SPLETT CARL MARIA, biskup gdański
| Linia 4: | Linia 4: | ||
[[File:3_Carl_Maria_Splett.jpg|thumb|Biskup Carl Maria Splett przed Polskim Trybunałem Narodowym w Gdańsku, 1946]] | [[File:3_Carl_Maria_Splett.jpg|thumb|Biskup Carl Maria Splett przed Polskim Trybunałem Narodowym w Gdańsku, 1946]] | ||
| − | '''CARL MARIA SPLETT''' (17 I 1898 Sopot – 5 III 1964 Düsseldorf), biskup gdański. | + | '''CARL MARIA SPLETT''' (17 I 1898 Sopot – 5 III 1964 Düsseldorf), biskup gdański. Syn nauczyciela i rektora powszechnej szkoły katolickiej w Sopocie, członka [[ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA | Zgromadzenia Konstytucyjnego]] [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańsk]] (WMG) i wiceprzewodniczącego gdańskiego [[VOLKSTAG | Volkstagu]], Franza Spletta (1868–1926). Miał młodszego brata Aloisa, z którym wstąpił do biskupiego konwiktu w Chojnicach. Z powodu choroby Aloisa, obaj przenieśli się do szkoły leżącej bliżej rodzinnego Sopotu, do Wejherowa, a od 1914 kontynuowali naukę w Gdańsku, w [[GIMNAZJUM KRÓLEWSKIE REALNE (Długie Ogrody) | Gimnazjum Królewskim]]. <br/><br/> |
| − | Pozytywnie odniósł się do przyłączenia II WMG do III Rzeszy. 6 IX 1939 zawiesił w diecezji polskie nabożeństwa. 29 XI 1939 mianowany przez papieża Piusa XII tymczasowym administratorem diecezji chełmińskiej. W 1940 podjął próby rozszerzenia swojej jurysdykcji na parafie należące do diecezji gnieźnieńskiej, płockiej i włocławskiej wchodzące w skład [[OKRĘG RZESZY GDAŃSK-PRUSY ZACHODNIE | Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie]]. Na wymaganą przez Stolicę Apostolską zgodę ordynariuszy tych diecezji otrzymał tylko przyzwolenie biskupa płockiego Antoniego Nowowiejskiego. Pod naciskiem władz hitlerowskich wydał w kwietniu i maju 1940 roku zakaz posługiwania się językiem polskim w kościele, w tym podczas spowiedzi.<br/><br/> | + | Jesienią roku 1917 wstąpił do seminarium duchownego w Pelplinie, gdzie między innymi uczył się języka polskiego i gdzie 10 VII 1921 otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Augustinusa Rosentretera. Po mszy prymicyjnej w rodzinnej parafii jesienią 1921 wyjechał do Rzymu, na uniwersytecie Gregoriana studiował kanonistykę. Wśród kolegów ze studiów miał Alberta Stohra, późniejszego biskupa Moguncji (Mainz) i Andresa Rohrachera, późniejszego arcybiskupa Salzburga. W roku 1923 otrzymał doktorat z prawa kanonicznego. Kontynuował studia z teologii moralnej na Gregorianie i prawa rzymskiego na uniwersytecie Apollinare, a także praktykę w papieskim trybunale, Sacra Romana Rota. <br/><br/> |
| − | Aresztowany po wkroczeniu wojsk radzieckich | + | Od 1924 roku wikariusz w kilku gdańskich parafiach (między innymi [[KOŚCIÓŁ ŚW. BRYGIDY| św. Brygidy]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| św. Mikołaja]]. Od 1 IV 1935 roku administrator parafii katedralnej w Oliwie, między innymi zlecił odrestaurowanie słynnych organów w [[KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ | kościele Trójcy Świętej]]. W październiku 1936 przejął dodatkowo pieczę duszpasterską nad [[KOŚCIÓŁ ŚW. APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA | kaplicą św. Piotra]] w [[JELITKOWO | Jelitkowie]]. Po ustąpieniu w 1938 ze stanowiska biskupa [[O’ROURKE EDUARD | Eduarda O’Rourke]] i odrzuceniu przez Stolicę Apostolską (pod naciskiem władz w Berlinie nominacji kanonika chełmińskiego Franza Sawickiego), 13 VI 1938 mianowany biskupem gdańskim, co wiązało się z utworzeniem w II WMG także polskich parafii personalnych. Sakrę biskupią przyjął 24 VIII 1938 w kościele Trójcy Świętej.<br/><br/> |
| + | Pozytywnie odniósł się do przyłączenia II WMG do III Rzeszy. 6 IX 1939 zawiesił w diecezji polskie nabożeństwa. 29 XI 1939 mianowany został przez papieża Piusa XII tymczasowym administratorem diecezji chełmińskiej. W 1940 podjął próby rozszerzenia swojej jurysdykcji na parafie należące do diecezji gnieźnieńskiej, płockiej i włocławskiej, wchodzące w skład [[OKRĘG RZESZY GDAŃSK-PRUSY ZACHODNIE | Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie]]. Na wymaganą przez Stolicę Apostolską zgodę ordynariuszy tych diecezji otrzymał tylko przyzwolenie biskupa płockiego Antoniego Nowowiejskiego. Pod naciskiem władz hitlerowskich wydał w kwietniu i maju 1940 roku zakaz posługiwania się językiem polskim w kościele, w tym podczas spowiedzi.<br/><br/> | ||
| + | Aresztowany po wkroczeniu wojsk radzieckich 25 III 1945, zwolniony 10 maja, przystąpił w diecezjach gdańskiej i chełmińskiej do obsadzania parafii napływającymi księżmi polskimi. Ponownie aresztowany 9 VIII 1945. W pokazowym czterodniowym procesie Sąd Karny w Gdańsku 1 II 1946 skazał go na osiem lat więzienia, pozbawienie praw publicznych na pięć lat i konfiskatę mienia. Osadzony początkowo w więzieniu we Wronkach, 9 VIII 1953 internowany w klasztorze w Borku Starym pod Rzeszowem, od grudnia – w klasztorze benedyktynów w Dukli. Zwolniony 17 XII 1956 po osobistym wstawiennictwie Prymasa Polski, kard. Stefana Wyszyńskiego, 26 tego miesiąca wyjechał do Republiki Federalnej Niemiec, osiadł w Düsseldorfie. .<br/><br/> 1 III 1957 na osobistej audiencji w Watykanie przyjął go papież Pius XII, dzięki czemu mógł działać jako duszpasterz w środowisku byłych gdańszczan w Niemczech; jego współpracownikiem był ich kapelan, prałat [[STACHNIK RICHARD | Richard Stachnik]]. Zachował do śmierci tytuł biskupa gdańskiego.<br/><br/> | ||
W 2010, przy okazji realizacji przez [[TELEWIZJA POLSKA GDAŃSK | Telewizje Gdańską]] filmu dokumentalnego o życiu biskupa, odnaleziono jego osobiste rzeczy zdeponowane w Gemen. W lipcu 2011, podczas 65 spotkania stowarzyszenia katolików gdańskich [[ADALBERTUS-WERK | Adalbertus-Werk]] pamiątki te zostały przekazane [[ARCHIDIECEZJA GDAŃSKA | archidiecezji gdańskiej]]. W 2010, na południowej ścianie nawy głównej kościół (archikatedry) Trójcy Świętej, przy wejściu do Kaplicy Mariackiej, umieszczono jego epitafium z herbem. {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | W 2010, przy okazji realizacji przez [[TELEWIZJA POLSKA GDAŃSK | Telewizje Gdańską]] filmu dokumentalnego o życiu biskupa, odnaleziono jego osobiste rzeczy zdeponowane w Gemen. W lipcu 2011, podczas 65 spotkania stowarzyszenia katolików gdańskich [[ADALBERTUS-WERK | Adalbertus-Werk]] pamiątki te zostały przekazane [[ARCHIDIECEZJA GDAŃSKA | archidiecezji gdańskiej]]. W 2010, na południowej ścianie nawy głównej kościół (archikatedry) Trójcy Świętej, przy wejściu do Kaplicy Mariackiej, umieszczono jego epitafium z herbem. {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 11:56, 23 paź 2019
CARL MARIA SPLETT (17 I 1898 Sopot – 5 III 1964 Düsseldorf), biskup gdański. Syn nauczyciela i rektora powszechnej szkoły katolickiej w Sopocie, członka Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańsk (WMG) i wiceprzewodniczącego gdańskiego Volkstagu, Franza Spletta (1868–1926). Miał młodszego brata Aloisa, z którym wstąpił do biskupiego konwiktu w Chojnicach. Z powodu choroby Aloisa, obaj przenieśli się do szkoły leżącej bliżej rodzinnego Sopotu, do Wejherowa, a od 1914 kontynuowali naukę w Gdańsku, w Gimnazjum Królewskim.
Jesienią roku 1917 wstąpił do seminarium duchownego w Pelplinie, gdzie między innymi uczył się języka polskiego i gdzie 10 VII 1921 otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Augustinusa Rosentretera. Po mszy prymicyjnej w rodzinnej parafii jesienią 1921 wyjechał do Rzymu, na uniwersytecie Gregoriana studiował kanonistykę. Wśród kolegów ze studiów miał Alberta Stohra, późniejszego biskupa Moguncji (Mainz) i Andresa Rohrachera, późniejszego arcybiskupa Salzburga. W roku 1923 otrzymał doktorat z prawa kanonicznego. Kontynuował studia z teologii moralnej na Gregorianie i prawa rzymskiego na uniwersytecie Apollinare, a także praktykę w papieskim trybunale, Sacra Romana Rota.
Od 1924 roku wikariusz w kilku gdańskich parafiach (między innymi św. Brygidy i św. Mikołaja. Od 1 IV 1935 roku administrator parafii katedralnej w Oliwie, między innymi zlecił odrestaurowanie słynnych organów w kościele Trójcy Świętej. W październiku 1936 przejął dodatkowo pieczę duszpasterską nad kaplicą św. Piotra w Jelitkowie. Po ustąpieniu w 1938 ze stanowiska biskupa Eduarda O’Rourke i odrzuceniu przez Stolicę Apostolską (pod naciskiem władz w Berlinie nominacji kanonika chełmińskiego Franza Sawickiego), 13 VI 1938 mianowany biskupem gdańskim, co wiązało się z utworzeniem w II WMG także polskich parafii personalnych. Sakrę biskupią przyjął 24 VIII 1938 w kościele Trójcy Świętej.
Pozytywnie odniósł się do przyłączenia II WMG do III Rzeszy. 6 IX 1939 zawiesił w diecezji polskie nabożeństwa. 29 XI 1939 mianowany został przez papieża Piusa XII tymczasowym administratorem diecezji chełmińskiej. W 1940 podjął próby rozszerzenia swojej jurysdykcji na parafie należące do diecezji gnieźnieńskiej, płockiej i włocławskiej, wchodzące w skład Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Na wymaganą przez Stolicę Apostolską zgodę ordynariuszy tych diecezji otrzymał tylko przyzwolenie biskupa płockiego Antoniego Nowowiejskiego. Pod naciskiem władz hitlerowskich wydał w kwietniu i maju 1940 roku zakaz posługiwania się językiem polskim w kościele, w tym podczas spowiedzi.
Aresztowany po wkroczeniu wojsk radzieckich 25 III 1945, zwolniony 10 maja, przystąpił w diecezjach gdańskiej i chełmińskiej do obsadzania parafii napływającymi księżmi polskimi. Ponownie aresztowany 9 VIII 1945. W pokazowym czterodniowym procesie Sąd Karny w Gdańsku 1 II 1946 skazał go na osiem lat więzienia, pozbawienie praw publicznych na pięć lat i konfiskatę mienia. Osadzony początkowo w więzieniu we Wronkach, 9 VIII 1953 internowany w klasztorze w Borku Starym pod Rzeszowem, od grudnia – w klasztorze benedyktynów w Dukli. Zwolniony 17 XII 1956 po osobistym wstawiennictwie Prymasa Polski, kard. Stefana Wyszyńskiego, 26 tego miesiąca wyjechał do Republiki Federalnej Niemiec, osiadł w Düsseldorfie. .
1 III 1957 na osobistej audiencji w Watykanie przyjął go papież Pius XII, dzięki czemu mógł działać jako duszpasterz w środowisku byłych gdańszczan w Niemczech; jego współpracownikiem był ich kapelan, prałat Richard Stachnik. Zachował do śmierci tytuł biskupa gdańskiego.
W 2010, przy okazji realizacji przez Telewizje Gdańską filmu dokumentalnego o życiu biskupa, odnaleziono jego osobiste rzeczy zdeponowane w Gemen. W lipcu 2011, podczas 65 spotkania stowarzyszenia katolików gdańskich Adalbertus-Werk pamiątki te zostały przekazane archidiecezji gdańskiej. W 2010, na południowej ścianie nawy głównej kościół (archikatedry) Trójcy Świętej, przy wejściu do Kaplicy Mariackiej, umieszczono jego epitafium z herbem.
