KAUTZ NATHANAEL FRIEDRICH, pastor kościoła św. Jana
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[File: Kautz_Nathanael_Friedrich.jpg |thumb| Strona tytułowa dysputy Nathanaela Friedricha Kautza odbytej w gdańskim Gimnazjum Akademickim w 1734]] | [[File: Kautz_Nathanael_Friedrich.jpg |thumb| Strona tytułowa dysputy Nathanaela Friedricha Kautza odbytej w gdańskim Gimnazjum Akademickim w 1734]] | ||
'''NATHANAEL FRIEDRICH KAUTZ''' (Kantz) (5 VII 1714 Gdańsk – 22 X 1775 Gdańsk), teolog, historyk, pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]]. Syn pastora [[KAUTZ JOHANN FRIEDRICH, pastor kościoła św. Barbary | Johanna Friedricha Kautza]]. Ochrzczony 23 VII 1714 w [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja) | kościele Bożego Ciała]], ojcem chrzestnym był Reinhold Georg von Cölmer (17 X 1661 Gdańsk – 20 I 1723 Gdańsk), kupiec, od 1706 [[ŁAWA MIEJSKA | ławnik]], od 1718 [[RADA MIEJSKA | rajca]].<br/><br/> | '''NATHANAEL FRIEDRICH KAUTZ''' (Kantz) (5 VII 1714 Gdańsk – 22 X 1775 Gdańsk), teolog, historyk, pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]]. Syn pastora [[KAUTZ JOHANN FRIEDRICH, pastor kościoła św. Barbary | Johanna Friedricha Kautza]]. Ochrzczony 23 VII 1714 w [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja) | kościele Bożego Ciała]], ojcem chrzestnym był Reinhold Georg von Cölmer (17 X 1661 Gdańsk – 20 I 1723 Gdańsk), kupiec, od 1706 [[ŁAWA MIEJSKA | ławnik]], od 1718 [[RADA MIEJSKA | rajca]].<br/><br/> | ||
| − | W kwietniu 1728 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Początkowo pozostawał w kręgu profesora [[KULMUS JOHANN ADAM, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Adama Kulmusa]], w 1732 przewodził dyspucie o problemie czy słońce przyciąga wodę, występował jako oponent Johanna Andreasa Gadebuscha w dyspucie o dostępie powietrza przez płuca do krwi, Johanna Eliharda Reinicka o wypadania macicy, wstrzymania oddawania moczu i późniejszej przyczynie śmierci. Wyraźnie zmienił zainteresowania i w 1734 brał udział w dysputcie przygotowanej pod kierunkiem [[LENGNICH GOTTFRIED, prawnik, historyk, patron gdańskiej ulicy | Gottfrieda Lengnicha]] o początkach religii chrześcijańskiej w Polsce, z udziałem | + | W kwietniu 1728 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Początkowo pozostawał w kręgu profesora [[KULMUS JOHANN ADAM, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Adama Kulmusa]], w 1732 przewodził dyspucie o problemie czy słońce przyciąga wodę, występował jako oponent Johanna Andreasa Gadebuscha w dyspucie o dostępie powietrza przez płuca do krwi, Johanna Eliharda Reinicka o wypadania macicy, wstrzymania oddawania moczu i późniejszej przyczynie śmierci. Wyraźnie zmienił zainteresowania i w 1734 brał udział w dysputcie przygotowanej pod kierunkiem [[LENGNICH GOTTFRIED, prawnik, historyk, patron gdańskiej ulicy | Gottfrieda Lengnicha]] o początkach religii chrześcijańskiej w Polsce, z udziałem oponentów, Carla Ernsta jr., syna pastora [[KETTNER CARL ERNST I, pastor kościoła św. Jana | Carla Ernsta Kettnera]] i Johanna Benjamina Heddinga, a 26 V 1735 był jednym z oponentów Carla Ernsta Kettnera w dyspucie o polskich konfederacjach. Od 1735 studiował teologię na uniwersytecie w Lipsku, drukowany tekst dysputy ''De Taurobolio'', w której brał udział w 1738, dedykował burmistrzowi [[DIESSELDORF JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska |Johannowi Gotffriedowi Diesseldorfowi]]. <br/><br/> |
| + | Po powrocie do Gdańska zweryfikowany 1 VII 1740 przez [[LUTERANIE | Ministerium Duchowne]] jako kaznodzieja. W latach 1742–1743 był kaznodzieją w gdańskim [[DOM DOBROCZYNNOŚCI | Domu Dobroczynności]] (następcą został kolega ze szkolnej ławy, Carl Ernst Kettner jr.). W latach 1743–1744 był kaznodzieją w Tujsku (Tiegenort). Od 1744 diakon w gdańskim kościele św. Jana, od 1757 do śmierci pastor tego kościoła. Zwolniony jego awansem urząd diakona w kościele św. Jana w 1757 objął kolejny kolega z Gimnazjum, wspomniany Johann Benjamin Hedding. <br/><br/> | ||
Brał udział w pracach zespołu kierowanego przez seniora gdańskiego Ministerium Duchownego [[HELLER JONATHAN, pastor kościoła NMP| Jonathana Hellera]] nad przygotowaniem nowego, opublikowanego w 1764, gdańskiego [[KANCJONAŁ | kancjonału]] (''Danziger Gesangbuch … zum allgemeinen Gebrauch der Kirchen und Haus-Andachten … aufs Neue vermehrt…''). Autor m.in. ''Praecipua ac publica Religionis Evangelicae in Polonia fata sub Sigismundo I. Sigismundo Augusto et Henrico Valesio Regibus auctore...'' (Hamburgi 1738) oraz wygłoszonej przez siebie 20 III 1759 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] mowy na pogrzebie [[KLEIN JACOB THEODOR, prawnik, przyrodnik | Jacoba Theodora Kleina]] (1759). <br/><br/> | Brał udział w pracach zespołu kierowanego przez seniora gdańskiego Ministerium Duchownego [[HELLER JONATHAN, pastor kościoła NMP| Jonathana Hellera]] nad przygotowaniem nowego, opublikowanego w 1764, gdańskiego [[KANCJONAŁ | kancjonału]] (''Danziger Gesangbuch … zum allgemeinen Gebrauch der Kirchen und Haus-Andachten … aufs Neue vermehrt…''). Autor m.in. ''Praecipua ac publica Religionis Evangelicae in Polonia fata sub Sigismundo I. Sigismundo Augusto et Henrico Valesio Regibus auctore...'' (Hamburgi 1738) oraz wygłoszonej przez siebie 20 III 1759 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] mowy na pogrzebie [[KLEIN JACOB THEODOR, prawnik, przyrodnik | Jacoba Theodora Kleina]] (1759). <br/><br/> | ||
Od około 1743 żonaty był z Florentyna Agathą (1723 Gdańsk – pochowana 25 II 1789 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 34), córką profesora Gimnazjum Akademickiego Carla Ludwiga Hoheisela (ochrzczony 25 IX 1692 – pochowany 24 IV 1732 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] pod płytą nagrobną nr 70), która przed swoją śmiercią wpłaciła 500 florenów (równowartość rocznego zarobku nauczyciela) do samopomocowej kasy wdów po gdańskich duchownych. Ojciec Joachima (ur. 1744 Gdańsk). <br/><br/> | Od około 1743 żonaty był z Florentyna Agathą (1723 Gdańsk – pochowana 25 II 1789 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 34), córką profesora Gimnazjum Akademickiego Carla Ludwiga Hoheisela (ochrzczony 25 IX 1692 – pochowany 24 IV 1732 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] pod płytą nagrobną nr 70), która przed swoją śmiercią wpłaciła 500 florenów (równowartość rocznego zarobku nauczyciela) do samopomocowej kasy wdów po gdańskich duchownych. Ojciec Joachima (ur. 1744 Gdańsk). <br/><br/> | ||
Wersja z 15:44, 1 gru 2024
NATHANAEL FRIEDRICH KAUTZ (Kantz) (5 VII 1714 Gdańsk – 22 X 1775 Gdańsk), teolog, historyk, pastor kościoła św. Jana. Syn pastora Johanna Friedricha Kautza. Ochrzczony 23 VII 1714 w kościele Bożego Ciała, ojcem chrzestnym był Reinhold Georg von Cölmer (17 X 1661 Gdańsk – 20 I 1723 Gdańsk), kupiec, od 1706 ławnik, od 1718 rajca.
W kwietniu 1728 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Początkowo pozostawał w kręgu profesora Johanna Adama Kulmusa, w 1732 przewodził dyspucie o problemie czy słońce przyciąga wodę, występował jako oponent Johanna Andreasa Gadebuscha w dyspucie o dostępie powietrza przez płuca do krwi, Johanna Eliharda Reinicka o wypadania macicy, wstrzymania oddawania moczu i późniejszej przyczynie śmierci. Wyraźnie zmienił zainteresowania i w 1734 brał udział w dysputcie przygotowanej pod kierunkiem Gottfrieda Lengnicha o początkach religii chrześcijańskiej w Polsce, z udziałem oponentów, Carla Ernsta jr., syna pastora Carla Ernsta Kettnera i Johanna Benjamina Heddinga, a 26 V 1735 był jednym z oponentów Carla Ernsta Kettnera w dyspucie o polskich konfederacjach. Od 1735 studiował teologię na uniwersytecie w Lipsku, drukowany tekst dysputy De Taurobolio, w której brał udział w 1738, dedykował burmistrzowi Johannowi Gotffriedowi Diesseldorfowi.
Po powrocie do Gdańska zweryfikowany 1 VII 1740 przez Ministerium Duchowne jako kaznodzieja. W latach 1742–1743 był kaznodzieją w gdańskim Domu Dobroczynności (następcą został kolega ze szkolnej ławy, Carl Ernst Kettner jr.). W latach 1743–1744 był kaznodzieją w Tujsku (Tiegenort). Od 1744 diakon w gdańskim kościele św. Jana, od 1757 do śmierci pastor tego kościoła. Zwolniony jego awansem urząd diakona w kościele św. Jana w 1757 objął kolejny kolega z Gimnazjum, wspomniany Johann Benjamin Hedding.
Brał udział w pracach zespołu kierowanego przez seniora gdańskiego Ministerium Duchownego Jonathana Hellera nad przygotowaniem nowego, opublikowanego w 1764, gdańskiego kancjonału (Danziger Gesangbuch … zum allgemeinen Gebrauch der Kirchen und Haus-Andachten … aufs Neue vermehrt…). Autor m.in. Praecipua ac publica Religionis Evangelicae in Polonia fata sub Sigismundo I. Sigismundo Augusto et Henrico Valesio Regibus auctore... (Hamburgi 1738) oraz wygłoszonej przez siebie 20 III 1759 w kościele Najświętszej Marii Panny mowy na pogrzebie Jacoba Theodora Kleina (1759).
Od około 1743 żonaty był z Florentyna Agathą (1723 Gdańsk – pochowana 25 II 1789 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 34), córką profesora Gimnazjum Akademickiego Carla Ludwiga Hoheisela (ochrzczony 25 IX 1692 – pochowany 24 IV 1732 w kościele św. Trójcy pod płytą nagrobną nr 70), która przed swoją śmiercią wpłaciła 500 florenów (równowartość rocznego zarobku nauczyciela) do samopomocowej kasy wdów po gdańskich duchownych. Ojciec Joachima (ur. 1744 Gdańsk).
Pochowany 9 XI 1775 w kościele NMP po płytą nagrobną nr 34, zakupioną w 1710 przez jego dziada Nathanaela Kemerera (1656–1710). Zachował się pośmiertny inwentarz pozostawionych przez niego rzeczy, z m.in. zespołem sreber gdańskich wytwórców, wymieniający też trzy należące do niego w Gdańsku nieruchomości, całość pozostawionego przez niego majątku szacowano na 43 000 florenów. Do 1945 jego portret, autorstwa Jacoba Wessela, wisiał na północnej ścianie chóru kościoła św. Jana, nad drzwiami wejściowymi do Biblioteki Zachariasa Zappio, obecnie zaginiony. Wykonany według tego obrazu przez Matthaeusa Deischa w 1765 miedzioryt, który wisiał w tzw. dużej zakrystii (obecnie Kaplica Najświętszego Sakramentu), znajduje się w Bibliotece Gdańskiej PAN.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 312.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 91.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation…, Königsberg 1834, s. 45, 219.
