SZABUNIEWICZ BOŻYDAR, profesor Akademii Medycznej

Aktualna wersja na dzień 15:57, 1 lip 2024

BOŻYDAR SZABUNIEWICZ (3 IX 1901 Giże, powiat miriampolski, Litwa – 25 VIII 1986 Sopot), lekarz fizjolog, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Pochodził z rodziny inteligenckiej, był synem Stanisława i Marii z domu Vicair. W 1911 rozpoczął naukę w szkole średniej w Warszawie, kontynuował ją w czasie I wojny światowej w Moskwie, Połtawie, a następnie znów w Warszawie. W 1919 zdał egzamin maturalny w warszawskim Gimnazjum Realnym im. Kazimierza Kulwiecia.

Rozpoczął pracę w charakterze urzędnika Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej w Warszawie i jeszcze w 1919 został powołany do służby w wojskach lotniczych. Podjął naukę w Wojskowej Szkole Meteorologicznej w Warszawie, po której ukończeniu został oddelegowany do Wojskowej Stacji Meteorologicznej w Krakowie. Po odejściu z wojska w 1921 podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) w Krakowie, w 1926 otrzymał tytuł zawodowego lekarza (doktora wszech nauk lekarskich). W latach 1921–1926 pracował na stanowisku kierownika Wojskowej Stacji Meteorologicznej. W 1923 otrzymał stanowisko młodszego asystenta, a od 1926 do 1939 był starszym asystentem w Zakładzie Fizjologii UJ. W 1933 został doktorem habilitowanym wszech nauk medycznych na podstawie dorobku i pracy Dodatnie spolaryzowanie mięśnia a skurcz mechaniczny. W latach 1933–1934 jako stypendysta Fundacji Rockefellera przebywał na stażu naukowym w Londynie, 1934–1935 na stypendium naukowym w Austrii. W czasie okupacji w Krakowie prowadził tajne kursy z fizjologii przy UJ, będąc do 1940 lekarzem w miejscowej Klinice Ginekologicznej, a następnie prowadząc prywatną praktykę lekarską. Jednocześnie kierował przedsiębiorstwem chemicznym Linoxyn. Po zakończeniu II wojny światowej utworzył w Krakowie Zakład Fizjologii przy UJ i był jego kierownikiem do 1947; jako docent etatowy pracował tam do 1951. W 1946 został mianowany profesorem Wydziału Lekarskiego UJ. W latach 1945–1950 pełnił funkcję dyrektora Studium Wychowania Fizycznego, a po jego przekształceniu w samodzielną Akademię Wychowania Fizycznego został jej pierwszym dyrektorem.

Jednocześnie od roku akademickiego 1947/1948 pracował w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. Prowadził wykłady z fizjologii i równocześnie przygotowywał plan organizacji Zakładu Fizjologii. W 1950 przeniósł się na stałe do Gdańska, zostając kierownikiem tego zakładu. Od 1951 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1958 profesor zwyczajny.

Zajmował się przede wszystkim tematyką elektrofizjologiczności mięśni szkieletowych, polaryną i sezonowością jej wydzielania, wykrywaniem, metodyką rejestracji wydzielania śliny i prędkości przepływu krwi w naczyniach, hipotermią oraz fizjomorfologią dzieci i młodzieży wiejskiej województwa gdańskiego. Jako kierownik Zakładu Fizjologii wprowadzał nowe metody nauczania, systematycznie przeprowadzając ewaluację ich efektywności. Jako jeden z pierwszych wprowadził w AMG ocenianie studentów za pomocą testów. Napisał podręcznik fizjologii Zarys fizjologii człowieka, który systematycznie aktualizowany i poszerzany doczekał się aż trzynastu wydań. Był też autorem prac: Przewodnik do ćwiczeń fizjologicznych (1925), Fizjologia aparatu ruchowego człowieka. Podręcznik dla studentów wychowania fizycznego, nauczycieli i sportowców (1947), Struktura ewolucyjna ocen studentów medycyny i ich los zawodowy (1963), Fizjologiczny mediator nerwowy o działaniu morfiny („Polski Tygodnik Lekarski” 1976). Uważano go za jednego z najczęściej publikujących medyków w Polsce w XX wieku (około 700 referatów poglądowych, recenzji i streszczeń). Po przejściu w 1971 na emeryturę drukował przede wszystkim teksty popularnonaukowe.

Należał do Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego (przewodniczący Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego), był członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego (1971). W latach 1956–1965 przewodniczący Wydziału II, Nauk Biologicznych i Medycznych, od 1959 do 1963 pierwszy wiceprezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W latach 1957–1966 pełnił funkcję pierwszego redaktora czasopisma „Acta Biologica et Medica Gedanensis”.

Został odznaczony między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), Medalem Pamiątkowym z Okazji 30-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975), medalem „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1985), medalami 30- i 40-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1985, 1995), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1971).

Był trzykrotnie żonaty: z Zofią Lehr-Spławińską (ur. 1935), Heleną Pietrzyk (ur. 1950) i Teresą Ciecierską (ur. 1966). Miał córkę Marię oraz syna Stanisława. SeKo PP