BROST ERICH, dziennikarz, działacz polityczny

Wersja z 08:01, 8 wrz 2022

Tablica pamiątkowa poświęcona Erichowi Brostowi przy ul. Kramarskiej

ERICH BROST (29 X 1903 Elbląg – 8 X 1995 Essen), dziennikarz, działacz polityczny. Syn Gustava (zm. 1937), konstruktora maszyn w zakładach Schichaua, i Marii, krawcowej. Młodszy brat Curta (ur. 1900). W Elblągu mieszkał z rodziną na Wyspie Spichrzów przy obecnej ul. Tartacznej 5. W 1913 z rodziną w Kłajpedzie, gdzie ojciec otrzymał posadę w tamtejszej filii zakładów Schichaua, po wybuchu I wojny światowej i po powołaniu go do wojska, żona z synami wróciła do Elbląga. W Gdańsku od 1915, mieszkał kolejno przy Große Krämergasse (ul. Kramarska), Brösener Weg (ul. Chrobrego) i Schichaugasse (ul. Jana z Kolna). Kontynuował naukę w Gimnazjum św. Piotra i Pawła, po zdaniu małej matury w latach 1920–1924 pracował w księgarni „John & Rosenberg” przy Targu Węglowym. W 1918 wstąpił do Socjalistycznego Związku Młodzieży Robotniczej (Bund der Sozialistischen Jungarbeiter). W 1924 próbował zostać dystrybutorem książek w Berlinie, po kilku tygodniach wrócił do Gdańska i dzięki wstawiennictwu Juliusa Gehla otrzymał posadę dziennikarz „Danziger Volksstimme”, gdzie pracował do 1936, zaczynając od działu lokalnego, a od 1933 szefując działowi politycznemu.

Od 1921 członek SPD, od 1932 w dziewięcioosobowym zarządzie krajowym II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG) tej partii, działał również w Socjalistycznym Związku Kulturalnym Wolnego Miasta Gdańska. Między innymi interweniował w Genewie w sprawie zajęcia 2 V 1933 przez bojówki hitlerowskie siedziby Związków Zawodowych (Gewerkschaften) przy Karpfenseigen 26 (ul. Karpia), w 1934 interweniował u Wysokiego Komisarza Ligi Narodów w Gdańsku, Seana Lestera, w sprawie aresztowania i wywiezienia do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen redakcyjnego kolegi, Fritza Hirschfelda, doprowadził do jego uwolnienia. W 1935–1936 poseł SPD do Volkstagu, jeden z inicjatorów porozumienia między trzema partiami opozycyjnymi w II WMG (SPD, Centrum i Niemiecko-Narodowymi (DNVP)). Emisariusz antyhitlerowskiej opozycji do Europy Zachodniej, jego działania nie przyniosły większych efektów, uzyskał jednak fundusze dla socjaldemokracji od II Międzynarodówki, doprowadził też do przyjazdu do Gdańska dwóch posłów angielskiej Labour Party. Rzecznik porozumienia z Polską.

W latach 1936–1945 na emigracji: Gdynia (październik 1936), Warszawa (listopad 1936 – sierpień 1939), przez Litwę, Estonię i Finlandię do Sztokholmu (wrzesień 1939 – lipiec 1940: grudzień 1939/luty 1940 w ośrodku dla internowanych), Grankulla koło Helsinek (lipiec 1940 – lipiec 1941), Uppsala (lipiec 1941 – grudzień 1942), Londyn (do czerwca 1945). Brytyjską wizę uzyskał dzięki polskim dyplomatom i socjalistom. Zamieszczał publikacje o sytuacji w II WMG w pismach emigranckich, między innymi w „Neuer Vorwärts”. Dzięki wstawiennictwu posłów Labour Party, socjaldemokratów i polskiego rządu emigracyjnego pracownik niemieckojęzycznej sekcji BBC.

Po przyjeździe do Zagłębia Ruhry w czerwcu 1945 zatrudniony został w „Kölnischen Kurier” i „Ruhr-Zeitung”, współpracował z German News Service (późniejsza Niemiecka Agencja Prasowa DPA), pod koniec 1945 redagował serwis informacyjny w hamburskiej rozgłośni radiowej. W 1947 redaktor „Neue Ruhr-Zeitung”. W listopadzie 1947 otrzymał licencję na wydawanie dziennika, od 3 IV 1948 wydawca „Westdeutsche Allgemeine Zeitung” (WAZ), największej niemieckiej gazety regionalnej.

W latach 70. XX wieku jeden z największych potentatów prasowych w RFN. W 1991 z inicjatywy prof. Gerda Koppera powstał w Dortmundzie Europejski Instytut Dziennikarstwa im. Ericha Brosta. W 1994 ustanowił Fundację Ericha Brosta, mającą między innymi wspierać integrację Polski z Europą Zachodnią. Od 1995, w ramach fundacji, przyznawana jest w Gdańsku Nagroda im. Ericha Brosta, której laureatami są między innymi Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie (1996), Stefan Chwin (1997), Szczepan Baum i Ryszard Semka (1998), partnerstwo miast Brema i Gdańsk (2003). W 1996 nazwę Brostiana otrzymała warszawska seria wydawnicza prezentująca problemy polsko-niemieckiej historii.

Był dwukrotnie żonaty. Od 1936 z Margarete Ortmann (1904-1966), sekretarką z ośrodka doradczego Wolnych Związków Zawodowych, z którą miał syna Martina. Po raz drugi ożenił się w 1975 ze swoją długoletnią sekretarką Anneliese Brinkmann (4 IX 1920 Bochum – 8 IX 2010 Essen), z którą w 1985 adoptowali Ericha Schumanna (13 XIII 1930 Norymberga – 21 I 2007 Ratingen), od spłacenia w 1978 syna Martina, szefa ich koncernu medialnego WAZ.

W Gdańsku, na domu w którym mieszkał przy ul. Kramarskiej, 18 IX 1996 odsłonięto tablicę pamiątkową ku jego czci. Jego druga żona, Anneliese, wsparła w 1999 budowę Domu Seniora na Przymorzu. Jego imieniem nazwano pawilon wybudowany w 2006 na dachu dawnej kopalni węgla Zeche Zollverein w Essen (zabytku techniki wpisanego na światową listę UNESCO). Jego pamięci poświęcona jest również tablica wmurowana w 2010 na dziedzińcu Elbląskiego Muzeum Archeologiczno-Etnograficznego. MA







Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Erich Brost, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Suplement 1, Gdańsk, 1998.
Andrzejewski Marek, Erich Brost. Życie i działalność gdańskiego socjaldemokraty, Gdańsk 2003.
Andrzejewski Marek, Brost Erich Eduard, w: Altpreußische Biographie, Bd. 5.2, 2007.