 2269 | |
