GREISER ARTHUR KARL, prezydent Senatu
(wstawienie ilustracji (e-mail z 10.07.2018)) |
|||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
[[File:Manifestacja przedwyborcza gdańskiej NSDAP, na pierwszym planie od lewej – Arthur Greiser, Erich von dem Bach-Zelewski, Albert Forster, 1938–1939.JPG|thumb|Manifestacja przedwyborcza gdańskiej NSDAP, na pierwszym planie od lewej: Arthur Greiser, Erich von dem Bach-Zelewski, Albert Forster, 1938–1939]] | [[File:Manifestacja przedwyborcza gdańskiej NSDAP, na pierwszym planie od lewej – Arthur Greiser, Erich von dem Bach-Zelewski, Albert Forster, 1938–1939.JPG|thumb|Manifestacja przedwyborcza gdańskiej NSDAP, na pierwszym planie od lewej: Arthur Greiser, Erich von dem Bach-Zelewski, Albert Forster, 1938–1939]] | ||
| − | '''ARTHUR KARL GREISER''' (22 I 1897 Środa Wielkopolska – 21 VII 1946 Poznań), prezydent [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu II Wolnego Miasta Gdańska]], | + | '''ARTHUR KARL GREISER''' (22 I 1897 Środa Wielkopolska – 21 VII 1946 Poznań), [[PREZYDENT GDAŃSKA | prezydent]] [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu II Wolnego Miasta Gdańska]]. Syn Gustawa Greisera, urzędnika, miał starszych braci Wilhelma i Ottona. Młodsza siostra, o nieustalonym imieniu, była żoną Żyda i po 1933 wyemigrowała z nim i dzieckiem z Niemiec do USA. <br/><br/> |
| + | Ukończył Królewsko–Pruskie Gimnazjum w Inowrocławiu. W czasie I wojny światowej walczył jako ochotnik i dosłużył się stopnia oficerskiego w lotnictwie morskim. Ranny w roku 1918, leczył się w Gdańsku, gdzie pozostał, zajmował się pracą dorywczą. Został członkiem paramilitarnych „Grenzschutzu” i „Freikorpsu”. Był typem wojskowego kombatanta, dobrze czującego się w mundurze. W 1923 założył w Gdańsku lokalną grupę paramilitarnej organizacji „Stahlhelmu” (wystąpił z niej w 1926). W 1925 roku wstąpił do prawicowej Partii Niemiecko-Socjalnej (Deutsch–Soziale Partei), a w 1929 do NSDAP. Pozostawał w konflikcie z pierwszym gdańskim gauleiterem Hansem-Albertem Hohnfeldtem. Popierał początkowo prezydenta [[RAUSCHNING HERMANN | Hermanna Rauschninga]], by później stać się jego przeciwnikiem. W 1930 zdobył mandat poselski do [[VOLKSTAG | Volkstagu]] (Zgromadzenia Narodowego) [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] (II WMG) i został zastępcą gdańskiego gauleitera [[FORSTER ALBERT MARIA | Alberta Forstera]]. Zasiadał w Volstagu IV i V kadencji (1930–1935). Od 1 XI 1931 był członkiem [[RADA PORTU I DRÓG WODNYCH W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Rady Portu i Dróg Wodnych]] w Gdańsku. W latach 1930–1933 piastował stanowisko kierownika biura okręgowego gdańskiej NSDAP. Po dojściu 28 V 1933 narodowych socjalistów do władzy w II WMG został wiceprezydentem [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu]] II WMG oraz senatorem spraw wewnętrznych. <br/><br/> | ||
| + | Mając możliwość zostania prezydentem, poparł guleitera Alberta Forstera w jego konflikcie z Hermanem Rauschnigiem. 28 XI 1934 został wybrany prezydentem Senatu i urząd ten sprawował do 1 IX 1939. Równocześnie w okręgu gdańskim pozostał zastępcą gauleitera. W porównaniu z Albertem Forsterem uchodził za polityka bardziej umiarkowanego. Według relacji współczesnych, stosunki między tymi dwoma przywódcami gdańskiej NSDAP nie były pozbawione rywalizacji i skrywanej na zewnątrz osobistej niechęci. Czynnikiem nie bez znaczenia były jego dobre kontakty z Heinrichem Himmlerem i Hermannem Göringiem i przede wszystkim zaufanie, jakie żywił do niego Adolf Hitler. <br/><br/> | ||
| + | Prezentował jednoznacznie negatywny stosunek do Polaków i Żydów. Był odpowiedzialny za antypolskie poczynania i antyżydowskie ekscesy podległej mu Policji Politycznej. Wobec gdańskich Niemców występujących za poszanowaniem w II WMG zasad demokracji, postępował w sposób bezprawny. Kiedy Wysoki Komisarz Ligi Narodów [[LESTER SEÁN| Sean Lester]] protestował przeciwko bestialskiemu pobiciu 12 VI 1936 uczestników legalnego zebrania członków Niemiecko Narodowej Partii Ludowej (Deutschnationale Volkspartei), odpowiedział, że bijatyki na zebraniach mają miejsce w „każdym kulturalnym państwie”. Dążył do upodabniania sytuacji politycznej w II WMG do panującej w Trzeciej Rzeszy i wprowadzenia systemu jednopartyjnego. Na początku 1938 doprowadził do tego, że w Volkstagu oprócz dwóch polskich posłów zasiadało 70 reprezentantów NSDAP, a posłowie antyfaszystowskiej opozycji zostali zmuszeni do rezygnacji ze swoich mandatów. <br/><br/> | ||
| + | Przywiązywał dużą wagę do wystąpień propagandowych: przemówień oraz artykułów prasowych; przejawiał na tym polu dużą aktywność. Podobnie dużo uwagi poświęcał działalności Hitlerjugend. Nie stronił od wystawnego trybu życia, między innymi jedną z jego ulubionych spędzania wolnego czasu były polowania. <br/><br/> | ||
| + | W latach II wojny światowej pełnił funkcję namiestnika Rzeszy w tak zwanym Kraju Warty (Wartheland). Aresztowany, 30 III 1946 został przez stronę amerykańską przekazany Polsce. Najwyższy Trybunał Narodowy skazał go 9 VII 1946 za zbrodnie wojenne na karę śmierci przez powieszenie. Prośba Watykanu o jego ułaskawienie została przez stronę polską odrzucona. Wyrok został wykonany publicznie 21 VII 1946 w Poznaniu, na stokach cytadeli. Była to ostatnia publiczna egzekucja wykonana w Polsce. <br/><br/> | ||
| + | Od 1919 był żonaty z Ruth (nazwiska rodowego nie udało się ustalić). Doczekał się z tego związku córki Ingrid i syna Erhardta, który w 1939 zginął w wypadku samochodowym. W 1934 rozwiódł się i rok później ożenił z młodszą o 11 lat Marią Börn (ur. 1908 w Kolonii). Była pianistką i występowała w grudniu 1935 jako solistka w Gdańsku z orkiestrą Filharmonii Warszawskiej, a w listopadzie 1940 w Poznaniu w auli uniwersyteckiej. Wykorzystując swoje stanowisko usiłował wykreować żonę na wirtuoza fortepianu. {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 14:16, 27 sie 2019
ARTHUR KARL GREISER (22 I 1897 Środa Wielkopolska – 21 VII 1946 Poznań), prezydent Senatu II Wolnego Miasta Gdańska. Syn Gustawa Greisera, urzędnika, miał starszych braci Wilhelma i Ottona. Młodsza siostra, o nieustalonym imieniu, była żoną Żyda i po 1933 wyemigrowała z nim i dzieckiem z Niemiec do USA.
Ukończył Królewsko–Pruskie Gimnazjum w Inowrocławiu. W czasie I wojny światowej walczył jako ochotnik i dosłużył się stopnia oficerskiego w lotnictwie morskim. Ranny w roku 1918, leczył się w Gdańsku, gdzie pozostał, zajmował się pracą dorywczą. Został członkiem paramilitarnych „Grenzschutzu” i „Freikorpsu”. Był typem wojskowego kombatanta, dobrze czującego się w mundurze. W 1923 założył w Gdańsku lokalną grupę paramilitarnej organizacji „Stahlhelmu” (wystąpił z niej w 1926). W 1925 roku wstąpił do prawicowej Partii Niemiecko-Socjalnej (Deutsch–Soziale Partei), a w 1929 do NSDAP. Pozostawał w konflikcie z pierwszym gdańskim gauleiterem Hansem-Albertem Hohnfeldtem. Popierał początkowo prezydenta Hermanna Rauschninga, by później stać się jego przeciwnikiem. W 1930 zdobył mandat poselski do Volkstagu (Zgromadzenia Narodowego) II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG) i został zastępcą gdańskiego gauleitera Alberta Forstera. Zasiadał w Volstagu IV i V kadencji (1930–1935). Od 1 XI 1931 był członkiem Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku. W latach 1930–1933 piastował stanowisko kierownika biura okręgowego gdańskiej NSDAP. Po dojściu 28 V 1933 narodowych socjalistów do władzy w II WMG został wiceprezydentem Senatu II WMG oraz senatorem spraw wewnętrznych.
Mając możliwość zostania prezydentem, poparł guleitera Alberta Forstera w jego konflikcie z Hermanem Rauschnigiem. 28 XI 1934 został wybrany prezydentem Senatu i urząd ten sprawował do 1 IX 1939. Równocześnie w okręgu gdańskim pozostał zastępcą gauleitera. W porównaniu z Albertem Forsterem uchodził za polityka bardziej umiarkowanego. Według relacji współczesnych, stosunki między tymi dwoma przywódcami gdańskiej NSDAP nie były pozbawione rywalizacji i skrywanej na zewnątrz osobistej niechęci. Czynnikiem nie bez znaczenia były jego dobre kontakty z Heinrichem Himmlerem i Hermannem Göringiem i przede wszystkim zaufanie, jakie żywił do niego Adolf Hitler.
Prezentował jednoznacznie negatywny stosunek do Polaków i Żydów. Był odpowiedzialny za antypolskie poczynania i antyżydowskie ekscesy podległej mu Policji Politycznej. Wobec gdańskich Niemców występujących za poszanowaniem w II WMG zasad demokracji, postępował w sposób bezprawny. Kiedy Wysoki Komisarz Ligi Narodów Sean Lester protestował przeciwko bestialskiemu pobiciu 12 VI 1936 uczestników legalnego zebrania członków Niemiecko Narodowej Partii Ludowej (Deutschnationale Volkspartei), odpowiedział, że bijatyki na zebraniach mają miejsce w „każdym kulturalnym państwie”. Dążył do upodabniania sytuacji politycznej w II WMG do panującej w Trzeciej Rzeszy i wprowadzenia systemu jednopartyjnego. Na początku 1938 doprowadził do tego, że w Volkstagu oprócz dwóch polskich posłów zasiadało 70 reprezentantów NSDAP, a posłowie antyfaszystowskiej opozycji zostali zmuszeni do rezygnacji ze swoich mandatów.
Przywiązywał dużą wagę do wystąpień propagandowych: przemówień oraz artykułów prasowych; przejawiał na tym polu dużą aktywność. Podobnie dużo uwagi poświęcał działalności Hitlerjugend. Nie stronił od wystawnego trybu życia, między innymi jedną z jego ulubionych spędzania wolnego czasu były polowania.
W latach II wojny światowej pełnił funkcję namiestnika Rzeszy w tak zwanym Kraju Warty (Wartheland). Aresztowany, 30 III 1946 został przez stronę amerykańską przekazany Polsce. Najwyższy Trybunał Narodowy skazał go 9 VII 1946 za zbrodnie wojenne na karę śmierci przez powieszenie. Prośba Watykanu o jego ułaskawienie została przez stronę polską odrzucona. Wyrok został wykonany publicznie 21 VII 1946 w Poznaniu, na stokach cytadeli. Była to ostatnia publiczna egzekucja wykonana w Polsce.
Od 1919 był żonaty z Ruth (nazwiska rodowego nie udało się ustalić). Doczekał się z tego związku córki Ingrid i syna Erhardta, który w 1939 zginął w wypadku samochodowym. W 1934 rozwiódł się i rok później ożenił z młodszą o 11 lat Marią Börn (ur. 1908 w Kolonii). Była pianistką i występowała w grudniu 1935 jako solistka w Gdańsku z orkiestrą Filharmonii Warszawskiej, a w listopadzie 1940 w Poznaniu w auli uniwersyteckiej. Wykorzystując swoje stanowisko usiłował wykreować żonę na wirtuoza fortepianu.
