CIEŚLAK KATARZYNA, historyk sztuki
| < Poprzednie | Następne > |
KATARZYNA CIEŚLAK (14 II 1956 Gdańsk – 8 IX 1997 Potsdam Mittelmark, Niemcy), historyczka sztuki. Córka Edmunda Cieślaka, historyka, oraz doktor Haliny Cieślak (1928–2012), polonistki, do 1978 pracującej w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego (UG).
W 1974 zdała egzamin maturalny w klasie matematyczno-fizycznej w IX Liceum Ogólnokształcącym. Od 1974 do 1979 studiowała w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Na czwartym roku studiów sekretarz naukowy Wydziału I Polskiej Akademia Nauk (PAN) przyznał jej nagrodę specjalną im. Profesora Michała Walickiego „za wyniki w nauce i działalności społecznej w latach 1978/1979”. Jej praca magisterska, napisana pod kierunkiem prof. Mariusza Karpowicza, była poświęcona twórczości gdańskiego malarza epoki baroku Bartholomäusa Milwitza, jej tekst został opublikowany w „Gdańskich Studiach Muzealnych” (t. 3, 1983).
Od grudnia 1979 do marca 1997 zatrudniona była w Gdańskiej Pracowni Instytutu Sztuki PAN, początkowo jako dokumentalistka w Katalogu Zabytków, następnie na stanowiskach asystenta i adiunkta. Dzięki stypendiom odbyła szereg wyjazdów badawczych, głównie do Niemiec i Wielkiej Brytanii (m.in. Zetralinstitut für Kunstgeschichte w Monachium, 1984; Warburg Institut w Londynie, 1992; Forschungszentrum für Kunstgeschichte w Berlinie, 1994). Po rozwiązaniu gdańskiej pracowni Instytutu Sztuki, od 1 IV 1997 pracowała w Zakładzie Dziejów Nowożytnych Instytutu Historii PAN w Warszawie, kierowanym przez prof. Marię Bogucką. Pracę doktorską Epitafia w Gdańsku od końca średniowiecza do początku XX wieku. Zagadnienia ikonografii i funkcji napisała pod kierunkiem prof. Jana Białostockiego. Obroniła ją w 1989, już po śmierci promotora. W tym samym roku praca została nagrodzona w konkursie dla młodych historyków sztuki im. Księdza Profesora Doktora Szczęsnego Dettloffa. Wyniki badań zostały opublikowane w dwóch odrębnych tomach: Kościół – cmentarzem. Sztuka nagrobna w Gdańsku (XV–XVIII w.) (1992) oraz Epitafia obrazowe w Gdańsku (XV–XVII w.) (1993). W 1998, już po śmierci autorki, ukazała się edycja niemieckojęzyczna Tod und Gedenken. Danziger Epitaphien vom 15. bis zum 20. Jahrhundert.
W późniejszych latach jej zainteresowania badawcze skupiły się na emblematyce nowożytnej oraz programach ikonograficznych gdańskich kościołów i wnętrz świeckich, Dworu Artusa i Ratusza Głównego Miasta. Jej prace, dotyczące przede wszystkim gdańskiej sztuce epitafijnej oraz emblematyce doby nowożytnej, weszły do kanonu gdańskiej literatury historycznej. Planowana jako rozprawa habilitacyjna praca Między Rzymem, Wittenbergą a Genewą. Sztuka Gdańska jako miasta podzielonego wyznaniowo, została wydana juz po jej śmierci, w 2000, w ramach serii monografii Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Przygotowała też do druku edycję źródłową rękopisu Georga Frischa Beschreibung der Oberfarrkirche zu Sankt Marien in Danzig und der inneren Merkwürdigkeiten derselben ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej, wydaną w 1999.
Była członkinią gdańskiego oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki, prowadząc przez trzy kadencje działalność sekcji naukowej, pełniła też funkcję wiceprezesa oddziału. W 1990 otrzymała Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska. Zginęła w wypadku samochodowym w Niemczech. Pochowana 18 IX 1997 na cmentarzu Srebrzysko. W 1999 została powołana Fundacja im. dr Katarzyny Cieślak, której celem jest wspomaganie i promowanie inicjatyw naukowych w zakresie historii sztuki i kultury Pomorza oraz Warmii i Mazur. Od 2002 fundacja organizuje konkurs im. dr Katarzyny Cieślak skierowany do młodych badaczy krajowych i zagranicznych (do 40 roku życia) na najlepszą pracę naukową z zakresu historii sztuki i kultury Pomorza oraz Warmii i Mazur. 19 IX 2024 na budynku przy ul. Fiszera 7 w Gdańsku-Wrzeszczu, gdzie mieszkała z rodziną, odsłonięto upamiętniającą ojca i ją tablicę.
Bibliografia:
Bojaruniec Ewa, Sztuka gdańska epoki Bartholomäusa Milwitza w badaniach doktor Katarzyny Cieślak (1956–1997), w: Gdańsk w epoce Bartholomäusa Milwitza. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Historyczne Miasta Gdańska i Klasztor OO. Karmelitów w Gdańsku dnia 15 maja 2008 roku, red. Edmund Kizik, Gdańsk 2010, s. 118–124.
Friedrich Jacek, Kizik Edmund, Katarzyna Cieślak (1956–1997) – historyk sztuki, badaczka kultury Gdańska i Europy Północnej, w: Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Prace poświęcone pamięci Doktor Katarzyny Cieślak. Materiały z sesji naukowej, red. tychże, Gdańsk 2000, s. 13–26.
Jakubowska Bogna, Katarzyna Cieślak (1956–1997), „Biuletyn Historii Sztuki”, t. 60, 1998, nr 1–2, s. 278–281.
Jelińska Elżbieta, Katarzyna Cieślak (1956–1997), „Folia Fromborcensia”, t. 2, 1999, nr 2, s. 211–214.
