SZTABA ROMUALD, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku

Wersja z 16:16, 31 paź 2019

ROMUALD SZTABA (26 V 1913, Dąbrowa Górnicza – 24 VII 2002, Gdańsk) lekarz ze specjalizacją I i II stopnia z chirurgii dziecięcej, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Syn felczera Antoniego i gospodyni domowej Heleny z domu Reder. Miał siostrę Zofię.

Początkowo pobierał nauki w domu, od 1922 uczył się w Gimnazjum Państwowym w Dąbrowie Górniczej. W 1930 zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w czerwcu 1936 uzyskał dyplom lekarza. W latach 1936–1937 odbywał służbę wojskową w Warszawskim Centrum Wyszkolenia Sanitarnego. W 1937–1938 przebywał na stażu w Szpitalu Ubezpieczalni Społecznej w Sosnowcu, następnie był tam młodszym asystentem Oddziału Chirurgicznego oraz lekarzem w przyszpitalnej Poradni Chirurgicznej.

We wrześniu 1939 na froncie, w październiku powrócił do Sosnowca, gdzie kontynuował pracę w szpitalu. W 1941 został aresztowany przez Gestapo. Przetrzymywany był w więzieniu w Mysłowicach, następnie był więźniem w obozach koncentracyjnych w Oświęcimiu, Majdanku, Gross-Rosen, Litomierzycach Sudeckich i Flossenbürgu.

W lipcu 1945 powrócił do Polski, pracował w rodzinnej Dąbrowie Górniczej. W 1947 w Warszawie rozpoczął pracę jako starszy asystent na Oddziale Chirurgii Dziecięcej w Szpitalu Miejskim, w Poradni Chirurgii Dziecięcej przy Zespole Klinik w Warszawie oraz w przedszkolu przy ulicy Bema na stanowisku lekarza przedszkolnego. Od kwietnia 1951 doktor nauk medycznych (w Akademii Medycznej w Warszawie), na podstawie pracy Wlewnia doszpikowa u niemowląt. W 1953 ukończył specjalizację II stopnia z chirurgii dziecięcej.

W 1955 został przeniesiony do Gdańska. Na AMG objął stanowisko adiunkta w Oddziale Chirurgii Dziecięcej. Prowadził między innymi wykłady, ćwiczenia i seminaria z oparzeń i chirurgii dziecięcej. Po otrzymaniu tytuł zastępcy profesora został kierownikiem Oddziału Chirurgii Dziecięcej. Jednocześnie pracował w Wojewódzkiej Przychodni Ochrony Macierzyństwa i Zdrowia Dziecka w Gdańsku. W latach 1958–1960 był prodziekanem Wydziału Lekarskiego AMG. W 1959 został kierownikiem Kliniki Chirurgii Dziecięcej AMG przy II Katedrze Chorób Dzieci, oraz konsultantem w Przychodni Specjalistycznej Chirurgii Dziecięcej w Gdańsku.

Od 1963 docent (w AMG) w oparciu o rozprawę habilitacyjną Ostre owrzodzenie żołądka i dwunastnicy u dzieci na podstawie materiału klinicznego i sekcyjnego. W 1965 został docentem etatowym w II Katedrze Chorób Dzieci AMG. Od 1968 profesor tytularny, od 1971 profesor zwyczajny. Od 1971 również kierownik Kliniki Chirurgii Dziecięcej w Instytucie Pediatrii AMG. Funkcję tą pełnił do przejścia na emeryturę w 1983. Odbył wiele szkoleń w kraju i za granicą. Przebywał w ośrodku chirurgii dziecięcej we Francji (1956, 1964), Austrii (1963), Szwajcarii (1964) i Niemczech (1978). Był prelegentem podczas licznych zjazdów naukowych, między innymi w Moskwie (1960), Londynie (1960), Bremie (1967), Sasnitz (1971), Dreźnie (1971 i 1973), Kaszthely (1972) Neubrandenburgu (1975), Pecs (1975, 1980), Ostrawie (1981), Maladze (1981), Jenie (1976), Szeged (1979), Marsylii (1979), Berlinie (1981) i Graz (1982).

Autor prac naukowych i rozdziałów w podręcznikach dla studentów poświęconych głównie tematyce chirurgii dziecięcej i urologii. Zajmował się wynicowaniem pęcherza moczowego. Stosował zespolenie moczowodowo sposobem Goodvina i Coffey’a, analizował powikłania chirurgiczne. Badał ostre i przewlekłe choroby wrodzone pojedynczej nerki, chirurgiczne powikłania i skutki odmiedniczkowego zapalenia nerek, absorbowała go również tematyka martwicy trzustki. W 1958 ogłosił własną koncepcję mechanizmu powstawania wgłobień jelita u niemowląt, którą opublikował we włoskim czasopiśmie medycznym (Contributo allo studio delle cause dell' invaginazione intestinale nei bambini, „Minerva Medica”). Prowadził także badania nad zakażeniami węzłów krezkowych u dzieci. Interesował się etiologią gruźliczą i rzekomo gruźliczą. Jako jeden z pierwszych w Polsce prowadził badania nad zakażeniami bakterią Yersinia węzłów chłonnych krezkowych. Współpracował z Instytutem Pasteura w Paryżu. W 1968 zainicjował stosowanie w Polsce metody Duhamela, stosowanej do dziś w leczeniu choroby Hirschsprunga. Był pionierem chirurgii onkologicznej u dzieci. Wprowadził nowoczesne metody operacyjne w urologii dziecięcej, innowacje w leczeniu spodziectwa, kamicy moczowej i resekcji biegunowej nerki u dzieci. Jako pierwszy w Polsce przeprowadził zabieg sposobem Politano-Leadbettera w leczeniu odpływu pęcherzowo-moczowego.

Do jednych najważniejszych prac należą Tłuszczak mięsakowy u dzieci („Pediatria Polska” 1981); Kamica i ostre choroby dróg żółciowych u dzieci („Przegląd Pediatryczny” 1980); Nowe poglądy na patologię i leczenie niezstąpionych jąder u chłopców („Polski Przegląd Chirurgiczny” 1974); Nowotwory nerek u dzieci („Urologia Polska” 1956). Współpracował z popularnonaukowym czasopismem „Twoje Dziecko” celem rozpowszechniania wiedzy chirurgiczno-urologicznej. Był autorem artykułów zamieszczanych w „Gazecie AMG”. Opublikował własne wspomnienia z przeżyć w obozach koncentracyjnych (wydawane w latach: 1968, 1969, 1979).

Członek między innymi Towarzystwa Chirurgów Polskich, Polskiego Towarzystwa Urologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. W latach 1958–1960 był przewodniczącym Sekcji Chirurgii Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Chirurgii. W 1973 przy Towarzystwie Chirurgów Dziecięcych założył Polskie Towarzystwo Chirurgii Dziecięcej wraz z Oddziałem w Gdańsku oraz Sekcję Urologii Dziecięcej. Był członkiem hiszpańskiego i brytyjskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych. Był członkiem honorowym Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych w Polsce, na Węgrzech i w Niemczech. Nadano mu też honorowe członkostwo Towarzystwa Urologicznego w Czechosłowacji.

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1959), Krzyżem Kawalerii Orderu Odrodzenia Polski (1978), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1983), Medalem imienia Profesora Jana Kossakowskiego „Serere ne dubites” (1995), Medalem 30-lecia AMG, Medalem 40-lecia AMG, Medalem Zasłużonemu AMG. Otrzymał odznakę honorową „Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia” (1962), odznakę Tysiąclecia (1966), odznakę honorową Polskiego Czerwonego Krzyża (1970), odznakę „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1973). Uhonorowano go Odznaką Pomocy Lekarskiej Współwięźniom Majdanka, oraz Krzyżem Oświęcimskim. Przyznano mu też honorowy tytuł „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej”.

Był żonaty z Barbarą Stanisławą z domu Lipską, z która miał dwoje dzieci. Pochowany 29 VII 2002 w Kwaterze Profesorów na cmentarzu Srebrzysko.

Przez wiele lat, celem uczczenia jego pamięci, organizowany był w AMG cykl poświęconych mu wykładów, w których brali udział lekarze, naukowcy i badacze z kraju oraz zagranicy. SeKo PP