CENTRALE TELEFONICZNE W GDAŃSKU 1945–2000

'''CENTRALE TELEFONICZNE W GDAŃSKU 1945–2000'''. Centrale automatyczne zaczęto upowszechniać w Europie w latach 30. XX wielu. W [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnym Mieście Gdański]] (WMG) przy Hundegasse 114/116 (ul. Ogarna) pracowała automatyczna centrala telefoniczna typu Siemens W40 o pojemności 6000 NN (tj. numerów). Podobnego typu centrala, o pojemności 2000 NN, pracowała we [[WRZESZCZ | Wrzeszczu]] przy Haupstraße 100A (al. Grunwaldzka). Po zniszczeniach z marca 1945 w końcu roku uruchomiono dawną centralę telefoniczną we Wrzeszczu, a w roku 1952 w odbudowanym budynku przy ul. Ogarnej 114/116 ponownie odtworzono centralę Siemensa W40 o pojemności 6000 NN. Sprzęt pochodził z innych central obszaru II WMG. Poniemiecka centrala pracowała do końca 1961 roku, kiedy abonentów Głównego Miasta przełączono do nowej centrali Strowgera typ 32AB o pojemności 10 000 NN. Angielskie centrale Strowgera, opracowane w 1932 roku, produkowane były w Warszawie przez Zakłady Wytwórcze Urządzeń Telefonicznych (na podstawie zakupionej licencji). Po II wojnie światowej nowszym rozwiązaniem technicznym były centrale krzyżowe (nazwa od wybieraka krzyżowego), które oferowała Szwecja. Ze względów politycznych nie przyjęto jednak tej korzystnej i nowoczesnej oferty. Licencję na centrale krzyżowe typu Pentaconta zakupiono we Francji dopiero na początku lat 70. XX wieku. W latach 60. XX wieku nastąpił znaczny rozwój telefonii, wybudowano kilka nowych central dzielnicowych. W roku 1964 powstała (w miejsce dawnej centrali Siemensa), centrala Strowgera we Wrzeszczu przy al. Grunwaldzkiej 108. Początkowo miała pojemność 4000 NN, a po rozbudowie – 10 000 NN. W 1964 centralę o pojemności 4000 NN otrzymała [[OLIWA | Oliwa]], [[SIEDLCE | Siedlce]] – o pojemności 3000 NN, a Nowy Port – 2000 NN w roku 1968. Pod koniec lat 60. XX wieku rozpoczęto automatyzację połączeń międzymiastowych z wykorzystaniem centrali Stowgera zbudowanej we Wrzeszczu. Pierwsze połączenie automatyczne łączyło Gdańsk z Warszawą. Na początku lat 70. XX wieku można już było dzwonić do stolic sąsiednich państw bez pośrednictwa telefonistki. W roku 1972 zbudowano centralę osiedlową Strowgera 3000 NN na [[PRZYMORZE | Przymorzu]]. W 1979 uruchomiono w tym samym budynku pierwszą na Wybrzeżu centralę elektroniczną EC10 o pojemności 10 500 NN. Była to trzecia w kraju nowoczesna centrala wyprodukowana w Zakładzie Wielkopolskich Zakładach Teleelektronicznych Telkom-Teletra w Poznaniu. Centrala ta, zbudowana na tranzystorach i pierwszych układach scalonych, nie była energooszczędna. Wymagała ciągłego zasilania, niezależnie od wielkości ruchu połączeń. Tymczasem stare systemy w stanie spoczynku, np. w nocy, prawie nie pobierały prądu. Nowoczesna technologia umożliwiała w zamian wprowadzanie dodatkowych usług w telefonii i wyznaczała kierunek postępu w telekomunikacji. <br /><br /> Aparaty telefoniczne do lat 70. XX wieku był własnością Telekomunikacji, która odpowiedzialna była za ich sprawność techniczną. Wszystkie krajowe aparaty wytwarzano w fabryce w Radomiu. Początkowo produkowano jeden model, w czarnej ebonitowej obudowie. W latach 60. XX wieku zmieniono kształt i kolorystykę aparatów, wprowadzając obudowy z plastyku w kilku kolorach. Dopiero w latach 80. XX wieku aparaty telefoniczne stały się własnością abonenta i zezwolono wówczas na instalowanie nowszych, zagranicznych modeli. <br /><br /> Lata 80. XX wieku charakteryzowały się rozbudową gdańskiej sieci telefonicznej centralami krzyżowymi typu Pentaconta. W 1984 roku wybudowano we Wrzeszczu nową centralę międzymiastową, a na [[ORUNIA | Oruni]] osiedlową centralę o pojemności 1000 NN. Rok później powstała centrala osiedlowa na [[MORENA | Morenie]] i na [[CHEŁM | Chełmie]] o pojemności 1000 NN. W roku 1987 powstała druga centrala na Morenie – 1000 NN, a w następnym roku 1000 NN w [[OSOWA | Osowej]]. W 1991 zbudowano ostatnią centralę Pentaconta (Stogi) o pojemności 2000 NN. <br /><br />W roku 1992 nastąpiło rozdzielenie Poczty Polskiej i Telekomunikacji na dwie oddzielne firmy. Powstała w ten sposób Telekomunikacja Polska SA zakupiła nowoczesne centrale elektroniczne amerykańskiej firmy ATT typu 5ESS i w latach 1995–1996 zastąpiono nimi wszystkie dotychczasowe centrale w Gdańsku. W roku 1993 krajową centralę elektroniczną EC10 na Zaspie zastąpiono nowoczesną centralą Siemens EWSD. {{author: BOR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]