WOLTERS STEPHAN, kaznodzieja kościoła św. Piotra i Pawła
| < Poprzednie | Następne > |
STEPHAN WOLTERS (Stephanus Wolterus, Wolther, Wolthens) (16 VII 1645 Hamburg – 15 IV 1718 Gdańsk), kalwiński kaznodzieja kościoła św. Piotra i Pawła. Jeden z siedmiorga dzieci Lieberta Woltersa starszego (1 XII 1607 Stade/Elbe (Stade nad Łabą, Dolna Saksonia) – 1 V 1664 Hamburg), kupca, od 1642 diakona w Altonie (Hamburg) i poślubionej 25 V 1641 w Hamburgu córki kupca z Antwerpii, Jakoby du Bois (25 I 1622 Koln (Kolonia) – 3 VIII 1676 Hamburg). Brat m.in. Louisa (1643 – 1712 Utrecht) i Lieberta młodszego (19 V 1647 – 25 II 1719), hamburskich kupców, oraz Abrahama (17 IV 1649 Hamburg – 1691 Sztokholm), armatora w Sztokholmie, z Evy Sjöhjelm ojca siedmiorga dzieci, m.in. Ludwig Wolters, pastora kościoła św. Piotra i Pawła w Gdańsku.
Studiował teologię w Lejdzie (Holandia), gdzie uzyskał tytuł magistra, oraz w Anglii, gdzie w 1670 w Cambridge uzyskał doktorat z teologii. Naukę kontynuował na studiach w Saumur (hugenocki uniwersytet we Francji, Andegawenia), Genewie, Bazylei i Heidelbergu, po jej ukończeniu odbył podróż do Sztokholmu, do brata Abrahama, który w 1670 otrzymał obywatelstwo szwedzkie. Ze Sztokholmu, z bratem Liebertem, kupcem, przybył do Gdańska.
Od 1674 kaznodzieja (Extraordinarius) kościoła św. Piotra i Pawła. W 1675 wziął urlop i 8 VII 1675 w Lejdzie ożenił się z Cornelią Schrevelius (5 VI 1642 Lejda – pochowana 22 VI 1678 w kościele św. Piotra i Pawła), córką dyrektora tamtejszej szkoły łacińskiej, doktora med. Corneliusa Schreveliusa i Theodory z domu van Groenendyck, u których mieszkał w czasie swoich studiów. Po święceniach (Ordinarius) w 1681 do śmierci diakon kościoła św. Piotra i Pawła. Zwolennik pietyzmu. Autor m.in. traktatów: Krone der Gnade Gottes (Korona Łaski Bożej; Dantzig 1694) i Hoffahrts-Greuel und -Gerichte (Okrucieństwa i wyroki pychy; Dantzig 1693), a także pięciu tomów postylli (komentarzy do Pisma Św.), m.in. Weissheit und Krafft Epistolischer Lehren, über die gewöhnliche Sonntägliche Episteln (Dantzig 1704). Autor mów pogrzebowych, m.in. pastora kościoła św. Piotra i Pawła Adriana Pauli (1684) czy kaznodziei tegoż kościoła Michaela Ernsta Röthera (1698).
Był trzykrotnie żonaty. Po pierwszy, bezdzietnym małżeństwie ze wspomnianą Cornelią Schrevelius, po raz drugi ożenił się 20 XI 1679 z Barbarą Heine (chrzest w kościele św. Piotra i Pawła 13 IV 1643), córką kupca, ławnika (od 1645), rajcy (od 1655) i burgrabiego królewskiego w Gdańsku (1662) Daniela Heina (7 IX 1600 Gdańsk – pochowany 27 X 1662). Po raz trzeci, także bezdzietnie, od ok. 1716 mąż Constantii (zm. 22 VII 1748), córki Gabriela Hirscha. Ojciec chrzczonych kościele św. Piotra i Pawła: 1/ Anny Jacoby (chrzest 6 X 1676 – pochowana tamże 22 IV 1729), od 20 X 1699 drugiej żony poślubionego tamże Johann Schmarta (pochowany tamże 23 I 1738 w wieku 75 lat), matki jego trojga dzieci; 2/ Cornelii (chrzest 30 VI 1678 – pochowana 28 I 1741 Frankfurt nad Odrą), od 20 X 1699 żony Johanna Arnolda Wesenfelda (10 VII 1664 Brema – 8/12 X 1727 Frankfurt nad Odrą), profesora filozofii, logiki, etyki i metafizyki oraz rektora Uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą tudzież tamtejszego burmistrza, któremu urodziła dziewiątkę dzieci, z których czworo zmarło; 3/ Lieberta (Ludwiga, chrzest 4 II 1681); 4/ Marii Eleonory, od 1726 żony Abrahama von Lülsa (1676–1759).
Pochowany 5 V 1718 w kościele św. Piotra i Pawła w grobie nr 20 (8), zakupionym w 1702. Mowę pogrzebową wygłosił diakon tego kościoła Johann Eberhard Fabricius. 11 IX 1719 przy Poggenpfuhl (ul. Żabi Kruk), w domu, w ktorym mieszkał, odbyła się licytacja książek z jego biblioteki.
Bibliografia:
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 26, 28.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 80, 82.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 234, 407; 4, 087, 177; 5, 115.
