GREISER ARTHUR KARL, prezydent Senatu
| < Poprzednie | Następne > |
ARTHUR KARL GREISER (22 I 1897 Środa Wielkopolska – 21 VII 1946 Poznań), prezydent Senatu II Wolnego Miasta Gdańska. Syn Gustawa Greisera, urzędnika. Miał starszych braci Wilhelma i Ottona oraz młodszą siostrę, której imienia nie udało się ustalić (ponieważ jej mąż był Żydem, po 1933 roku wyemigrowała z nim i dzieckiem z Niemiec do USA).
Jako ochotnik wziął udział w I wojnie światowej, odniesione rany leczył w jednym z gdańskich szpitali. Po zakończeniu działań wojennych został członkiem organizacji paramilitarnych Grenzschutz i Freikorps. Był typem wojskowego kombatanta, dobrze czującego się w mundurze. W 1923 roku założył w Gdańsku lokalną grupę organizacji paramilitarnej Stahlhelm. Dwa lata później wstąpił do prawicowej Deutschsoziale Partei(Niemiecka Partia Socjalna), a w 1929 do NSDAP. Pozostawał w konflikcie z pierwszym gdańskim gauleiterem Hansem-Albertem Hohnfeldtem. Początkowo popierał Hermanna Rauschninga, by później stać się jego przeciwnikiem. W 1930 roku zdobył mandat poselski do Volkstagu (Zgromadzenia Narodowego) II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG) i został zastępcą gdańskiego gauleitera. Zasiadał w Volkstagu IV i V kadencji (1930–1935). Od 1 XI 1931 był członkiem Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku. W latach 1930–1933 piastował stanowisko kierownika biura okręgowego gdańskiej NSDAP. Po dojściu 28 V 1933 roku narodowych socjalistów do władzy w II WMG został wiceprezydentem Senatu II WMG oraz senatorem spraw wewnętrznych.
Mając na względzie możliwość zostania prezydentem, poparł gauleitera Alberta Forstera w jego konflikcie z Hermanem Rauschnigiem. 28 XI 1934 wybrano go na prezydenta Senatu i urząd ten sprawował do 1 IX 1939 roku. Równocześnie w okręgu gdańskim pozostał zastępcą gauleitera. W porównaniu z Albertem Forsterem uchodził za polityka bardziej umiarkowanego. Według relacji współczesnych stosunki między tymi dwoma przywódcami gdańskiej NSDAP nie były pozbawione rywalizacji i skrywanej osobistej niechęci. Czynnik nie bez znaczenia stanowiły jego dobre kontakty z Heinrichem Himmlerem i Hermannem Göringiem, a przede wszystkim zaufanie, jakim darzył go Adolf Hitler.
Był osobą autorytatywną, bezwzględną i próżną. Miał jednoznacznie negatywny stosunek do Polaków i Żydów. Odpowiadał za antypolskie poczynania i antyżydowskie ekscesy podległej mu policji politycznej. Wobec gdańskich Niemców opowiadających się za poszanowaniem w II WMG zasad demokracji postępował w sposób bezprawny. Kiedy Wysoki Komisarz Ligi Narodów Sean Lester protestował przeciwko bestialskiemu pobiciu 12 VI 1936 roku uczestników legalnego zebrania członków Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa), odpowiedział, że bijatyki na zebraniach przydarzają się w „każdym kulturalnym państwie”. Dążył do upodobnienia sytuacji politycznej w II WMG do tej panującej w Trzeciej Rzeszy i wprowadzenia systemu jednopartyjnego. Na początku 1938 roku doprowadził do tego, że w Volkstagu – oprócz dwóch polskich posłów – zasiadało siedemdziesięciu reprezentantów NSDAP, a posłowie antyfaszystowskiej opozycji zostali zmuszeni do rezygnacji ze swoich mandatów.
Przywiązywał dużą wagę do wystąpień propagandowych: przemówień oraz artykułów prasowych; przejawiał na tym polu dużą aktywność. Podobnie wiele uwagi poświęcał działalności Hitlerjugend. Nie stronił od wystawnego trybu życia, między innymi jedną z jego ulubionych form spędzania wolnego czasu były polowania.
W latach II wojny światowej pełnił funkcję namiestnika Rzeszy w tak zwanym Kraju Warty (Wartheland). Aresztowany, 30 III 1946 roku został przez stronę amerykańską przekazany Polsce. Najwyższy Trybunał Narodowy skazał go 9 VII 1946 za zbrodnie wojenne na karę śmierci przez powieszenie. Prośba Watykanu o jego ułaskawienie została przez stronę polską odrzucona. Wyrok wykonano publicznie 21 VII 1946 roku w Poznaniu, na stokach cytadeli (była to ostatnia publiczna egzekucja w Polsce).
Od 1919 roku był żonaty z Ruth (nazwiska rodowego nie udało się ustalić). Z tego związku doczekał się córki Ingrid i syna Erhardta, który w 1939 zginął w wypadku samochodowym. W 1934 rozwiódł się i rok później ożenił z młodszą o jedenaście lat Marią Börn (ur. 1908 w Kolonii). Była pianistką i występowała w grudniu 1935 jako solistka w Gdańsku z orkiestrą Filharmonii Warszawskiej, a w listopadzie 1940 w Poznaniu w auli uniwersyteckiej. Wykorzystując swoje stanowisko, usiłował wykreować żonę na wirtuoza fortepianu.
