POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ
POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ (PSONI). Od 1963 działało przy ul. Mariackiej 34/36 pod nazwą Komitet Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski jako specjalistyczna struktura w ramach Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (TPD), od 1970 było członkiem Międzynarodowej Ligi Stowarzyszeń na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym – ILSMH (International League of Societies for Persons with Mental Handicap, obecnie: Inclusion International). Po zmianach ustrojowych w 1991 Komitet i jego niższe struktury – koła – oddzieliły się od TPD i zarejestrowały w sądzie pozarządową organizację o nazwie Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOUU). W grudniu 2006 uzyskało status Organizacji Pożytku Publicznego. Od marca 2016 działa pod obecną nazwą.
W czerwcu 2011 PSOUU otrzymało siedzibę i otworzyło Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy na Przymorzu przy ul. Jagiellońskiej 11, w byłym kompleksie budynków po zlikwidowanej w 2002 Szkole Podstawowej nr 25 i zlikwidowanym w 2011 X Liceum Ogólnokształcącym.
Stowarzyszenie prowadzi nieodpłatną działalność na rzecz rehabilitacji, aktywizacji i wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną. Oprócz realizacji wieloletnich, cyklicznych i jednorazowych projektów prowadzi placówki:
1/ Zespół Niepublicznych Placówek Oświatowych (ul. Jagiellońska 11, jako Zespół istniejący od 2020), gdzie obowiązek szkolny realizują dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim, z współwystępującymi zaburzeniami, m.in. niepełnosprawnością ruchową, mózgowym porażeniem dziecięcym, encefalopatią, zaburzeniami wzroku, słuchu, autyzmem i zespołami genetycznymi. Zapewnia także rodzicom uczniów wsparcie i konsultacje psychologiczno-pedagogiczne oraz prowadzi Klub Rodzica. W skład Zespołu wchodzą: a/ Niepubliczna Podstawowa Szkoła Specjalna im. Pawła Adamowicza (do 2017 jako Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy), b/ Niepubliczna Szkoła Przysposabiająca do Pracy im. Pawła Adamowicza (od 2014), c/ Niepubliczna Poradnia Wspomagania Rozwoju „Po Drodze”.
2/ Ośrodek Wczesnej Interwencji i Wspomagania Rozwoju (OWIiWR, ul. Jagiellońska 11), opiekujący się najmłodszymi dziećmi, które otrzymują możliwie najwcześniejszą i wielospecjalistyczną pomoc bez dodatkowych skierowań. Pod opieką ośrodka w 2023 znajdowało się ok. 800 rodzin. OWIiWR również oferuje specjalistyczną pomoc rodzicom.
3/ Warsztat Terapii Zajęciowej (WTZ, ul. Tysiąclecia 13a, Żabianka) dla 60 osób, które po ukończeniu szkoły nie znalazły warunków do zatrudnienia. Oferuje pedagogiczną i terapeutyczną ofertę pracy, wsparcia, aktywności i systematycznego włączania w życie społeczne.
4/ Środowiskowy Dom Samopomocy (ul. Jagiellońska 11) – przeznaczony dla 33 osób dorosłych z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym lub znacznym.
5/ Zespół Mieszkań Społecznych (ZMS, ul. Dąbka 6, Łostowice) stanowi inicjatywę rodziców dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną, w ramach której wybudowano przy ul. Dąbka dom z 17 indywidualnymi mieszkaniami, których każdy mieszkaniec jest wspierany przez wykwalifikowany personel w czynnościach życia codziennego (mieszkania ze wsparciem „Nasz Dom”). Kolejnymi inicjatywami są: tzw. mieszkanie treningowe (weekendowe i tygodniowe; w nich osoby z niepełnosprawnością uczą się, jak samodzielnie dbać o zdrowie, gospodarować pieniędzmi, spędzać wolny czas, załatwiać sprawy w urzędach, przygotowywać posiłki, robić zakupy, prać, sprzątać) i mieszkania chronione (pod opieką specjalistów przygotowywanie osób z niepełnosprawnością do prowadzenia samodzielnego życia lub wspomaganie ich w codziennym funkcjonowaniu), (ul. Grunwaldzka, ul. Bohaterów Getta Warszawskiego i ul. Świrskiego).
6/ Biuro Integracji Zawodowej (BIZON, ul. Jagiellońska 11), oferujące kompleksową usługę aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością intelektualną i/lub zaburzeniami psychicznymi.
7/ Europejskie Centrum Edukacji Kulturalnej Osób z Niepełnosprawnością (ECEKON, ul. Aksamitna 4a, Stare Miasto), przy którym działają: Zespół Muzyczny „Remont Pomp” i Teatr „Razem” – grupy artystyczne osób niepełnosprawnych i wolontariuszy.
8/ Działająca od 1995 Orkiestra Vita Activa (OVA), która za swe motto przyjęła ideę: „Przez sztukę do samodzielności”. Poza celami artystycznymi i osobowymi celem działalności orkiestry jest integracja środowiska osób wychowujących dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, kształtowanie poprzez występy opinii społecznej, upowszechnianie postawy otwarcia na problemy rodzin, których członkami są osoby z niepełnosprawnością oraz pełnego rozumienia potrzeb osób z niepełnosprawnością intelektualną. Wśród członków orkiestry są wyłącznie osoby dorosłe (pełnoletnie), w tym osoby z niepełnosprawnością intelektualną, rodzice osób z niepełnosprawnością i wolontariusze, a jej działalność sprzyja odkrywaniu nowych obszarów aktywności, w których kształtują się lub usprawniają nowe umiejętności. Próbom i koncertom towarzyszą liczne zadania pozamuzyczne, którym członkowie orkiestry muszą podołać, o ile to tylko możliwe, o własnych siłach. W niektórych koncertach z OVA występują zawodowi artyści. Orkiestra ma w swym dorobku ponad 230 koncertów w Polsce i 7 podróży zagranicznych. Prezentowała muzykę w 56 miastach, w tym m.in. Asyżu, Berlinie, Wilnie i Paryżu.
Gdańskie Koło PSONI jest jednym z podmiotów tzw. „dialogu społecznego”, nie tylko bezpośrednio wspiera osoby z niepełnosprawnością, lecz także uczestniczy w budowaniu porządku prawnego przy współpracy m.in. Rady i Urzędu Miasta Gdańska oraz jego jednostek budżetowych: Gdańskiego Archipelagu Kultury, Urzędu Marszałkowskiego, Wojewódzkiego Urzędu Pracy, Pomorskiego Urzędu Wojewódzki oraz organizacji pozarządowych.
PSONI Koło w Gdańsku prowadzi również szkolenia, np. „Kompleksowy model postępowania fizjoterapeutycznego pediatrii” czy „Dynamic Neuromuscular Stabilisation według Kolara” i „Cykl szkoleń z zakresu wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się (AAC)”. Od 2007 jest też uczestnikiem programu Best Buddies Poland (dawniej Starszy Brat, Starsza Siostra), będącego częścią międzynarodowego ruchu wolontariackiego Best Buddies International, tworzącego możliwości przyjaźni 1:1 z osobami z intelektualnymi i rozwojowymi niepełnosprawnościami. Jest też członkiem Międzynarodowego Ruchu na Rzecz Różnorodności i Zrozumienia „Caravana 2000 International”, sieci zrzeszającej NGO’sy (Non Government Organizations - organizacje pozarządowe) z Turcji, Bułgarii, Francji, Litwy, Szwecji, Grecji, Niemiec, Holandii i Polski, w ramach którego realizuje m.in. program IDA (Inclusive Digital Academy) mający na celu zmniejszenie przepaści cyfrowej wśród osób niepełnosprawnych (PWD) poprzez ułatwienie dostępu do technologii informacyjnej i komunikacyjnej (TIK).
Gdańskie Koło PSONI (jeszcze pod poprzednią nazwą) zostało laureatem Nagrody Bursztynowego Mieczyka im. Macieja Płażyńskiego w latach 1994, 1999 i 2013.
