WOLNE ZWIĄZKI ZAWODOWE WYBRZEŻA
| < Poprzednie | Następne > |
WOLNE ZWIĄZKI ZAWODOWE WYBRZEŻA (WZZ), opozycyjna organizacja antykomunistyczna; niezależna organizacja pracownicza; założona w Gdańsku w kwietniu 1978 roku przez q Andrzeja Gwiazdę, q Krzysztofa Wyszkowskiego i Antoniego Sokołowskiego. Organizacja powstała jako alternatywa dla zdominowanych przez PZPR oficjalnych związków zawodowych, skupionych w Centralnej Radzie Związków Zawodowych (CRZZ). Zasadniczym celem WZZ była walka o podstawowe prawa pracownicze. Według wspomnień A. Gwiazdy: „Startowaliśmy z parteru, na spotkaniach nie mówiło się o patriotyzmie, ale o braku rękawic roboczych, o tym, czy kaszanka jest w bufecie, o sytuacji ekonomicznej poszczególnych zakładów”. Dzięki takiemu podejściu program WZZ trafiał do zwykłych ludzi skuteczniej niż przesłanie intelektualistów z Komitetu Obrony Robotników (KOR). Związkowcy odwoływali się też do tradycji przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). WZZ Wybrzeża wzorowane były na – założonych dwa miesiące wcześniej przez Kazimierza Świtonia – Wolnych Związkach Zawodowych Górnego Śląska. W przeciwieństwie do organizacji katowickiej WZZ Wybrzeża – choć inwigilowane – nie zostały rozbite przez Służbę Bezpieczeństwa. Oprócz wspomnianych założycieli, do gdańskich WZZ należeli m.in. q Jerzy Borowczak, Andrzej Bulc, Andrzej Butkiewicz, q Bogdan Borusewicz, Bogdan Felski, Joanna Duda-Gwiazda, Antoni Mężydło, Róża i Janusz Jancowie, Władysław Buszkiewicz, q Lech Kaczyński, Mieczysław Kamrowski, Jan Karandziej, Andrzej Kołodziej, q Bogdan Lis, Mariusz Muskat, q Alina Pienkowska, Maryla Płońska, Tadeusz Szczepański, Kazimierz Szołoch, q Jacek Taylor, q Lech Wałęsa, q Anna Walentynowicz, Błażej Wyszkowski i Jan Zapolnik. WZZ Wybrzeża blisko współpracowały z KOR oraz q Ruchem Młodej Polski (RMP). Organizowały też uliczne manifestacje. Jedna z największych miała miejsce 18 XII 1979. Pod historyczną bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina zebrało się wówczas kilka tysięcy ludzi, by uczcić pamięć ofiar masakry robotników z q grudnia 1970. WZZ Wybrzeża wydawały pismo „Robotnik Wybrzeża” oraz ulotki. W roku 1980 w niewyjaśnionych okolicznościach zginął dwudziestoletni działacz WZZ Tadeusz Szczepański. Według oficjalnego komunikatu utopił się w Motławie, istnieje podejrzenie, że za jego śmierć odpowiadają funkcjonariusze SB. Powstanie w sierpniu 1980 roku Solidarności oraz jej późniejszy program były w dużej mierze inspirowane programem wypracowanym przez WZZ. We władzach związku znalazło się też wielu czołowych działaczy WZZ.
