Wizualizacja głównej ekspozycji Muzeum II Wojny Światowej, proj. Tempora
MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ. Zamysł utworzenia muzeum gromadzącego zbiory dotyczące II wojny światowej (1939–1945) oraz ich udostępniania w formie działalności wystawienniczej, popularyzatorskiej, edukacyjnej i wydawniczej przedstawił w grudniu 2007 premier Rzeczypospolitej Polskiej Donald Tusk. 1 IX 2008 powierzył Pawłowi Machcewiczowi funkcję pełnomocnika do spraw muzeum (z zadaniem wypracowania koncepcji), które przewidywano początkowo jako Muzeum Westerplatte. Zarys koncepcji programowej (Pawła Machcewicza i Piotra M. Majewskiego) przedstawiony został 6 X 2008 w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warszawie.
26 XI 2008 minister kultury i dziedzictwa narodowego przemianował instytucję na Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Za zadanie Muzeum uznano ukazanie tragicznych wojennych doświadczeń Polski i jej obywateli, w szerokim kontekście europejskim i światowym, również przy uwzględnieniu losów innych narodów. Zasadniczy nacisk położono na losy jednostek, społeczności i narodów, a historia militarna stanowić miała jedynie tło narracji o życiu codziennym cywilów i żołnierzy, terrorze okupacyjnym, o takich zjawiskach, jak ludobójstwo, opór wobec okupanta, dyplomacja i wielka polityka. Muzeum rozpoczęło działalność 28 XI 2008, z chwilą powołania Pawła Machcewicza na funkcję dyrektora. W lutym 2009 Muzeum otrzymało na biuro tymczasową siedzibę przy ul. Długiej 81–83. PŚ
18 V 2009 powołano Kolegium Programowe, do zadań którego należało konsultowanie oraz doradztwo przy powstawaniu wystawy stałej (w składzie między innymi Władysław Bartoszewski, Norman Davies, Israel Gutman). 9 XII 2009 Muzeum oficjalnie przejęło od miasta Gdańska pod budowę stałej siedziby 17.070 m² terenu przy ul. Wałowej i ul. Stara Stocznia (od 19 XII 2016 noszącego nazwę Placu Władysława Bartoszewskiego 1), w miejscu dawnego podzamcza zamku krzyżackiego i następnie Wiadrowni.
W styczniu 2010 ogłoszono konkurs na projekt koncepcji architektonicznej siedziby i przestrzeni wokół niego. Konkurs (zgłosiło się 129 zespołów z 42 państw) rozstrzygnięto 1 IX 2010, wybrano propozycję Studia Architektonicznego Kwadrat z Gdyni. W grudniu 2012 drogą przetargu wyłoniono jako generalnego wykonawcę firmy Warbud S.A., Hochtief Polska S.A i Hochtief Solutions AG.
24 X 2009 rozstrzygnięto konkurs na projekt głównej ekspozycji. Spośród 12 zgłoszonych firm wybrano propozycję Tempora S.A. z Belgii, zakładającą podzielenie wystawy na trzy bloki tematyczne: Droga do wojny, Groza wojny oraz Długi cień wojny. Realizację powierzono gdańskiej filii firmie Qumak S.A. Za multimedia umieszczone na wystawach odpowiedzialna została 5 III 2013, także wyłoniona droga przetargu, firma NoLabel Sp. z o.o. z Krakowa.
Kamień węgielny pod budowę siedziby wmurowano 1 IX 2012. Oprócz aktu erekcyjnego w wykopie umieszczono też odnaleziony podczas badań archeologicznych fragment bruku z jednej z dawnych ulic Wiadrowni.
Od 28 do 29 I 2017, w chwili gdy budynek i wystawa znajdowały się jeszcze w fazie wykończeniowej, został udostępniony zwiedzającym w ramach tzw. „Dni otwartych”. 5 III 2017 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydał decyzję o połączeniu Muzeum II Wojny Światowej z Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Oficjalne otwarcie placówki nastąpiło 23 III 2017. Dyrektorem został Karol Nawrocki.
Kompleks muzealny składa się z dwóch części: przestrzeni administracyjnej połączonej bezpośrednio z przeznaczonymi dla gości trzema apartamentami i dwoma pokojami o podwyższonym standardzie, oraz dziewięciokondygnacyjnej wieży, osiągającej w najwyższym punkcie wysokość 40 m. Powierzchnia całkowita budynków wynosi 23 000 m². Większość założenia znajduje się w kondygnacjach podziemnych, na maksymalnej głębokości 14 m. Na najniżej położonym poziomie umieszczono liczącą ponad 5000 m2 wystawę główną, przestrzeń dla wystawy dziecięcej oraz wystawy czasowej, salę kinową ze 115 miejscami (Kino Muzeum otwarto 21 XI 2017) oraz salę konferencyjną na 300 osób. Do Muzeum należy również położony na dwóch poziomach parking podziemny na 167 samochodów, z czego dla zwiedzających udostępniono 140 miejsc. Oprócz swojej użytkowej wymowy budynek ma również charakter symboliczny. Część podziemna przedstawia przeszłość, plac wokół Muzeum teraźniejszość, a wieża przyszłość.
10 I 2018 nastąpiło otwarcie muzealnej biblioteki, liczącej wówczas w zbiorach (pochodzących z zakupów i darowizn) około 20 000 tytułów (czasopisma, monografie, zbiory specjalne). Muzeum prowadzi również własne wydawnictwo (do 2018 opublikowano 46 tytułów).
W początkach 2018 w zbiorach znajdowało się 46 159 eksponatów, pochodzących głównie ze zbiorów własnych oraz darowizn. W 15 działach zatrudnionych było 118 osób.
Przestrzeń Muzeum często wykorzystywana jest również jako miejsce organizacji wydarzeń kulturalnych: promocje książek poruszających przede wszystkim tematykę wojenną, także koncerty (między innymi zorganizowany w 2017 przy okazji obchodów 99. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości Bal u Pana Boga). ADP
Dyrektorzy Muzeum II Wojny Światowej
| 28 XI 2008 – 6 IV 2017
|
Paweł Machcewicz
|
| 6 IV 2017– 23 VII 2021
|
Karol Nawrocki, od 6 IV do 19 X 2017 p.o. dyrektora
|
| 24 VII 2021 – 20 VII 2022
|
Grzegorz Berendt p.o. dyrektora
|
| 21 VII 2022 –
|
Grzegorz Berendt
|
|
|
