SCHADE ERNST AUGUST, architekt, teolog, radny
| < Poprzednie | Następne > |
ERNST AUGUST SCHADE (28 VII 1865 Tylża – 1 I 1929 Gdańsk), architekt, teolog, radny miasta Gdańska. Syn rentiera Alfreda i Amalii Kaiser. W latach 1885–1890 studiował w Wyższej Szkole Technicznej (Technische Hochschule, po 1945 Uniwersytet Techniczny) w Berlinie-Charlottenburgu. W 1891 zdał egzaminy na kierownika budowlanego. Po studiach odbył praktyki w Strasburgu, następnie w Saarburgu (obecnie Sarrebourg w Lotaryngii). W 1895 zdał drugi egzamin zawodowy dający uprawnienia architekta. Pracę w tym zawodzie rozpoczął w administracji rejencji w Gumbinnen (obecnie Gusiew, obwód kaliningradzki). W 1896 urlopował się ze służby państwowej.
Od stycznia 1897 w Gdańsku, w 1899 wystąpił z prośbą o zwolnienie z pruskiej służby państwowej i rozpoczął samodzielną działalność w swoim zawodzie. W 1908 miał pracownię i mieszkał przy pl. Hanzy 8, w kamienicy, którą zaprojektował. W latach 1905–1919 radny Gdańska. W latach 1920–1923 przysięgły biegły sądowy. Od 1910 do 1921 pełnił funkcję przewodniczącego gdańskiej Gminy Wolnoreligijnej (Freie religiöse Gemeinde). Autor publikacji z dziedziny teologii: Deutsche Aufbaugedanken über Weltordnung, Mensch und All, Mensch und Mensch (1924), Deutsche Religion. In Vergangenheit, in Gegenwart und Zukunft. Ein freies religiöses Zeugnis (1926). Wieloletni członek rady Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości i Gruntów (Haus- und Grundbesitzer Verein zu Danzig) oraz Zachodniopruskiego Stowarzyszenia Architektów i Inżynierów w Gdańsku (Westpreußischer Architekten- und Ingenieur-Verein zu Danzig).
Autor projektów wielu realizacji architektonicznych w Gdańsku i okolicach, m.in. hotelu Deutsches Haus przy Holzmarkt 12–14 (Targ Drzewny, 1899; zob. hotele), prywatnej kliniki przy Hansaplatz 14 (ul. Wały Piastowskie, 1903), przebudowy dotychczasowej siedziby Banku Rzeszy na potrzeby domu handlowego Potrykus & Fuchs przy Jopengasse 69 (ul. Piwna, 1907), siedziby oddziału banku Norddeutsche Creditanstalt z Królewca przy Langer Markt 19 (ul. Długi Targ, 1908), kompleksu zabudowań elektrowni wodnej w Straszynie-Prędzieszynie (1910), Sporthalle w Gdańsku-Wrzeszczu przy Große Allee 15 (al. Zwycięstwa, 1915). Na zlecenie osób prywatnych projektował wille między innymi: przy Baumbachallee 7 (ul. Konopnickiej, 1902), Jäschkentaler Weg 19 (ul. Jaśkowa Dolina, 1899, dla Carla Ottona Schreya), Hermannshoferweg 14 (ul. Wassowskiego, 1905) i przy Große Allee 31 (al. Zwycięstwa, 1916) w Gdańsku-Wrzeszczu, a także przy Büllowallee 12 (ul. Mickiewicza, 1909) w Sopocie, oraz zespół pałacowo-parkowy w parku Modrzewie w Elblągu (1906). Budował także kamienice, głównie na terenach powstałych po rozbiórce nowożytnych fortyfikacji, np. przy Karrenwall 7 (ul. Okopowa, 1904) dla Richarda Theodora Damme, Holzmarkt 15/16 (Targ Drzewny, 1898). Autor niezrealizowanej koncepcji budowy nowego teatru miejskiego na Targu Siennym (1899). W swoich projektach odwoływał się do form historyzujących, tworząc głównie w stylu neorenesansu północnego, ale też neogotyku, neobaroku czy neoklasycyzmu.
Mieszkał po 1914 przy Am Olivaer Tor 1 (ul. Dyrekcyjna). Od czasu ślubu w Tylży w 1897 żonaty był z Emmą Margarethą Keyser (zm. po 1939), w 1933 mieszkającą przy Am Olivaer Tor 1, następnie w kamienicy czynszowej przy Am Jacobs Tor 12 (obecnie fragment ul. Wałowej). Ojciec Wernera i Ernsta Ulricha, w 1935 radcy budowlanego.
