LAM WŁADYSŁAW, profesor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
WŁADYSŁAW LAM (28 IX 1893 Konjic, Hercegowina – 1 I 1984 Gdańsk), malarz, grafik, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn inżyniera geodety i urzędnika katastralnego w Konjic Romualda i Olgi z domu Jarosiewicz, młodszy brat Bolesława i Mieczysława. Z rodziną mieszkał kolejno w Żapeczu w Bośni, następnie w Sarajewie, gdzie ojciec był urzędnikiem bankowym. W latach 1904–1912 uczył się w gimnazjum w Sarajewie i – po kolejnej przeprowadzce – w Tuzli (Bośnia), gdzie ojciec był dyrektorem urzędu katastralnego. Po przejściu ojca na emeryturę zamieszkał z rodziną w Krakowie. W latach 1912–1917 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Teodora Axentowicza i Józefa Mehoffera. Podczas I wojny światowej w armii austriackiej, w 99. pułku piechoty, w Nagybánya (obecnie Baia Mare, Rumunia), po pobycie w szpitalu dla nerwowo chorych w Krakowie, ponownie na Węgrzech.
Po zakończeniu wojny w 1918 uczył rysunku w Gimnazjum Kupieckim w Łodzi. W okresie 1918–1921 uczył rysunku i malarstwa w Korpusie Kadetów w Modlinie, podróżował do Paryża i Francji; w 1921–1934 wykładał rysunek i malarstwo w szkołach poznańskich. Związany ze zrzeszeniem Świt, współorganizator stowarzyszenia Plastyka i Awangarda (następnie Nowa Generacja); w latach 30. XX wieku wystawiał też kilkakrotnie z Cechem Artystów Plastyków Jednoróg. Od roku 1934 zastępca profesora w Katedrze Rysunku na Wydziale Architektury politechniki we Lwowie, od 1937 kierował Rysunkowym Ogniskiem Wakacyjnym w Krzemieńcu. Podczas II wojny światowej przebywał w Krakowie.
Od jesieni 1945 w Gdańsku, do emerytury w 1963 profesor rysunku i malarstwa na Wydziale Architektury PG, w 1946 kierownika Katedry Rysunku, Rzeźby i Malarstwa. W latach 1946–1949 także wykładowca historii sztuki w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. W 1946 zorganizował pierwszą powojenną wystawę plastyków Wybrzeża (w auli PG), od 1948 był organizatorem corocznego festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie. Autor prac z teorii i historii sztuki. Jego twórczość plastyczną można traktować jak skróconą historię polskiej sztuki XX wieku: od wpływów secesyjnej sztuki Wyspiańskiego oraz fascynacji malarstwem Cézanne’a i Bonnarda, przez ekspresyjną formistyczną deformację (m.in. martwe natury, drzeworyty z cyklu Don Quijote, 1922–1924) i kubizujący klasycyzm (Sen, 1923; Przy oknie, 1925) do kolorystycznej konstrukcji obrazów z lat 30. i 40. (Pejzaż leśny, Widok z Krzemieńca, 1937; cykle Pejzaż z Ryglic, Pejzaż z Oliwy, Katedra w Oliwie, Ulica Spacerowa w Oliwie).
W okresie socrealizmu próbował kompromisu między własnym repertuarem a wymogami doktryny (Nowy numer „Trybuny”, 1950; Miczurin, My nie chcemy wojny, 1951; Feliks Dzierżyński, 1952, drzeworyt); w 2. połowie lat 50. zaczął tworzyć płótna bliskie postimpresjonistycznej, aluzyjnej abstrakcji (Z Sarajewa, 1958; Światła nad wodą, Widok z samolotu, 1959), od lat 60. do początku lat 80. powstawały nieprzedmiotowe, „panoramiczne” widoki morza (cykle Morze, Wielka przestrzeń, widoki znad Adriatyku), wyabstrahowanych fragmentów natury (cykle Bryła, Meteor, Skała, Mur), wizje odczuć i pojęć (Pustka, Marzenie, 1970; Wiosenny nastrój, 1969, 1972). Od 1916 roku wziął udział w 180 wystawach zbiorowych (m.in. Wiedeń, Londyn, Bruksela); od 1924 miał 32 wystawy indywidualne (m.in. Węgry, Jugosławia, Szwecja, Holandia, Japonia, USA).
Odznaczony m.in. Wielkim Srebrnym Medalem w Dziale Sztuki na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu (1929), Nagrodą Wojewody Gdańskiego za osiągnięcia twórcze (1966), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1978). Od 1922 żonaty był z Kazimierą z domu Ludkiewicz (zm. 1955 Szczecin), ojciec Wiesławy (ur. 1923), aktorki. Od 1950 po raz drugi żonaty z Anną Fiszer, malarką, z którą pochowany jest na cmentarzu Srebrzysko. 21 V 2021 na domu przy ul. Podhalańskiej 16 odsłonięto tablicę z napisem: "Tu mieszkali: Anna Fiszer (1919–2002), malarka, projektantka tkanin, graficzka, pedagog Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej, Kazimierz Śramkiewicz (1914–1998), artysta malarz, grafik, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku, współtwórca tzw. szkoły sopockiej, Władysław Lam (1893–1984), malarz, grafik, krytyk sztuki, pedagog Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej".
