OLSZYNKA
| < Poprzednie | Następne > |
OLSZYNKA (Bürgerwald, Walddorf, Bürgerwalde), ob. dzielnica Gd., położona w całości na Żuławach, w niektórych miejscach teren depresyjny. Graniczy od płn. z dzielnicą Śródmieście (Dolne Miasto), od płn.-wsch. z dzielnicą q Rudno, od wsch. i płd.-wsch. sięga granic adm. miasta Gd., od płd. i zach. z dzielnicą Orunia-Święty Wojciech. Początkowo teren leśny, od 2. ćwierci XIV w. z nadania Krzyżaków własność q Głównego Miasta, tzw. Las Miejski, Las Mieszczański (Bürgerwald). Po 1454 zarządzany przez q Urząd Budowlany. Las poddawano intensywnej eksploatacji, na przeł. XVI i XVII w. istniał jeszcze na obszarze ob. Małej Olszynki (na prawym brzegu Motławy, do tzw. Wału Rzeźników, wsch. granicy obszaru miejskiego). Obszar nie był zamieszkały, u wylotu ob. ul. Miedza (Am Mühlgraben – Przy Rowie Młyńskim) funkcjonował wiatrak odwadniający nad Motławą. W 1618 dzieliła się na Groß Walddorf (Wielką Wieś Leśną) i Klein Walddorf (Małą Wieś Leśną). Wielka Olszynka koncentrowała się przy 3 przeprowadzonych wówczas drogach, biegnących wzdłuż rowów odwadniających, tzw. Trift, czyli wygonach (od wyprowadzania bydła na pastwiska). Były to: Obere Trift (Wygon Górny, ob. ul. Zawodzie), Mittlere Trift (Wygon Środkowy, ob. ul. Modra), Niedere Trift (Wygon Dolny, ob. ul. Łanową). W 1640 nielicznie powstałe gospodarstwa skupiały się przy Środkowym i Dolnym Wygonie. Mała O. powstała na miejscu wyciętego lasu nad Motławą, wzdłuż nowo założonej drogi (ob. ul. Olszyńska). W 1640 istniały tu 2 wiatraki i 2 ogrody. W 1746 czynsz pobierany przez Gd. wyniósł z Wielkiej O. 4140 zł, a z Małej 1490 zł. Część areału Wielkiej O. (10 ha) należała do połączonych q szpitali św. Ducha i q św. Elżbiety, 201 ha użytkowali rzeźnicy. Rozbudowę przerywały wojny. W 1773 gł. droga Małej O. (ul. Olszyńska) była już gęsto zabudowana, rzadsze było zasiedlenie wygonów Wielkiej O. W 1793 Mała O. zajmowała pow. 175 ha, było tu 30 domów i 253 mieszkańców, Wielka O. zajmowała pow. 801 ha, były tu 33 domy i 216 mieszkańców. W 1802 na Małej O. (ob. ul. Olszyńska 37) wybudowano dwór w ogrodzie i budynki gosp., zachowane i ob. W 1819, po wojnach napoleońskich, w 30 domach Małej O. mieszkało 189 osób, zabudowa Wielkiej O. zmalała do 15 domów, liczba mieszkańców spadła do 99. Stan sprzed wojen XVIII i pocz. XIX w. osiągnięto dopiero w latach 70. XIX w.: w Małej Olszynce istniały wówczas 24 domy z 285 mieszkańcami, w Wielkiej – 28 domów z 208 mieszkańcami. W 1905 w Małej O. mieszkało już 327 osób, w Wielkiej zaś 507. W pocz. XX w. przez teren O. przeprowadzono linie kolei przem. (q kolej). W 1923 w obu O. było odpowiednio 117 i 116 gospodarstw domowych, które zamieszkiwało 228 i 600 osób; 1929 Mała O. liczyła 284 mieszkańców, Wielka – 1034. Obie 15 VIII 1933 włączono w granice adm. Gd. pod jednolitą nazwą Bürgerwalde. W 1937–39 na Małej O. powstało os. domków jednorodzinnych między ob. ul. Krótką a Pustą. W tym czasie miejsce zakładania ogródków działkowych. W 1945 obie części nazwano Olszynką. Obecnie gł. tereny działkowe. Z pozostałymi dzielnicami miasta O. jest połączona gł. mostami (ze Śródmieścia i q Oruni przez q Most Czerwony przy ul. Olszyńskiej, od q Stogów przez most przy ul. Zawodników, od Rudna przez most na ul. Opłotki), dojazd lądem jedynie przez Tamę Pędzichowską w q Rudnikach (łączącą ul. Elbląską z ul. Zawodzie). Na płd. skraju dzielnicy 2010–12 zbudowano tzw. Południową Obwodnicę Gd., z węzłem drogowym na styku ul. Zawodzie i Modrej (q obwodnice).
Tabela: Olszynka. Ulice
