PAETSCH BRUNO, artysta malarz, grafik
| < Poprzednie | Następne > |
BRUNO PAETSCH (26 XII 1891 Gdańsk – 9 I 1976 Hamburg), artysta malarz, grafik. Syn Gustava Adolfa i Marie Juliane z domu Ortmann. Brat kompozytora i muzykologa Alfreda Waldemara (1902–1960). Uczęszczał do gdańskiego Gimnazjum Królewskiego, ukończył Kunstgewerbeschule (Szkoła Rzemiosła Artystycznego). W latach 1912–1915 studiował w Staatliche Kunstakademie Berlin (Państwowa Akademia Sztuki w Berlinie). Po powrocie do Gdańska był nauczycielem rysunku w macierzystym gimnazjum (1916–1945), udzielał prywatnych lekcji malowania.
Był autorem obrazu Jezus chodzi po Jeziorze Genezaret do ołtarza głównego budowanej od 1925 w Jelitkowie kaplicy św. Piotra. (w tym miejscu od 1976–1981 kościół św. Apostołów Piotra i Pawła, obraz znajduje się na plebanii tego kościoła). Namalował także obraz Święta Rodzina dla kościoła w Piekle nad Wisłą. Jego autorstwa jest również wysoka na kilka metrów płaskorzeźba przedstawiająca matkę i dziecko, zdobiąca fasadę budynku powstałego w 1929 w kompleksie szpitalnym przy Ostseestrasse 17 (al. Hallera), pierwotnie mieszczącym tzw. Dom Sióstr (Schwesterhaus; mieszkał w nim kobiecy personel szpitala), współcześnie siedziba Wojewódzkiego Zespołu Szkół Policealnych Nr 2.
W 1933 otrzymał stypendium na roczny pobyt w Villa Massimo we Włoszech. Był członkiem loży paramasońskiej Schlaraffia, zbliżonej charakterem do organizacji skautowskich oraz Templariuszy Dobrych. Po powrocie do Gdańska, wspólnie z Paulem Dannovskym namalował kilka obrazów sławiących idee narodowych socjalistów, m.in. na ofiarowanym gauleiterowi Albertowi Forsterowi obrazie Langer Markt im Fahneneschmuck (Długi Targ ozdobiony flgami), na ścianach powstałego po 1933 ośrodka szkoleniowego NSDAP w Orlinkach czy też już indywidualnie – prezentujący wspartego na łopacie aktywistę NSAD (Nationalsozialistischer Arbeitsdienst; Narodowosocjalistyczna Służba Pracy) obraz Arbeitsdienst, ofiarowany szefowi tej organizacji, Reichsarbeitsführerowi Konstantinowi Hierlowi (24 II 1875 Parsberg – 23 IX 1955 Heidelberg).
Jego obraz Długie Pobrzeże brał udział w dwóch wielkich wystawach gdańskiego malarstwa, w Sopocie (28 VI – 4 VIII 1942) i w Wiedniu, gdzie prezentowano 22 jego dzieła (24 XI 1942 – 3 I 1943). Na otwartej 15 I 1944 w gdańskim Muzeum Miejskim wystawie zbiorowej „Malarze Prus Zachodnich” (także z udziałem Alberta Lipczinskiego, Felixa Adalberta Mesecka, Fritza Pfuhlego i Stanisława Chlebowskiego) prezentował obraz Wisła pod Toruniem. Jego obrazy posiadał także Danziger Hof. Większość jego twórczości spłonęła i zaginęła w 1945, zachował się m.in. obraz Cyklamen (Fiołek alpejski; Alpenveilchen) w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
W 1945 z rodziną ewakuował się przez Neumünster do Hamburga, gdzie pracował jako nauczyciel rysunku w szkole w Barmbek. W 1975 Vertretung der Freien Stadt Danzig, uważający się za przedstawicielstwo Senatu II Wolnego Miasta Gdańska przyznał mu za twórczość Danziger Kulturpreis (Gdańską Nagrodę Kulturalną).
Powojenne wystawy jego pracy (indywidualne i zbiorowe) odbyły się w Kunsthaus w Hamburgu, w pałacu Charlottenburg w Berlinie, w Haus der Kunst w Monachium, w Staatliche Kunsthalle w Baden-Baden, w Mathildenhöhe w Darmstadt oraz w Württembergischer Kunstverein w Stuttgarcie, w Neue Residenz w Bambergu, w Vonderaus Museum w Fuldzie, w Museumsverein w Lüneburgu i w Künstlerhaus w Norymberdze. W latach 1971/1972 hamburska Theater-Galerie pokazała wystawę „Bruno Paetsch nach 1945”, w 1986 Museum Haus Hansestadt Danzig w Lubece ( Muzeum Hanzeatyckiego Domu Gdańskiego) zaprezentowało wystawę „Bruno Paetsch – Ein Danziger Maler”. W 2015 Museum Rade w Reinbek pokazało wystawę, na której znalazło się około 50 jego prac powstałych po 1945.
W 2016 w Muzeum Narodowym w Gdańsku odbyła się wystawa „Max Slevogt (1861–1932) i Bruno Paetsch (1891–1976). Dwa pokolenia niemieckiej ilustracji”, na której przedstawiono jego wykonane w 1920 rysunki: zespół ilustracji do powieści Honoré de Balzaca Kuzyn Pons, będącej częścią słynnej serii Komedia ludzka.
Należał do grona najznakomitszych i najzdolniejszych artystów Wolnego Miasta Gdańska. W swojej twórczości inspirował się wielkimi umiejętnościami malarzy gdańskich Daniela Schultza i Antoniego Möllera. Był mistrzem obrazowania dużych figur. Swoje wczesne prace tworzył w duchu impresjonizmu, później poświęcił się ekspresjonizmowi, natomiast w okresie jego twórczości we Włoszech dominował styl monumentalny.
24 XII 1925 w Królewcu poślubił Fridę Marię Mathilde z domu Groll. Ojciec Marianny Gertrudy Hildegardy (ur. 1932) i Renaty Christiny Friederiki (ur. 1935).
Bibliografia:
Kunstschaffen im Deutschen Danzig, Danzig 1939.
https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Przedwojenna-plaskorzezba-nie-zniknie-pod-styropianem-n107206.html.
https://www.gdanskstrefa.com/bruno-paetsch-pomijany-gdanski-artysta/.
https://www.gdanskstrefa.com/najbardziej-gdanski-gdanskich-malarzy/.
