MASSALSKA BARBARA, malarka, pedagog
(z prawej), 1969
BARBARA MASSALSKA (21 I 1927 Warszawa – 20 III 1980 Gdańsk), malarka, pedagog Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (PWSSP) w Gdańsku . Córka adwokata Stanisława (ur. 17 IV 1899), aresztowanego przez gestapo 12 VII 1940, zamordowanego 15 I 1941 w KL Auschwitz, i Marii (1904–1983). Starsza siostra Marianny (1930–1982). W czasie II wojny światowej uczęszczała do Gimnazjum Handlowego w Warszawie, jednocześnie pracowała w firmie chemiczno-szklarskiej oraz pobierała lekcje rysunku u Bogny Krasnodębskiej-Gardowskiej. Członkini Szarych Szeregów i Polskiego Związku Powstańczego (PZP). W powstaniu warszawskim telefonistka w stopniu strzelca, pseudonim „Małgosia”, w OSM–1 (Okręgowej Składnicy Meldunkowej) batalionu łączności Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Po upadku powstania wywieziona do obozu w Bergen–Belsen (Dolna Saksonia).
Do Warszawy wróciła jesienią 1946, następnie z matką i siostrą zamieszkała w Sopocie. W 1947 ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Marii Curie Skłodowskiej i rozpoczęła studia w PWSSP w Gdańsku (wówczas z siedzibą w Sopocie). W czasie studiów dorabiała, pracując w jednej z sopockich kawiarni. W 1948 odbyła praktyki w fabryce ceramiki w Bolesławcu. Angażowała się w organizację wystaw uczelnianych, m.in w 1949 w przygotowanie prac na Festiwal Szkół Artystycznych w Poznaniu. Należała do Bratniej Pomocy oraz ZAKA (Związek Akademickich Kół Artystycznych). W latach 1950–1951 kierowniczka Ogniska Kultury Plastycznej w Pucku. Po uzyskaniu dyplomu w 1951 została zatrudniona w macierzystej uczelni, pracowała jako pedagog do 1980: do 1955 asystent, następnie adiunkt, od 1965 docent. Jesienią 1963 przebywała na trzymiesięcznym stypendium w Paryżu. W latach 1964–1970 prowadziła pracownię malarstwa ściennego na Wydziale Malarstwa, a następnie na Zaocznym Studium Wychowania Plastycznego.
Od 1951 współpracowała z zespołem ceramików Hanny Żuławskiej, współorganizowała warszawską wystawę „Hanna Jasińska-Żuławska. Szczegół ceramiczny w architekturze”, co zaowocowało następnie m.in. realizacjami wystroju budynków MDM w Warszawie oraz polichromiami na kamienicach przy ulicy Długiej i Długim Targu w Gdańsku. Była autorką sgraffita kamienicy przy Długim Targu 26 (1954), gdzie pomiędzy oknami drugiego i trzeciego piętra umieszczono medaliony z wizerunkami autorki projektu i pracującej przy wykończeniu sąsiedniej kamienicy nr 25 jej przyjaciółki Marii Leszczyńskiej (1923–2003). Wraz z nią stworzyła projekt mozaikowej tarczy zegara słonecznego na kamienicę narożną Długiego Targu 25 (1955), który został nagrodzony na warszawskiej wystawie „Tkanin i ceramiki” w tym samym roku, a wraz z Anną Fiszer i Stanisławem Mizerskim wykonała wielkoformatową, abstrakcyjną kompozycję mozaikową na zachodniej elewacji kina Leningrad (Neptun) od strony ul. Lektykarskiej (1957), dzięki apelom internautów rozebraną i złożoną w składnicy konserwatorskiej przy okazji remontu budynku w lutym 2016.
Innymi realizacjami przy odbudowie i rozbudowie Trójmiasta były m.in.: malowidło ścienne w kawiarni „Marysieńka” przy ul. Szerokiej 34/37 (1958, niezachowane), sgraffito we wnętrzu Teatru Kameralnego w Sopocie (wykonane wraz z Marią Leszczyńską, 1958), mozaiki we wnętrzu baru rybnego „ Aloza” w Gdyni (1960, niezachowana), w Domu Turysty PTTK Miramar w Sopocie (1962–1963, niezachowana), w gmachu głównym Akademii Wychowania Fizycznego w Gdańsku (1963), w Centrum Sportu Akademickiego Politechniki Gdańskiej (1963), w poczekalni Dworca Głównego PKP w Gdańsku (1963–1964, niezachowana), w klubie oficerskim w Gdyni (1975, niezachowana) czy projekt mozaiki do klubu sportowego „Gedania” (1975).
Ważne miejsce w jej twórczości zajmowała sztuka sakralna, m.in. wielkoformatowe obrazy „Arka Noego”, „Grób”, „Dolina Jozafata”, „Sąd Ostateczny”, czy witraże, m.in. w kościele św. Teresy w Dźbowie koło Częstochowy (1962–1963), do pałacowej kaplicy Sapiehów oraz do bazyliki Matki Boskiej Kodeńskiej w Kodniu (1966), do kościoła Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Laskowicach (1968–1969), kościoła św. Józefa w Gdańsku (1969–1970), witraże ze szkła hutniczego w kościele św. Barbary w Gdańsku (1972–1975), w kaplicy kościoła św. Jana Ewangelisty w Szczecinie (1976–1977) czy w 1972 projekty witraży do kościoła św. Trójcy w Gdańsku i kościoła św. Michała w Sopocie.
Od 1951 członkini Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP). Wielokrotnie nagradzana i wyróżniania na wystawach, m.in. za „Strajk tkaczy w Żyrardowie”, namalowany wspólnie z Ewą Hoffman, Eleonorą Jagaciak i Urszulą Ruhnke, na IV Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki (1954). Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1973), Krzyżem Walecznych 1944 (1967), medalem Wojska Polskiego (1969), Krzyżem Armii Krajowej (1969) i odznaką „Za zasługi dla Gdańska”. Laureatka nagroda wojewody gdańskiego (1967) oraz zespołowej nagrody rektorskiej za opracowanie i projekt programu kształcenia dla studium zaocznego dla nauczycieli wychowania plastycznego (1977).
Żona poślubionego w Gdańsku Stanisława Mizerskiego (6 I 1922 – 1 VIII 1980 Gdańsk), grafika, malarza i rzeźbiarza. Małżeństwo pozostało bezdzietne. Pochowana w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Bibliografia:
Grabowski Klaudiusz, https://gaps.gda.pl/obiekt/dekoracja-fasady-przy-dlugim-targu-26/.
Polańska Anna, https://www.zbrojowniasztuki.pl/alma-mater/nestorzy/barbara-massalska,533.
https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/barbara-massalska,30182.html.
