PAETSCH BRUNO, artysta malarz, grafik
BRUNO PAETSCH (26 XII 1891 Gdańsk – 9 I 1976 Hamburg), artysta malarz, grafik. Syn Gustava Adolfa i Marie Juliane z domu Ortmann. Brat kompozytora i muzykologa Alfreda Waldemara (1902–1960). Uczęszczał do gdańskiego Gimnazjum Królewskiego, ukończył Kunstgewerbeschule (Szkoła Rzemiosła Artystycznego). W latach 1912–1915 studiował w Staatliche Kunstakademie Berlin (Państwowa Akademia Sztuki w Berlinie). Po powrocie do Gdańska był nauczycielem rysunku w macierzystym gimnazjum (1916–1945), udzielał prywatnych lekcji malowania.
Był autorem obrazu Jezus chodzi po Jeziorze Genezaret do ołtarza głównego budowanej od 1925 w Jelitkowie kaplicy św. Piotra. (w tym miejscu od 1976–1981 kościół św. Apostołów Piotra i Pawła, obraz znajduje się na plebanii tego kościoła). Namalował także obraz Święta Rodzina dla kościoła w Piekle nad Wisłą. Jego autorstwa jest również wysoka na kilka metrów płaskorzeźba przedstawiająca matkę i dziecko, zdobiąca fasadę budynku powstałego w 1929 w kompleksie szpitalnym przy Ostseestrasse 17 (al. Hallera), pierwotnie mieszczącym tzw. Dom Sióstr (Schwesterhaus; mieszkał w nim kobiecy personel szpitala), współcześnie siedziba Wojewódzkiego Zespołu Szkół Policealnych Nr 2.
W 1933 otrzymał stypendium na roczny pobyt w Villa Massimo we Włoszech. Był członkiem loży paramasońskiej Schlaraffia, zbliżonej charakterem do organizacji skautowskich oraz Templariuszy Dobrych. Po powrocie do Gdańska, wspólnie z Paulem Dannovskym namalował kilka obrazów sławiących idee narodowych socjalistów.
Jego obraz Długie Pobrzeże brał udział w dwóch wielkich wystawach gdańskiego malarstwa, w Sopocie (28 VI – 4 VIII 1942) i w Wiedniu, gdzie prezentowano 22 jego dzieła (24 XI 1942 – 3 I 1943). Na otwartej 15 I 1944 w gdańskim Muzeum Miejskim wystawie zbiorowej „Malarze Prus Zachodnich” (także z udziałem Alberta Lipczinskiego, Felixa Adalberta Mesecka, Fritza Pfuhlego i Stanisława Chlebowskiego) prezentował obraz Wisła pod Toruniem. Jego obrazy posiadał także Danziger Hof. Większość jego twórczości spłonęła i zaginęła w 1945, zachował się m.in. obraz Cyklamen (Fiołek alpejski; Alpenveilchen) w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
W 1945 z rodziną ewakuował się przez Neumünster do Hamburga, gdzie pracował jako nauczyciel rysunku w szkole w Barmbek. W 1975 Vertretung der Freien Stadt Danzig, uważający się za przedstawicielstwo Senatu II Wolnego Miasta Gdańska przyznał mu za twórczość Danziger Kulturpreis (Gdańską Nagrodę Kulturalną).
Powojenne wystawy jego pracy (indywidualne i zbiorowe) odbyły się w Kunsthaus w Hamburgu, w pałacu Charlottenburg w Berlinie, w Haus der Kunst w Monachium, w Staatliche Kunsthalle w Baden-Baden, w Mathildenhöhe w Darmstadt oraz w Württembergischer Kunstverein w Stuttgarcie, w Neue Residenz w Bambergu, w Vonderaus Museum w Fuldzie, w Museumsverein w Lüneburgu i w Künstlerhaus w Norymberdze. W latach 1971/1972 hamburska Theater-Galerie pokazała wystawę „Bruno Paetsch nach 1945”, w 1986 Museum Haus Hansestadt Danzig w Lubece ( Muzeum Hanzeatyckiego Domu Gdańskiego) zaprezentowało wystawę „Bruno Paetsch – Ein Danziger Maler”. W 2015 Museum Rade w Reinbek pokazało wystawę, na której znalazło się około 50 jego prac powstałych po 1945.
W 2016 w Muzeum Narodowym w Gdańsku odbyła się wystawa „Max Slevogt (1861–1932) i Bruno Paetsch (1891–1976). Dwa pokolenia niemieckiej ilustracji”, na której przedstawiono jego wykonane w 1920 rysunki: zespół ilustracji do powieści Honoré de Balzaca Kuzyn Pons, będącej częścią słynnej serii Komedia ludzka.
Należał do grona najznakomitszych i najzdolniejszych artystów Wolnego Miasta Gdańska. W swojej twórczości inspirował się wielkimi umiejętnościami malarzy gdańskich Daniela Schultza i Antoniego Möllera. Był mistrzem obrazowania dużych figur. Swoje wczesne prace tworzył w duchu impresjonizmu, później poświęcił się ekspresjonizmowi, natomiast w okresie jego twórczości we Włoszech dominował styl monumentalny.
24 XII 1925 w Królewcu poślubił Fridę Marię Mathilde z domu Groll. Ojciec Marianny Gertrudy Hildegardy (ur. 1932) i Renaty Christiny Friederiki (ur. 1935).
Bibliografia:
Kunstschaffen im Deutschen Danzig, Danzig 1939.
https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Przedwojenna-plaskorzezba-nie-zniknie-pod-styropianem-n107206.html.
https://www.gdanskstrefa.com/bruno-paetsch-pomijany-gdanski-artysta/.
https://www.gdanskstrefa.com/najbardziej-gdanski-gdanskich-malarzy/.
