MŚCIWOJ II
| < Poprzednie | Następne > |
MŚCIWOJ II (zm. 25 XII 1294), książę pomorski z dynastii Sobiesławiców. Najstarszy syn księcia Świętopełka, brat Eufemii (I) oraz przyrodni brat Warcisława II. W 1231 roku objęty wraz z ojcem specjalną protekcją papieską, w okresie walk ojca z Krzyżakami w roku 1243 oddany im jako zakładnik. Przetrzymywany w Chełmnie, po zerwaniu porozumień, po próbie odbicia przez ojca, wywieziony do posiadłości krzyżackich w Austrii, gdzie zapoznał się z zachodnioeuropejską sztuką dyplomacji. Uwolniony w 1248, otrzymał od Świętopełka własne księstwo z ośrodkiem w Raciążu (koło Chojnic). W 1255 roku wspólnie z nim prowadził wojnę o Nakło z książętami wielkopolskimi. Poróżniony ze Świętopełkiem, około roku 1264 zajął Świecie nad Wisłą i zawarł układ z wrogiem ojca, księciem zachodniopomorskim Barnimem I, obiecując mu spadek po sobie, Świętopełku i bracie Warcisławie II. Po śmierci ojca (1266), pozostał w Świeciu, wspomagał walczących z Krzyżakami powstańców pruskich. W roku 1268, pod naciskiem przybyłej zakonowi na pomoc wielkiej armii króla czeskiego Przemysła Ottokara II, musiał podpisać z Krzyżakami traktat pokojowy. Po wstąpieniu do zakonu krzyżackiego stryja Racibora, połączonego z zapisaniem Krzyżakom praw do księstwa z ośrodkiem w Białogardzie nad Łebą, w 1269 złożył hołd margrabiom brandenburskim. Przekazał im zwierzchnią władzę nad księstwem białogardzkim, sobie rezerwując jej faktyczne posiadanie.
Uwięziony niespodziewanie przez stronników panującego w Gdańsku młodszego brata Warcisława II, odzyskał wolność dzięki poparciu średniego rycerstwa i emigrantów pruskich. W 1270 roku opanował Tczew, usuwając stryja Sambora II, oraz Gdańsk, usuwając Warcisława II: zjednoczył pod swą władzą całe Pomorze Wschodnie. Uprzedzając kontruderzenie Warcisława II z kasztelanii wyszogrodzkiej, należącej do księcia inowrocławskiego Siemomysła (zięcia Sambora II), opanował ją w roku 1271. Związał się sojuszem z przeciwnikiem Siemomysła, księciem wielkopolskim Bolesławem Pobożnym; z jego pomocą w latach 1271–1272 odzyskał zajęty przez Brandenburczyków Gdańsk ( bunt mieszczan gdańskich 1271–1272). Wobec pretensji Krzyżaków, którym oprócz Racibora także i Sambor II zapisał prawa do posiadanego niegdyś księstwa, a i bliżej nieznane zapisy na ich rzecz czynił sam Mściwoj w okresie wojny domowej, wobec trwającego w tej sprawie postępowania legata papieskiego, w 1282 roku złożył w wielkopolskim Kępnie hołd bratankowi i następcy zmarłego Bolesława Pobożnego, księciu Przemysłowi II. Wzmocniło to jego pozycję w sporze z Krzyżakami, którzy zrezygnowali z pretensji do większości ziem Pomorza Wschodniego, zadowalając się Gniewem i okolicami. Pokój z Krzyżakami pozwolił Mściwojowi odzyskać utraconą w roku 1283 przez Warcisława II ziemię sławieńską. Nie posiadając męskiego potomka, szukał w latach 80. XIII wieku następcy wśród margrabiów brandenburskich i książąt rugijskich. W 1291 roku zdecydował się na aprobowanego przez możnych Pomorza Wschodniego swego lennego zwierzchnika, Przemysła II. Zmarł w Gdańsku, pochowany w klasztorze w Oliwie. Był ostatnim męskim przedstawicielem Sobiesławiców. Trzykrotnie żonaty: z Judytą, córką hrabiego Breny Dytrycha I z dynastii Wettynów, potem z Eufrozyną, córką księcia opolskiego Władysława, wdową po Kazimierzu kujawskim i matką Władysława Łokietka (rozwiedziony po wykryciu jego związku z siostrą stryjeczną Gertrudą, córką Sambora II) oraz z Sulisławą, pochodzącą z pomorskiego możnowładztwa. Potomstwa doczekał się tylko z pierwszej żony: córek Katarzyny oraz Eufemii (II). Patron jednej z ulic Gdańska.
