GEHL JULIUS, polityk
| < Poprzednie | Następne > |
JULIUS GEHL (4 VII 1869 Bydgoszcz – 13 XII 1939 Sopot), murarz, samouk, działacz związków zawodowych, polityk. Działacz Wolnego Zrzeszenia Murarzy Niemiec (Freie Vereinigung der Maurer Deutschlands), w 1900 zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w 1908 wybrany na przewodniczącego okręgu Prus Wschodnich i Zachodnich z siedzibą w Gdańsku. W latach 1912–1919 przewodniczący zachodniopruskiej SPD, w latach 1917–1919 wydawca gazety „Volkswacht” ( prasa). Zwolennik przemian ewolucyjnych, w okresie rewolucji listopadowej w Niemczech w 1918 swoim autorytetem w SPD i związkach zawodowych doprowadził w Gdańsku do normalizacji napiętej sytuacji. Z mianowania władz w Berlinie w latach 1919–1920 Komisarz Rzeszy na Prusy Zachodnie i Obwód Nadnotecki (Reichskommissar für Westpreußen und den Netzedistrikt).
Udało mu się wypełnić trudne zadanie wprowadzenia w życie postanowień podpisanego 28 VI 1919 traktatu wersalskiego, mimo różniącego się od nich stanu faktycznego, powstałego między innymi wskutek powstania wielkopolskiego. Ostatecznie postanowienia te, w tym ustalona przezeń linia demarkacyjna, po przejęciu przez obie strony wyznaczanych przez nią fragmentów Wielkopolski i Pomorza, zaczęły obowiązywać 10 I 1920. Po zakończeniu tej misji zaangażował się w przygotowania do wynikającego również z postanowień wersalskich plebiscytu na tzw. terenach spornych pomiędzy Polską a Niemcami, tu – na terenach zachodniopruskich powiatów Malbork (Marienburg), Kwidzyn (Marienwerder), Susz (Rosenberg) i Sztum (Stuhm). Miał swój udział w wyniku plebiscytu: 92,4% ludności opowiedziało się za przynależnością do Niemiec.
W latach 1920–1933 na czele SPD w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG), w 1920–1933 poseł do Volkstagu. Między 24 I – 30 VI 1923, 16 I 1924 – 19 VIII 1925 i 1 II – 28 V 1933 wiceprezydent gdańskiego parlamentu, dwukrotnie prezydent: 30 VI 1923 – 9 I 1924 i 8 XII 1930 – 18 III 1931 oraz zastępca prezydenta Senatu II WMG: 24 I – 30 VI 1923, 16 I 1924 – 19 VIII 1925, 1 II – 28 V 1933. W 1933 ze względu na stan zdrowia wycofał się z działalności politycznej. Należał do grona najwybitniejszych polityków II WMG.
Właściciel drukarni Gehl & Co. przy Am Spendhaus 6 (ul. Sieroca), która w okresie II WMG wydawała między innymi kontynuację „Volkswacht”, gazetę „Danziger Volksstimme” (1919-1936), należała też do niej mieszcząca się pod tym samym adresem księgarnia ( księgarstwo). Mieszkał we Wrzeszczu przy Heiligenbrunnerweg 8 (ul. Do Studzienki), w 1938 zamieszkał w Sopocie przy Friedrichstraße 3 (ul. Kazimierza Wielkiego).
Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Die Sozialdemokratische Partei der Freien Stadt Danzig 1920-1936, Danzig 1980.
Andrzejewski Marek, Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939). Leksykon biograficzny, Gdańsk 2009.
Das Danziger Bürgerbuch, Danzig 1927.
Matull Wilhelm, Ostdeutschlands Arbeiterbewegung. Abriß ihrer Geschichte, Leistung und Opfer, Würzburg 1973.
Matull Wilhelm, Gehl Julius, w: Alpreussische Biographie, 3, 1975.
