KÖHNE-JASKI ANDREAS, kupiec
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| + | [[File: Andreas_Jaski.jpg |thumb| Strona z pracy [[MOCHINGER JOHANN | Johanna Mochingera]] ''Orationes'', z dedykacją dla Andreasa Köhne-Jaskiego, 1637]] | ||
'''ANDREAS KÖHNE-JASKI''' (Jaschke; 7 XII 1571 Gdańsk – 5 VI 1636 Gdańsk), kupiec wyznania kalwińskiego. Wnuk [[KÖHNE-JASKI PAUL | Paula Köhne-Jaskiego]], jeden z ośmiorga dzieci Paula II (29 VI 1535 Gdańsk – 11 I 1585, pochowany w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] pod płytą nagrobna nr 343), absolwenta studiów w Bolonii (1557) i Padwie (1557), od 1571 [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]], od 1581 [[RADA MIEJSKA | rajcy]] i w 1582 [[SĘDZIA | sędziego]], oraz poślubionej mu w Gdańsku 15 XII 1560 Dorothei (1537 – 18 XI 1588 Gdańsk), córki ławnika Johanna Zimmermanna. Starszy brat [[KÖHNE-JASKI ISRAEL | Israela]] i młodszy Cathariny (31 I 1567 – 4 VII 1617 Gdańsk, pochowana w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 343), która 13 XII 1599 w kościele NMP wyszła za mąż po raz pierwszy za Georga Großa, po jego śmierci poślubiła tamże 14 VII 1603 sekretarza miasta Johanna Willenbrocka (zm. 1628); pozostałe rodzeństwo nie przeżyło wieku dziecięcego. <br/><br/> | '''ANDREAS KÖHNE-JASKI''' (Jaschke; 7 XII 1571 Gdańsk – 5 VI 1636 Gdańsk), kupiec wyznania kalwińskiego. Wnuk [[KÖHNE-JASKI PAUL | Paula Köhne-Jaskiego]], jeden z ośmiorga dzieci Paula II (29 VI 1535 Gdańsk – 11 I 1585, pochowany w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] pod płytą nagrobna nr 343), absolwenta studiów w Bolonii (1557) i Padwie (1557), od 1571 [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]], od 1581 [[RADA MIEJSKA | rajcy]] i w 1582 [[SĘDZIA | sędziego]], oraz poślubionej mu w Gdańsku 15 XII 1560 Dorothei (1537 – 18 XI 1588 Gdańsk), córki ławnika Johanna Zimmermanna. Starszy brat [[KÖHNE-JASKI ISRAEL | Israela]] i młodszy Cathariny (31 I 1567 – 4 VII 1617 Gdańsk, pochowana w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 343), która 13 XII 1599 w kościele NMP wyszła za mąż po raz pierwszy za Georga Großa, po jego śmierci poślubiła tamże 14 VII 1603 sekretarza miasta Johanna Willenbrocka (zm. 1628); pozostałe rodzeństwo nie przeżyło wieku dziecięcego. <br/><br/> | ||
W 1581 uczeń [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], prowadził z bratem Israelem rodzinną firmę handlu bursztynem, choć faktycznie scedował na brata jej prowadzenie. Od 1603 roku przebywał na dworze elektora brandenburskiego w Królewcu oraz na dworze króla polskiego Zygmunta III Wazy, gdzie ze względu na handlowe powiązania z Prusami Książęcymi pełnił na nim funkcję agenta elektora brandenburskiego Joachima Fryderyka Hohenzollerna (z pensją 400 talarów rocznie), dążącego do przejęcia kurateli nad umysłowo chorym księciem pruskim, synem Albrechta I Hohenzollerna, Albrechtem Fryderykiem (do czego doszło w 1605) i unii personalnej brandenbursko-pruskiej (do czego doszło w 1618). W 1611 roku, wraz z bratem Israelem, uzyskał potwierdzenie przywileju na monopol bursztynowy u elektora brandenburskiego Jana Zygmunta Hohenzollerna (następcy Joachima Fryderyka). Aktywny w dyplomacji, początkowo zarówno jako poseł Zygmunta III Wazy do Prus Książęcych, jak i elektorów brandenburskich do króla polskiego, następnie z ramienia elektorów. Znienawidzony w Królewcu z powodu swego wyznania, zręczności politycznej, wielkiego majątku oraz monopolu bursztynowego przez wiele kręgów, na czele z pruskim kanclerzem Christophem von Rappe, po burzliwych sporach roku 1613 na dworze elektorskim przeniósł się na dwór królewski w Warszawie, zaś po hołdzie lennym z Prus Książęcych Georga Wilhelma, złożonego Zygmuntowi III Wazie we wrześniu 1621, powrócił na stałe do Gdańska.<br/><br/> | W 1581 uczeń [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], prowadził z bratem Israelem rodzinną firmę handlu bursztynem, choć faktycznie scedował na brata jej prowadzenie. Od 1603 roku przebywał na dworze elektora brandenburskiego w Królewcu oraz na dworze króla polskiego Zygmunta III Wazy, gdzie ze względu na handlowe powiązania z Prusami Książęcymi pełnił na nim funkcję agenta elektora brandenburskiego Joachima Fryderyka Hohenzollerna (z pensją 400 talarów rocznie), dążącego do przejęcia kurateli nad umysłowo chorym księciem pruskim, synem Albrechta I Hohenzollerna, Albrechtem Fryderykiem (do czego doszło w 1605) i unii personalnej brandenbursko-pruskiej (do czego doszło w 1618). W 1611 roku, wraz z bratem Israelem, uzyskał potwierdzenie przywileju na monopol bursztynowy u elektora brandenburskiego Jana Zygmunta Hohenzollerna (następcy Joachima Fryderyka). Aktywny w dyplomacji, początkowo zarówno jako poseł Zygmunta III Wazy do Prus Książęcych, jak i elektorów brandenburskich do króla polskiego, następnie z ramienia elektorów. Znienawidzony w Królewcu z powodu swego wyznania, zręczności politycznej, wielkiego majątku oraz monopolu bursztynowego przez wiele kręgów, na czele z pruskim kanclerzem Christophem von Rappe, po burzliwych sporach roku 1613 na dworze elektorskim przeniósł się na dwór królewski w Warszawie, zaś po hołdzie lennym z Prus Książęcych Georga Wilhelma, złożonego Zygmuntowi III Wazie we wrześniu 1621, powrócił na stałe do Gdańska.<br/><br/> | ||
Wersja z 16:13, 27 lip 2021
ANDREAS KÖHNE-JASKI (Jaschke; 7 XII 1571 Gdańsk – 5 VI 1636 Gdańsk), kupiec wyznania kalwińskiego. Wnuk Paula Köhne-Jaskiego, jeden z ośmiorga dzieci Paula II (29 VI 1535 Gdańsk – 11 I 1585, pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny pod płytą nagrobna nr 343), absolwenta studiów w Bolonii (1557) i Padwie (1557), od 1571 ławnika Głównego Miasta, od 1581 rajcy i w 1582 sędziego, oraz poślubionej mu w Gdańsku 15 XII 1560 Dorothei (1537 – 18 XI 1588 Gdańsk), córki ławnika Johanna Zimmermanna. Starszy brat Israela i młodszy Cathariny (31 I 1567 – 4 VII 1617 Gdańsk, pochowana w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 343), która 13 XII 1599 w kościele NMP wyszła za mąż po raz pierwszy za Georga Großa, po jego śmierci poślubiła tamże 14 VII 1603 sekretarza miasta Johanna Willenbrocka (zm. 1628); pozostałe rodzeństwo nie przeżyło wieku dziecięcego.
W 1581 uczeń Gimnazjum Akademickiego, prowadził z bratem Israelem rodzinną firmę handlu bursztynem, choć faktycznie scedował na brata jej prowadzenie. Od 1603 roku przebywał na dworze elektora brandenburskiego w Królewcu oraz na dworze króla polskiego Zygmunta III Wazy, gdzie ze względu na handlowe powiązania z Prusami Książęcymi pełnił na nim funkcję agenta elektora brandenburskiego Joachima Fryderyka Hohenzollerna (z pensją 400 talarów rocznie), dążącego do przejęcia kurateli nad umysłowo chorym księciem pruskim, synem Albrechta I Hohenzollerna, Albrechtem Fryderykiem (do czego doszło w 1605) i unii personalnej brandenbursko-pruskiej (do czego doszło w 1618). W 1611 roku, wraz z bratem Israelem, uzyskał potwierdzenie przywileju na monopol bursztynowy u elektora brandenburskiego Jana Zygmunta Hohenzollerna (następcy Joachima Fryderyka). Aktywny w dyplomacji, początkowo zarówno jako poseł Zygmunta III Wazy do Prus Książęcych, jak i elektorów brandenburskich do króla polskiego, następnie z ramienia elektorów. Znienawidzony w Królewcu z powodu swego wyznania, zręczności politycznej, wielkiego majątku oraz monopolu bursztynowego przez wiele kręgów, na czele z pruskim kanclerzem Christophem von Rappe, po burzliwych sporach roku 1613 na dworze elektorskim przeniósł się na dwór królewski w Warszawie, zaś po hołdzie lennym z Prus Książęcych Georga Wilhelma, złożonego Zygmuntowi III Wazie we wrześniu 1621, powrócił na stałe do Gdańska.
W 1616 za 4,5 tysiąca florenów nabył od wdowy po Winholdzie Speymannie dzierżawione od miasta Piecki z dworem i ogrodem, oraz dzierżawione od klasztoru cystersów w Oliwie stawy i młyn nad potokiem Strzyżą, posiadłości nad Strzyżą nosiły później nazwę Jaśkowy Młyn. 29 IV 1629 w Warszawie wraz z bratem Israelem otrzymał polski indygenat i został przyjęty przez marszałka wielkiego koronnego Mikołaja Wolskiego do herbu Półkozic (w tarczy herbowej dwudzielnej z prawej Półkozic, z lewej dotychczasowy herb własny, lew wspięty trzymający maczugę). Ostatnie lata (stracił wzrok) spędził w Gdańsku. Kawaler; na mocy jego testamentu z 1613 roku powstała z dóbr pod Gdańskiem rodzinna ordynacja (niepodzielny majątek).
Pochowany 18 I 1636 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 406.
Bibliografia:
Krollmann Christian, Köhne-Jaski Andreas, w: Altpreußische Biographie, Bd. I, Marburg/Lahn, 1974, s. 347.
Mincer Franciszek, Działalność polityczna Andrzeja Koene-Jaskiego, „Rocznik Olsztyński”, t. 7 1968, s. 19-20.
Mincer Franciszek, Koene-Jaski Andreas ((1571-1636), Polski Słownik Biograficzny, t. 13, 1967/1968, s. s. 254-255.
Mincer Franciszek, Koehne-Jaski Andrzej, w: w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 415-416.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. I, s. 282.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 167.
