ABICHT JOHANN GEORG, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN GEORG ABICHT (21 III 1672 Königsee, księstwo Schwarzburg – 5 VI 1740 Wittenberga), rektor Gimnazjum Akademickiego w Gdańsku, pastor kościoła św. Trójcy. Syn tzw. białego garbarza (cieńsze gatunki skór (kozia, owcza, cielęca) wyprawiane mineralnie do jasnej barwy i delikatności – na torebki, rękawiczki, okładki książek) i kupca wyrobami skórnymi Johanna Michaela, oraz Margarethy Magdaleny, córki kaznodziei z Eichfeld (Bawaria). Od 1685 do 1692 uczył się w gimnazjum w Rudolstadt. W latach 1691–1697 studiował w Jenie i Lipsku. Od 1697 magister filozofii. Asesor fakultetu filozofii w Lipsku, od 1702 tamże profesor języka hebrajskiego. We wrześniu 1708 zrobił licencjat z teologii, w listopadzie tego roku obronił w Lipsku doktorat z teologii. Od 1710 kaznodzieja w kościele św. Pawła w Lipsku, od 1711 profesor teologii i rektor Akademii w Lipsku, od 1715 członek Pruskiej Akademii Nauk.
W 1717 powołany na stanowisko rektora gdańskiego Gimnazjum Akademickiego (introdukcję uczcił skromny utwór w formie modlitwy Jacoba Zizaua
(Zytzau)), jednocześnie zwyczajowo został pastorem w kościele św. Trójcy. 25 IV 1725 zakupił tamże grób nr 13, do którego dzień później przeniósł ciało pochowanej 16 V 1624 w Kaplicy Św. Anny jego pierwszej, nieznanej z imienia żony.
Znakomity hebraista i językoznawca, jako teolog wykazał się krytycznym, choć stosunkowo otwartym nastawieniem wobec nowych, oświeceniowych prądów. Polemiki kierował zwłaszcza przeciwko materializmowi Johna Locke’a, Voltaire’a i Gottfrieda Wilhelma Leibniza, obawiając się, że toruje on drogę ateizmowi. Podczas pobytu w Gdańsku polemizował z jezuitą Gottfriedem Hannenbergiem w dobie tumultu toruńskiego z 1724. Oskarżany o sprzyjanie pietyzmowi przez kaznodzieję w Lazarecie przy Bramie Oliwskiej Bartholomaeus Haucke (tam szczegóły), broniony jedynie przez pastora od św. Katarzyny
Johannesa Falcka, złożył w Ministerium Duchownym żądanie publicznych przeprosin przez adwersarza (i innych) za przeinaczanie swoich poglądów. Podzielone w poglądach Ministerium zgodziło się tylko na przeprosiny anonimowe, wobec czego opuścił Gdańsk w trakcie trwania roku szkolnego, bez zwyczajowego pożegnalnego kazania i w 1729 przyjął stanowisko profesora teologii na uniwersytecie w Wittenberdze, ponadto od 1730 pełnił tamże funkcję generalnego superintendenta. Od 1739 w stanie spoczynku, zmarł na apopleksję tuż po przyjęciu go do Królewskiego Pruskiego Towarzystwa Naukowego. Najważniejsze prace: Theses de quibusdam Theologiae Naturalis capitibus (1726), Praelectiones de creatione mundi in quibus quaedam Leibnitii et aliorum opiniones examinantur (1738).
Od 1709 żonaty był z Sabiną Magdaleną, córką lipskiego kupca Johanna Christiana Rößlera, ojciec urodzonych w Lipsku synów oraz urodzonej już w Gdańsku córki, 1/ Johanny Magdaleny, która 26 I 1741 wyszła za mąż za ówczesnego diakona wittenberskiej fary, od 1744 profesora języków orientalnych na uniwersytecie w Lipsku, od 1762 profesora teologii na uniwersytecie w Erlangen i od 1764 kilkukrotnego rektora tej uczelni, Johanna Rudolpha Kieslinga (1706–1778). Epitafium jego syna 2/ Christiana (24 I 1710 Lipsk – 3 V 1724 Gdańsk), zapisanego 18 VII 1721 do drugiej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, żegnanego wierszem żałobnym profesora Gottlieba Schelwiga, zachowało się w kościele św. Trójcy. 3/ syn Johann Ernst, także urodziny w Lipsku, 17 VII 1729 także zapisany został do drugiej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum.
Wśród poświęconych mu pośmiertnych utworów żałobnych był także wiersz napisany przez przebywających wówczas w Wittenberdze Joachima Samuela Weickhmanna i Johanna Nathanaela Grischowa (syna pastora gdańskiego kościoła św. Barbary Nathanaela Grischowa).
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 305, 314.
Praetorius Ephraim Danziger Lehrer Gedächtniß..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 12, 78.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 59.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 13.
Zedler Johann Heinrich, Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste, Supplement 1, Leipzig 1751, s. 164–166.
