SUCHANEK ANTONI KAROL, artysta malarz, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
ANTONI KAROL SUCHANEK (27 IV 1901 Rzeszów – 19 XI 1982 Gdynia), artysta malarz, grafik, patron gdańskiej ulicy. Jeden z pięciorga dzieci Henryka (1871 Budapeszt – 7 XI 1940 Warszawa), inżyniera kolejnictwa, w 1920 wiceprezesa dla spraw technicznych Dyrekcji Kolei Państwowych w Krakowie, od kwietnia 1921 zastępcy Dyrektora Departamentu Mechanicznego i Zasobów Ministerstwa Kolei Żelaznych w Warszawie, następnie dyrektora Związku Polskich Wytwórców Wagonów i Parowozów, i Zofii z domu Kamińskiej. Dzieciństwo spędził w Nowym Sączu.
W latach 1917–1921 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Józefa Mehoffera, Jacka Malczewskiego i Teodora Axentowicza. Studia przerwał, by zaciągnąć się do 5. Pułku Piechoty Legionów. Rannego odesłano jako rysownika do sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1922 wyruszył w artystyczne podróże do Wiednia i Monachium, wrócił ze względu na niechętną Polakom atmosferę. Od 1924 mieszkał w Bydgoszczy, pracował jako kierownik artystyczny Zakładów Graficznych Biblioteki Polskiej, tam też pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego przez dwa lata uzupełniał wykształcenie w dziedzinie grafiki. W 1929 miał pierwszą wystawę indywidualną w Jastarni, następnie wystawiał w Warszawie, Gdyni, Gdańsku, Lwowie. Od 1931 w Warszawie; działał w Sekcji Morskiej Polskiego Towarzystwa Artystycznego i w Lidze Morskiej i Kolonialnej.
Od 1934 współpracował z Galerią Morską Mariana Mokwy. W roku 1936 członek komitetu, wicegospodarz i następnie gospodarz Zachęty, w 1939 zabezpieczał jej zbiory (między innymi Bitwę pod Grunwaldem, Kazanie Skargi, Konstytucję 3 Maja). Zakonspirowany jako współwłaściciel kawiarni "Pod Kasztanem", pod jej płaszczykiem prowadził nieoficjalną pracownię. 5 VI 1943, podczas ślubu córki, aresztowany wraz z żoną, córką i synem Andrzejem, razem z nimi więzień Pawiaka i obozu w Auschwitz, dzięki staraniom zwolniony na początku listopada 1943 (pozostali członkowie rodziny także przeżyli), ukrywał się w Warszawie w obawie przed kolejnym aresztowaniem. Walczył w powstaniu warszawskim, dowodził obroną szpitala dla dzieci głuchoniemych. Ranny w rękę, zagrożony amputacją, trafił do szpitala.
Latem 1946 wysłany na Wybrzeże przez Ministerstwo Żeglugi i Handlu oraz Ministerstwo Kultury i Sztuki w celu dokumentowania w rysunku i malarstwie zniszczeń i odbudowy portów polskich oraz stanu zabytków Gdańska, zamieszkał w Gdyni-Orłowie. Razem z Marianem Mokwą stworzył w gdyńskiej kawiarni artystycznej "Cyganeria" Grupę Polskich Marynistów Plastyków. W 1947 powstała teka litografii Polskie Wybrzeże. Od 1949 tworzył studia portretowe osób zasłużonych dla Wybrzeża oraz aktorów
Teatru Wybrzeże i Studia Operowego Polskiej Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. W 1951–1952 w plenerach stoczni Gdańska, Gdyni i Szczecina powstawały rysunki składające się na cykl „Stocznia buduje”. W 1957 wydał tekę autolitografii Gdańsk 1957, a w 1960 album Stocznia Gdańska w szkicach Antoniego Suchanka. Liczne wystawy zbiorowe, często o profilu marynistycznym, przede wszystkim w Zachęcie w Warszawie (morskie – 7, ogólne – 11), w Gdańsku, Sopocie, Nowym Sączu i innych miastach Polski oraz wystawa morska w Genui, a także wystawy więźniów Oświęcimia. Brał udział w tworzeniu wystroju plastycznego statków, między innymi m/s "Oliwa" i m/s "Dęblin".
Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (1947), medalem Pięćsetlecia Powrotu Gdańska do Polski (1957), medalem X Wieków Gdańska (1962), Krzyżem Oficerskim (1971) i Krzyżem Komandorskim (1978) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką Zasłużony Pracownik Morza (1971), Medalem Neptuna (1971). Honorowy Członek Stowarzyszenia Marynistów Polskich (1980).
Po raz pierwszy żonaty był od 1922 z Teofilą z domu Folta, miał z nią córkę Teofilę, synów Andrzeja (w czasie okupacji wraz z siostrą w jednostce dyspozycyjnej Komendanta Głównego AK „Osa”-„Kosa 30”, wskutek zdrady rozbitej przez Gestapo na jej ślubie) i Henryka. Po raz drugi żonaty był od 1931 ze Stefanią z domu Olma, z którą miał syna Jerzego. Po raz trzeci żonaty ze Stanisławą (26 II 1901 – 11 VIII 1985).
Pochowany na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni, pomnik nagrobny wykonał Wiktor Tołkin. Od 19 XII 1990 patron ulicy w Gdańsku- Chełmie.
