EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI (ECS)
| < Poprzednie | Następne > |
EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI (ECS), od lutego 2008 przy ul. Doki 1, od 2014 przy pl. Solidarności 1. W marcu 1998 przewodniczący Rady Miasta Gdańska Paweł Adamowicz i historyk dr Jerzy Kukliński stworzyli projekt Muzeum Solidarności „Polskie Drogi do Wolności”. Był to początek realizacji idei uhonorowania roli solidarnościowego zrywu w historii Polski oraz w obaleniu pojałtańskiego podziału Europy (zob. „Drogi do Wolności”, wystawa).
29 XII 1999 z inicjatywy prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, przy poparciu abp. Tadeusza Gocłowskiego, Lecha Wałęsy i Instytutu jego imienia, NSZZ „Solidarność”, Stoczni Gdańskiej, województwa pomorskiego i Miasta Gdańsk, powstała Fundacja Centrum Solidarności z misją gromadzenia, utrwalania, upowszechniania dziedzictwa gdańskiego i polskiego Sierpnia ’80 i powstania „Solidarności” oraz docelowo utworzenia ECS. W 25. rocznicę porozumień sierpniowych ( porozumienie gdańskie), 31 VIII 2005, 29 europejskich prezydentów i szefów rządów podpisało akt erekcyjny ECS. We wrześniu 2006 prezydent Paweł Adamowicz powołał Radę Programowo-Historyczną ECS (Kolegium Historyczno-Programowe, w składzie 15 osób, na czteroletnie kadencje, z przewodniczącym od chwili powołania Bogdanem Borusewiczem), w październiku 2006 – Biuro do spraw ECS, którego dyrektorem został Jacek Kobiela. Pełnomocnikami prezydenta Gdańska do spraw ECS byli kolejno: Sławomir Czarlewski i Jacek Taylor. 29 I 2007 list intencyjny w sprawie utworzenia instytucji kultury ECS podpisali minister kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski, prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, marszałek województwa pomorskiego Jan Kozłowski, przewodniczący NSZZ „Solidarność” Janusz Śniadek i prezes Fundacji Centrum Solidarności Bogdan Lis.
8 XI 2007 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwo Pomorskie, Miasto Gdańsk Fundacja Centrum Solidarności i NSZZ Solidarność powołały instytucję kultury ECS, a jej dyrektorem został dominikanin ojciec Maciej Zięba. Wybrany na czteroletnią kadencję zrezygnował 13 IX 2010, m.in. z powodu różnicy zdań z prezydentem Gdańska w kwestii wizji ECS-u, sporów politycznych wokół dziedzictwa Sierpnia 1980 i krytycznej oceny zorganizowanego przez ECS 31 VIII 2010 spektaklu „Solidarność. Twój Anioł Wolność ma na imię” (reż. Robert Wilson USA). W 2010 (za dyrektorowania Macieja Zięby) ECS ustanowił Medal Wdzięczności.
2 III 2011 stanowisko dyrektora objął wyłoniony w konkursie Basil Kerski. Wybór doprowadził do protestów (m.in. radnych Prawa i Sprawiedliwości z Sejmiku Województwa Pomorskiego) i doprowadziło do czasowego konfliktu z (promującym na to stanowisko Bogdana Lisa) Lechem Wałęsą, który zrezygnował z zasiadania w Radzie ECS I kadencji (zastępował go Jerzy Borowczak) i co odwlekło do maja 2011 podpisanie kontraktu z Basilem Kerskim.
14 V 2007 Miasto Gdańsk ogłosiło międzynarodowy konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji budynku ECS przy pl. Solidarności 1, na terenie byłej Stoczni Gdańskiej. Rozstrzygnięcie konkursu architektonicznego, do którego przystąpiło 58 pracowni z całego świata, nastąpiło 13 XII 2007, prace oceniał dwunastoosobowy zespół pod przewodnictwem zastępcy prezydenta Gdańska ds. polityki przestrzennej
Wiesława Bielawskiego. Zwycięski projekt przygotowało gdańskie Przedsiębiorstwo Projektowo-Wdrożeniowe FORT. Głównymi projektantami byli architekci Wojciech Targowski, Piotr Mazur, Antoni Taraszkiewicz i Paweł Czarzasty. Według zamierzeń, bryłę budynku charakteryzować miała prostota, „która charakteryzowała cele i metody działania solidarnościowego”, ściany obłożono blachą corten o rdzawym kolorze przypominającym kadłuby budowanych w stoczni statków. Budynek posiada 5 pięter i podziemny parking, całość powierzchni wynosi 25.349,7 m². Jako elementy stałej, zewnętrznej wystawy, do ECS zaliczono pomnik Poległych Stoczniowców, Bramę nr 2 byłej Stoczni Gdańskiej i Salę BHP, miejsce podpisania 31 VIII 1980 porozumień strajkujących stoczniowców z rządem PRL (należąca do Fundacji Centrum Solidarności).
Pozwolenie na budowę ECS 12 XI 2009 przekazał prezydentowi P. Adamowiczowi wojewoda pomorski Roman Zaborowski. W grudniu 2009 złożono wniosek aplikacyjny o dofinansowanie projektu budowy w Programie Operacyjnym UE „Infrastruktura i Środowisko”. 14 VII 2010 minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski oraz prezydent miasta Paweł Adamowicz podpisali umowę o dofinansowanie budowy siedziby ECS. Przetarg na budowę wygrał 6 VIII 2010 Polimex-Mostostal SA. Pierwsze prace przygotowawcze rozpoczęto we wrześniu 2010, kamień węgielny wmurowano 14 V 2011 w obecności m.in. prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, marszałka Senatu RP Bogdan Borusewicz, wojewody pomorskiego Romana Zaborowskiego, arcybiskupa Sławoja Leszka Głódzia, minister edukacji narodowej Katarzyny Hall i prezydent Pawła Adamowicza. Oficjalne otwarcie nastąpiło 30 VIII 2014, podczas obchodów 34. rocznicy podpisania porozumienia gdańskiego. Ogólny koszt budowy wyniósł 225,8 mln zł, z tego 107,5 mln zł przekazała Unia Europejska, pozostała część miasto Gdańsk.
Centralna częścią jest stała wystawa dotycząca historii „Solidarności” i innych ruchów opozycyjnych, które doprowadziły do upadku systemu komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej (siedem tematycznych sal na dwóch poziomach, około 2000 eksponatów). W placówce znajdują się także: sala wielofunkcyjna dla około 400 słuchaczy, archiwum ośrodek badawczo-naukowy, ośrodek edukacyjno-szkoleniowy, czytelnia. Mają tu siedzibę organizacje pozarządowe: Pomorskie Stowarzyszenie „Wspólna Europa”, Stowarzyszenie Inwalidów Narządu Ruchu „Solidarność”, Gdańska Fundacja Terapii i Rozwoju, Fundacja Inicjatyw Społecznych „Się Zrobi”, Fundacja „Przestrzenie Dialogu”, Gdańska Fundacja Dobroczynności, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Stowarzyszenie „Morena”, Regionalne Centrum Wolontariatu w Gdańsku, od 29 I 2015 biuro Lecha Wałęsy (przeniesione z Bramy Zielonej).
W pierwszym miesiącu funkcjonowania (wrzesień 2014) wystawy w ECS odwiedziło około 80 000 osób, w pierwszym roku – 390 000. 4 XII 2015 Komisja Kultury Zgromadzenia Parlamentu Europejskiego, na posiedzeniu Paryżu, przyznała ECS nagrodę „Muzeum Roku 2016” (oficjalnie wręczonej w kwietniu 2016, na sesji plenarnej Zgromadzenia Parlamentu Europejskiego). Opiniodawcza i kontrolująca Rada ECS (działając społecznie) składa się z 16 osób: pięć wyznaczonych przez prezydenta Gdańska, cztery przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, po dwie przez samorząd województwa pomorskiego i NSZZ Solidarność”, po jednym Fundacja Centrum Solidarności i przedstawiciel Lecha Wałęsy oraz przewodniczący Kolegium Historyczno-Programowego ECS.
