SCHLAUBITZ JOHANN GOTTFRIED, złotnik
(wstawienie ilustracji (e-mail z 19.02.2019)) |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
[[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | [[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | ||
| − | '''JOHANN GOTTFRIED SCHLAUBITZ''' (29 V 1707 Gdańsk – | + | '''JOHANN GOTTFRIED SCHLAUBITZ''' (29 V 1707 Gdańsk – jesień 1771 Gdańsk), złotnik. Syn [[SCHLAUBITZ NATHANIEL| Nathanaela Schlaubitza]] i Catheriny Elisabeth Hollin. Naukę zawodu rozpoczął w warsztacie ojca, następnie najprawdopodobniej kształcił się w Augsburgu. W Gdańsku notowany ponownie od 1733 roku. Pracę mistrzowską wykonał u swego szwagra [[JÖDE JOHANN|Johanna Jödego]] w 1734 roku. 18 lutego tegoż roku otrzymał [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE| obywatelstwo miejskie Gdańska]]. W 1742 uzyskał od króla Augusta III przywilej zatrudniania nieograniczonej liczby czeladników, co było przyczyną konfliktów Schlaubitza z gdańskim [[CECHY, XIV–XVIII wiek| cechem]]. 3 I 1760 roku władze cechowe zgodziły się na zatrudnienie przez niego czterech czeladników. Funkcję kompana cechu złotników pełnił w 1750 i 1754 roku, starszego cechu – w 1751. Nauki pobierał u niego Johann Jacob Broom oraz Johann Gottlieb Jantzen, czeladnikami byli między innymi Johann Schwartz, [[HECKER CHRISTOPH| Christoph Hecker]], Jacob Deinlein, Conrad Daniel Lundgrenn. Księgi wpisowe cechu wymieniają także 12 uczniów, których w latach 1735–1769 przyjął na naukę. Został pochowany we własnym grobowcu w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY| kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku]].<br/><br/> |
Jest zaliczany do grona najwybitniejszych złotników środkowoeuropejskich XVIII wieku. Prowadził jeden z największych w Gdańsku warsztatów złotniczych. Używał znaków warsztatowych z pełnym nazwiskiem SCHLAU/BITZ. Z jego dorobku zachowało się ponad dwieście dzieł o sporej różnorodności. Wykonywał proste, drobne sprzęty o oszczędnej dekoracji, na przykład świeczniki (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 5967, 5968; Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 2594, SZM 3215), liczne talerze i półmiski (Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie), cukiernice (Muzeum Regionalne w Szczecinku, nr inw. MRS AH-502), ale również imponujące, monumentalnych rozmiarów i bogato zdobione dzieła, jak para pięcioramiennych świeczników (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 6691, 6692). Był wytwórcą zestawów toaletowych (na przykład unikatowa mydelniczka w [[MUZEUM NARODOWE| Muzeum Narodowym w Gdańsku]], nr inw. MNG/SD/960/Mt), serwisów do napojów (dzbanki do czekolady – Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 10577; Landesmuseum Württemberg w Stuttgarcie, nr inw. G 63.115; dzbanek do herbaty – Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, nr. inw. HG 11.259), zastawy stołowej liczącej dziesiątki elementów. Wśród jego zleceniodawców, obok gdańskiej elity, znajdowali się przedstawiciele polskiej magnaterii i wysokiego duchowieństwa, na przykład Sanguszkowie ze Sławuty, Czapscy z Koniecpola, biskup żmudzki Antoni Tyszkiewicz, biskup warmiński Krzysztof Andrzej Szembek. | Jest zaliczany do grona najwybitniejszych złotników środkowoeuropejskich XVIII wieku. Prowadził jeden z największych w Gdańsku warsztatów złotniczych. Używał znaków warsztatowych z pełnym nazwiskiem SCHLAU/BITZ. Z jego dorobku zachowało się ponad dwieście dzieł o sporej różnorodności. Wykonywał proste, drobne sprzęty o oszczędnej dekoracji, na przykład świeczniki (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 5967, 5968; Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 2594, SZM 3215), liczne talerze i półmiski (Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie), cukiernice (Muzeum Regionalne w Szczecinku, nr inw. MRS AH-502), ale również imponujące, monumentalnych rozmiarów i bogato zdobione dzieła, jak para pięcioramiennych świeczników (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 6691, 6692). Był wytwórcą zestawów toaletowych (na przykład unikatowa mydelniczka w [[MUZEUM NARODOWE| Muzeum Narodowym w Gdańsku]], nr inw. MNG/SD/960/Mt), serwisów do napojów (dzbanki do czekolady – Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 10577; Landesmuseum Württemberg w Stuttgarcie, nr inw. G 63.115; dzbanek do herbaty – Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, nr. inw. HG 11.259), zastawy stołowej liczącej dziesiątki elementów. Wśród jego zleceniodawców, obok gdańskiej elity, znajdowali się przedstawiciele polskiej magnaterii i wysokiego duchowieństwa, na przykład Sanguszkowie ze Sławuty, Czapscy z Koniecpola, biskup żmudzki Antoni Tyszkiewicz, biskup warmiński Krzysztof Andrzej Szembek. | ||
Równie wiele wykonywał argenteriów sakralnych, zarówno protestanckich jak i katolickich: kielichy (na przykład kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| św. Mikołaja]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto)| św. Józefa]] w Gdańsku, Chmielno, Dłużec, Ciechocin, Kodeń, Krzostkowo, Krześlin, Leśno, Mogielnica, Pelplin, Puck, Zamarte), monstrancje (kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA (Święty Wojciech)| św. Wojciecha]] i św. Józefa w Gdańsku, Olsztyn, Bartąg, Bydgoszcz, Czarne, Człuchów, Drzycim, Gniew, Godziszewo, Jastrowie, Kielno, Koniecpol, Śliwice, Tczew, Wiele, Wejherowo, Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze), relikwiarze (Mława, Płock, Rożyny, Skrzeszew, Wejherowo, Waliszewo), krzyże (Chełmno, Pieniężno, Wilno), kadzielnice, łódki na kadzidło (Obory, Zamarte, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/138/Mt.), aplikacje na obrazy (Radzyń Chełmiński, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/DS./210/Mt), plakiety wotywne (Chełmno, Śliwice, Wysoka, Żarnowiec). Jest autorem monumentalnych garniturów ołtarzowych w kościele Bernardynów w Leżajsku (wraz z tabernakulum), ufundowanych przez hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego, oraz w katedrze we Fromborku, fundacji biskupa Adama Stanisława Grabowskiego (wykonał też wiele innych przedmiotów dla tej świątyni: kielichy, cyborium, ampułki mszalne, naczynie na oleje święte, krzyż procesyjny, kadzielnicę, lampę wieczną, misę i dzban do lawabo, pastorały).<br/><br/> | Równie wiele wykonywał argenteriów sakralnych, zarówno protestanckich jak i katolickich: kielichy (na przykład kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| św. Mikołaja]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto)| św. Józefa]] w Gdańsku, Chmielno, Dłużec, Ciechocin, Kodeń, Krzostkowo, Krześlin, Leśno, Mogielnica, Pelplin, Puck, Zamarte), monstrancje (kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA (Święty Wojciech)| św. Wojciecha]] i św. Józefa w Gdańsku, Olsztyn, Bartąg, Bydgoszcz, Czarne, Człuchów, Drzycim, Gniew, Godziszewo, Jastrowie, Kielno, Koniecpol, Śliwice, Tczew, Wiele, Wejherowo, Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze), relikwiarze (Mława, Płock, Rożyny, Skrzeszew, Wejherowo, Waliszewo), krzyże (Chełmno, Pieniężno, Wilno), kadzielnice, łódki na kadzidło (Obory, Zamarte, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/138/Mt.), aplikacje na obrazy (Radzyń Chełmiński, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/DS./210/Mt), plakiety wotywne (Chełmno, Śliwice, Wysoka, Żarnowiec). Jest autorem monumentalnych garniturów ołtarzowych w kościele Bernardynów w Leżajsku (wraz z tabernakulum), ufundowanych przez hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego, oraz w katedrze we Fromborku, fundacji biskupa Adama Stanisława Grabowskiego (wykonał też wiele innych przedmiotów dla tej świątyni: kielichy, cyborium, ampułki mszalne, naczynie na oleje święte, krzyż procesyjny, kadzielnicę, lampę wieczną, misę i dzban do lawabo, pastorały).<br/><br/> | ||
Początkowe prace – w stylu regencji – są raczej zachowawcze. Dzieła późniejsze, rokokowe, zostały oparte na modnych, aktualnych wzorach francuskich, na przykład projektach paryskiego rzeźbiarza i złotnika Juste’a-Aurèle’a Meissonniera, twórczo przetworzonych dzięki inwencji i talentowi. Cechuje je mistrzostwo kompozycji oraz bezbłędne opanowanie techniki odlewu i cyzelunku.<br/><br/> | Początkowe prace – w stylu regencji – są raczej zachowawcze. Dzieła późniejsze, rokokowe, zostały oparte na modnych, aktualnych wzorach francuskich, na przykład projektach paryskiego rzeźbiarza i złotnika Juste’a-Aurèle’a Meissonniera, twórczo przetworzonych dzięki inwencji i talentowi. Cechuje je mistrzostwo kompozycji oraz bezbłędne opanowanie techniki odlewu i cyzelunku.<br/><br/> | ||
W zbiorach Westpreußisches Landesmuseum Münster-Wolbeck znajduje się nabyty w ostatnich latach portret Schlaubitza z 1771 roku, pędzla [[WESSEL JACOB| Jacoba Wessla]], wcześniej prezentowany na [[WYSTAWY DZIEŁ SZTUKI W GDAŃSKU W XIX I POCZĄTKACH XX WIEKU| wystawie w Gdańsku]] w 1855 wśród zbiorów mieszkającej tu księżnej [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN MARIA| Marii Hohenzollern-Hechingen]].<br/><br/> | W zbiorach Westpreußisches Landesmuseum Münster-Wolbeck znajduje się nabyty w ostatnich latach portret Schlaubitza z 1771 roku, pędzla [[WESSEL JACOB| Jacoba Wessla]], wcześniej prezentowany na [[WYSTAWY DZIEŁ SZTUKI W GDAŃSKU W XIX I POCZĄTKACH XX WIEKU| wystawie w Gdańsku]] w 1855 wśród zbiorów mieszkającej tu księżnej [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN MARIA| Marii Hohenzollern-Hechingen]].<br/><br/> | ||
| + | Od 24 IV 1735 był żonaty z Krystyną Blandyną z Güntzów; małżeństwo było bezdzietne. | ||
Zob. też [[ZŁOTNICTWO| złotnictwo]]. {{author: AFR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | Zob. też [[ZŁOTNICTWO| złotnictwo]]. {{author: AFR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 18:45, 30 paź 2019
JOHANN GOTTFRIED SCHLAUBITZ (29 V 1707 Gdańsk – jesień 1771 Gdańsk), złotnik. Syn Nathanaela Schlaubitza i Catheriny Elisabeth Hollin. Naukę zawodu rozpoczął w warsztacie ojca, następnie najprawdopodobniej kształcił się w Augsburgu. W Gdańsku notowany ponownie od 1733 roku. Pracę mistrzowską wykonał u swego szwagra Johanna Jödego w 1734 roku. 18 lutego tegoż roku otrzymał obywatelstwo miejskie Gdańska. W 1742 uzyskał od króla Augusta III przywilej zatrudniania nieograniczonej liczby czeladników, co było przyczyną konfliktów Schlaubitza z gdańskim cechem. 3 I 1760 roku władze cechowe zgodziły się na zatrudnienie przez niego czterech czeladników. Funkcję kompana cechu złotników pełnił w 1750 i 1754 roku, starszego cechu – w 1751. Nauki pobierał u niego Johann Jacob Broom oraz Johann Gottlieb Jantzen, czeladnikami byli między innymi Johann Schwartz, Christoph Hecker, Jacob Deinlein, Conrad Daniel Lundgrenn. Księgi wpisowe cechu wymieniają także 12 uczniów, których w latach 1735–1769 przyjął na naukę. Został pochowany we własnym grobowcu w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku.
Jest zaliczany do grona najwybitniejszych złotników środkowoeuropejskich XVIII wieku. Prowadził jeden z największych w Gdańsku warsztatów złotniczych. Używał znaków warsztatowych z pełnym nazwiskiem SCHLAU/BITZ. Z jego dorobku zachowało się ponad dwieście dzieł o sporej różnorodności. Wykonywał proste, drobne sprzęty o oszczędnej dekoracji, na przykład świeczniki (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 5967, 5968; Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 2594, SZM 3215), liczne talerze i półmiski (Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie), cukiernice (Muzeum Regionalne w Szczecinku, nr inw. MRS AH-502), ale również imponujące, monumentalnych rozmiarów i bogato zdobione dzieła, jak para pięcioramiennych świeczników (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 6691, 6692). Był wytwórcą zestawów toaletowych (na przykład unikatowa mydelniczka w Muzeum Narodowym w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/960/Mt), serwisów do napojów (dzbanki do czekolady – Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 10577; Landesmuseum Württemberg w Stuttgarcie, nr inw. G 63.115; dzbanek do herbaty – Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, nr. inw. HG 11.259), zastawy stołowej liczącej dziesiątki elementów. Wśród jego zleceniodawców, obok gdańskiej elity, znajdowali się przedstawiciele polskiej magnaterii i wysokiego duchowieństwa, na przykład Sanguszkowie ze Sławuty, Czapscy z Koniecpola, biskup żmudzki Antoni Tyszkiewicz, biskup warmiński Krzysztof Andrzej Szembek.
Równie wiele wykonywał argenteriów sakralnych, zarówno protestanckich jak i katolickich: kielichy (na przykład kościoły św. Mikołaja i św. Józefa w Gdańsku, Chmielno, Dłużec, Ciechocin, Kodeń, Krzostkowo, Krześlin, Leśno, Mogielnica, Pelplin, Puck, Zamarte), monstrancje (kościoły św. Wojciecha i św. Józefa w Gdańsku, Olsztyn, Bartąg, Bydgoszcz, Czarne, Człuchów, Drzycim, Gniew, Godziszewo, Jastrowie, Kielno, Koniecpol, Śliwice, Tczew, Wiele, Wejherowo, Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze), relikwiarze (Mława, Płock, Rożyny, Skrzeszew, Wejherowo, Waliszewo), krzyże (Chełmno, Pieniężno, Wilno), kadzielnice, łódki na kadzidło (Obory, Zamarte, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/138/Mt.), aplikacje na obrazy (Radzyń Chełmiński, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/DS./210/Mt), plakiety wotywne (Chełmno, Śliwice, Wysoka, Żarnowiec). Jest autorem monumentalnych garniturów ołtarzowych w kościele Bernardynów w Leżajsku (wraz z tabernakulum), ufundowanych przez hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego, oraz w katedrze we Fromborku, fundacji biskupa Adama Stanisława Grabowskiego (wykonał też wiele innych przedmiotów dla tej świątyni: kielichy, cyborium, ampułki mszalne, naczynie na oleje święte, krzyż procesyjny, kadzielnicę, lampę wieczną, misę i dzban do lawabo, pastorały).
Początkowe prace – w stylu regencji – są raczej zachowawcze. Dzieła późniejsze, rokokowe, zostały oparte na modnych, aktualnych wzorach francuskich, na przykład projektach paryskiego rzeźbiarza i złotnika Juste’a-Aurèle’a Meissonniera, twórczo przetworzonych dzięki inwencji i talentowi. Cechuje je mistrzostwo kompozycji oraz bezbłędne opanowanie techniki odlewu i cyzelunku.
W zbiorach Westpreußisches Landesmuseum Münster-Wolbeck znajduje się nabyty w ostatnich latach portret Schlaubitza z 1771 roku, pędzla Jacoba Wessla, wcześniej prezentowany na wystawie w Gdańsku w 1855 wśród zbiorów mieszkającej tu księżnej Marii Hohenzollern-Hechingen.
Od 24 IV 1735 był żonaty z Krystyną Blandyną z Güntzów; małżeństwo było bezdzietne.
Zob. też złotnictwo.
