CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA (Z ANIOŁKAMI). ZESPÓŁ PRZY GRODZISKU
| < Poprzednie | Następne > |
._ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU.JPG)
._ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU,.JPG)
._ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU.JPG)
._ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU.JPG)
_ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU.jpg)
._ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU.JPG)
._ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU.JPG)
._ZESP%C3%93%C5%81_PRZY_GRODZISKU.JPG)
CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA (Z ANIOŁKAMI). ZESPÓŁ PRZY GRODZISKU, przy ob. ul. Dąbrowskiego (Am Hagelsberg).
Żołnierzy rosyjskich, założony przypuszczalnie po oblężeniu Gdańska przez wojska rosyjsko-saskie w 1734. Zlikwidowany przypuszczalnie na początku XX wieku. W pobliżu jego miejscu pozostał pomnik Żołnierzy Rosyjskich z 1898.
Garnizonowy (Militär-Kirchhof), wielowyznaniowy, obecnie najstarszy z zachowanych gdańskich cmentarzy, posiada kolumbarium (510 nisz w 2015). Położony na lekkim wzniesieniu opadającym ku północy, po zachodniej stronie ulicy, od północy graniczy z dawnym cmentarzem szpitala Bożego Ciała (obecnie administracyjnie jedno założenie) oraz z dawnym cmentarzem Związku Wolnoreligijnego (obecnie cmentarz-pomnik Żołnierzy Radzieckich). Powstał po wojnach napoleońskich, istnienie poświadczone od 1822, a od połowy XIX wieku pod zarządem ewangelickiego kościoła św. Elżbiety. Po wojnie prusko-austriackiej w 1866 w północno-zachodniej części powstała kwatera zmarłych w Gdańsku żołnierzy, jeńców austriackich z pomnikiem złożonym z czterech luf armatnich. Po wojnie prusko-francuskiej w latach 1870–1871 powstały kwatery i pomniki poległych żołnierzy niemieckich pochodzących z Gdańska i zmarłych w Gdańsku żołnierzy, jeńców francuskich. W latach 90. XIX wieku powiększony w kierunku północno-wschodnim.
Na przełomie XIX i XX wieku połączony z ewangelickim cmentarzem Bożego Ciała. Na styku wybudowano w latach 1897–1905 drewnianą neogotycką kaplicę i drewniany dom ogrodnika oraz założono lipową aleję wiodącą w kierunku najstarszej części cmentarza Garnizonowego. Około 1916 poszerzony na południe o kwatery żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej, rosyjskich jeńców zmarłych w Gdańsku, gdańskich policjantów. W okresie II Wolnego Miasta Gdańska cmentarz wielowyznaniowy. W latach 1940–1944 chowano tu jeńców polskich, francuskich, angielskich, czeskich, włoskich, litewskich. Po 1945 ekshumowano zwłoki jeńców francuskich (w 1967 na Wojskowy Cmentarz Francuski; Cmentarze na Siedlcach), włoskich (do Warszawy), angielskich (do Malborka). Pozostawiony jako czynny; powstały kwatery żołnierzy polskiego podziemia i poległych milicjantów. Oprócz zwykłych, dokonywano też tzw. pochówków sanitarnych, czyli zwłok znajdowanych w mieście, ofiar roku 1945 (m.in. 6 V 1947 zabitych w schronie na placu Dominikańskim), pochówków osób ubogich (m.in. dzieci z Domu Dziecka) i o nieustalonej tożsamości. Zamknięty 8 IV 1961, ponownie otwarty w 1997, administrowany przez Zarząd Dróg i Zieleni. Zajmuje obszar 2,74 ha, na działce o kształcie nieregularnego wieloboku (zbliżonym do litery L). W południowo-zachodniej, najstarszej części, trzy podłużne i dwie poprzeczne aleje, przecinające się pod kątem prostym, dzielą teren na kwatery. W północnej części znajduje się brama cmentarna (przy ul. Dąbrowskiego), kaplica i dom ogrodnika, w kierunku zachodnim główna aleja z kamiennymi schodami.
Kwatery: kwatera niemiecka, poświęcona pamięci Niemców spoczywających na nieistniejących już cmentarzach gdańskich i gromadząca prochy poległych w II wojnie światowej w warunkach bojowych (chowanych np. na Wyspie Sobieszewskiej); kwatera rosyjska, poświęcona żołnierzom rosyjskim z I wojny światowej; kwatera weteranów walki o polskość, m.in. mogiły członków AK zamordowanych w więzieniu na Kurkowej ( Areszt Śledczy): sanitariuszki Danuty Siedzikówny „Inki” i sierżanta Feliksa Selmanowicza „Zagończyka”, zm. 28 VIII 1946, czynna kwatera muzułmańska (mizar, według zasad islamu usytuowany na niewielkim wzniesieniu), powstała po śmierci pierwszego imama Tatarów polskich, Ibrahima Smajkiewicza w 1953.
Pomniki: poświęcony żołnierzom, jeńcom austriackim z wojny w 1866, odsłonięty 2 XII 1913; poświęcony żołnierzom niemieckim poległym w wojnie w latach 1870–1871; poświęcony żołnierzom, jeńcom francuskim z wojny 1870–1871; żołnierzy rosyjskich z I wojny światowej, poświęcony pamięci zmarłych jeńców rosyjskich, odsłonięty 22 IX 1929; pamięci 14 marynarzy krążownika SMS „Magdeburg” (kamień pamiątkowy, autorstwa Friedricha Fischera z Berlina, odsłonięty we wrześniu 1925) i 2 z kontrtorpedowca V-26 (krążownik stacjonował w Gdańsku, 26 VIII 1914 wszedł na skały u brzegu wyspy Odensholm w Zatoce Fińskiej, samowysadzony, załogę przejął kontrtorpedowiec V-26; pogrzeb poległych marynarzy 28 VIII 1914 stał się w następnych latach świętem niemieckiej marynarki wojennej – coroczne wizyty okrętów, w 1939 oficjalnie w tym celu przybył pancernik „Schleswig-Holstein”); gdańskich policjantów (mur z tablicą przedstawiającą policyjną czapkę ułożoną na gałęzi dębu i napisem: „Unsern Toten” („Naszym Zmarłym”)).
Bożego Ciała (Heiliger Leichnam-Kirchhof), ewangelicki, wielowyznaniowy. Założony w latach 90. XIX wieku jako cmentarz szpitala przy kościele Bożego Ciała, po wschodniej stronie cmentarza Garnizonowego. Połączony z nim w początku XX wieku. Po 1945 czynny, komunalny. Zamknięty 8 IV 1961, ponownie otwarty w 1997, obecnie czynny jako komunalny. Zajmuje powierzchnię 2,19 ha na lekkim wzniesieniu opadającym ku północy, na działce o kształcie nieregularnego wieloboku, podzielonej przecinającymi się prostopadle alejami na kwatery (trzy aleje podłużne i dwie poprzeczne), z główną bramą od ul. Dąbrowskiego. Usytuowany po południowo-zachodniej stronie zbiegu obecnych ul. Dąbrowskiego i Giełguda. Od południa graniczy z dawnym cmentarzem Garnizonowym (obecnie administracyjnie jedno założenie), od zachodu – z dawnym cmentarzem Związku Wolnoreligijnego; obecnie cmentarz-pomnik Żołnierzy Radzieckich. Zachowało się niewiele nagrobków z końca XIX wieku i początku XX wieku; najstarszy nagrobek z 1898, pozostałe powstały po 1945.
