NOWY RATUSZ
| < Poprzednie | Następne > |
NOWY RATUSZ, ul. Wały Jagiellońskie 1 (Elisabethwall 2, następnie jej fragment zwany Am Generalkommando – Przy Naczelnym Dowództwie). Zespół budynków z lat 1898–1901, przeznaczonych dla naczelnego dowództwa (Generalkommando) Siedemnastego (17.) Korpusu Armijnego. Do chwili jego wybudowania siedziba dowództwa oraz mieszkanie służbowe dowódcy mieściły się przejściowo w jednym z gdańskich hoteli, następnie przy Breitgasse 47 (ul. Szeroka), najpóźniej od 1895 na Długich Ogrodach.
Na parterze znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, sale recepcyjne i wykładowe, pokój sztandarów, na piętrze jadalnia, salon, sypialnie, pokoje gościnne i sala balowa z galerią dla muzyków. W suterenie znajdowała się kuchnia, potrawy dostarczano za pomocą wind. Do kompleksu należał budynek służbowy (niezachowany) i budynek stajni z mieszkaniem dla woźnicy (obecnie biura). Była to ostatnia przed 1914 wojskowa inwestycja budowlana w obrębie ścisłego centrum Gdańska. Zespół (z ogrodem) wzniesiono w stylu neorenesansowym za 620 000 marek.
Od 9 II 1920 mieściła się tam siedziba wpierw głównodowodzącego alianckich sił okupacyjnych w Gdańsku, brytyjskiego generał Richarda Hakinga, od 12 tego miesiąca także wysokiego komisarza Ligi Narodów. W 1921, w wyniku podziału państwowego poniemieckiego mienia, obiekt uznano za wspólną własność państwa polskiego i II Wolnego Miasta Gdańska. We wrześniu 1939, po faktycznej likwidacji urzędu wysokiego komisarza Ligi Naródow, zespół budynków ponownie przejęty przez wojsko (biuro i mieszkanie służbowe głównego dowódcy XX Wehrkreis – XX Okręgu Wojskowego, a także Wehrmeldeamt Danzig 2 – Wojskowy Urząd Meldunkowy Gdańsk 2).
W 1945 siedziba gdańskiego dowództwa Armii Czerwonej, następnie budynek przejęty przez Skarb Państwa. W latach 1947–1957 siedziba Komitetu Miejskiego Polskiej Partii Robotniczej, następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w latach 1957–2000 siedziba klubu studenckiego Żak (w 1978–1988 długotrwały remont). Od 17 IV 1974 wpisany do rejestru zabytków.
Decyzją Rady Miasta z 30 XII 1995 budynek główny przeznaczono na jej siedzibę jako Nowy Ratusz, a dawną stajnię – na siedzibę Biura Prezydenta do spraw Promocji Miasta Gdańska. W dawnej sali balowej znajduje się sala obrad. 20 X 2000 na froncie gmachu głównego byli działacze klubu Żak odsłonili ufundowaną przez siebie pamiątkową tablicę z piaskowca (projekt i wykonanie Józef Fukś) z napisem: „W latach 1957–2000 siedziba Klubu Studentów Wybrzeża Żak. Stowarzyszenie Czerwonej Róży; Gdańsk 2000”. Pierwsze posiedzenie Rady Miasta w Nowym Ratuszu odbyło się 30 XI 2000. Tablicę upamiętniającą wydarzenia marca 1968 odsłonięto 4 IV 2008.
Bibliografia:
Dublanski H., Rohlfing W., Militärbauten, w: Danzig und seine Bauten, Berlin 1908, s. 126–129.
