STOWARZYSZENIE RODZINA KATYŃSKA W GDAŃSKU

Wersja z 16:57, 21 kwi 2024

Obchody 80. rocznicy 80. rocznica ludobójstwa Polaków w ZSRR przez NKWD w latach 1937–1938, z prawej Hanna Śliwa-Wielesiuk, prezeska Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Gdańsku, 2017

STOWARZYSZENIE GDAŃSKA RODZINA KATYŃSKA (GRK). Organizacja pozarządowa, powstała w celu upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej i pielęgnowania pamięci o ofiarach komunizmu. Wchodzi w skład federację Rodzin Katyńskich, działających w różnych miasta Polski i poza granicami kraju.

Spotkanie organizacyjne GRK odbyło się 17 IX 1989 na plebani kościoła św. Karola Boromeuszka w Warszawie, podczas którego zaakceptowano zasady koordynacji ruchu katyńskiego i przystąpiono do Federacji Rodzin Katyńskich. Statut Stowarzyszenia RKG uchwalono 22 V 1992, prezeską została Emilia Maćkowiak. W 1992 Stowarzyszenie liczyło 285 członków (krewnych zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze, Kojowie i Mińsku, pochowanych na cmentarzach w: Katyniu, Charkowie, Miednoje, Bykowni), 2011 – 122 członków, 2023 – kilkudziesięciu. Do 15 XII 2010 siedziba znajdowała się w Klubie Garnizonowym w dawnych koszarach przy ul. Słowackiego w Gdańsku-Wrzesczu, od 2011 Wojewódzki Sztab Wojskowy w Gdańsku.

GRK dokumentuje i upowszechnia wiedzę o Katyniu poprzez wydawanie publikacji, organizowanie i współorganizowanie uroczystościach upamiętniających zbrodnię katyńską, organizowanie wystaw o tej tematyce. Zorganizowano wystawy m.in. w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w kościele św. Brygidy, w Ratuszu Głównego Miasta, na Politechnice Gdańskiej, w Klubie Marynarki Wojennej w Gdyni, w Seminarium Duchownym w Pelplinie, Muzeum Katyńskim w Warszawie. (np. 15 V 2003 wspólnie z Muzeum Historycznym Miasta Gdańska, Muzeum Poczty i Telekomunikacji oraz Towarzystwem Numizmatycznym w Gdańsku zorganizowano wystawę „Druga wojna światowa w medalierstwie”, 4 III 2005, w 65. rocznicę zbrodni katyńskiej i z okazji 15.-lecia powstania GRK wystawę prac malarki Bogdany Winnickiej „Pamięć nie dala się zgładzić”). GRK brała udział w organizacji konferencji (np. w 1995 z PG i Polską Marynarką Wojenną dotyczącą ekshumacji w: Katyniu, Charkowie i Miednoje „Zbrodnia Katyńska–historia, rzeczywistość, prawda”), konkursów wiedzy dla uczniów szkół województwa pomorskiego, organizowaniu wyjazdów do miejsc pamięci zbrodni katyńskiej: Tweru, Ostaszkowa, Starobielska, Katynia, Charkowa, Miednoje. Uczestniczy także w uroczystościach związanych z II wojną światową organizowanych m.in. przez gdańskie władze samorządowe, Związek Sybiraków, Instytut Pamięci Narodowej, Stowarzyszenie Rodzina Ponarska; zidentyfikowała nazwiska krewnych RKG z tzw. list śmierci, które 13 IV 1990 prezydent RP Wojciech Jaruzelski przekazał Mihailowi Gorbaczowowi.

Prezes Emilia Maćkowiak uczestniczyła w rozmowach prowadzonych z władzami Rosji dotyczących ekshumacji zwłok i budowy cmentarzy wojskowych w: Katyniu, Charkowie i Miednoje. Z inicjatywy m.in. GRK zamontowano krzyże katyńskie z nieśmiertelnikami pod pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970, wybudowano pomnik Ofiar Golgoty Wschodu na cmentarzu Łostowickim w Gdańsku.

13 IV 1996 przedstawiciele GRK uczestniczyli w audiencji u papieża Jana Pawła II, który otrzymał honorowe członkowstwo z legitymacją nr 1. W listopadzie 2000, w 60. rocznicę zbrodni katyńskiej, poświęcono sztandar GRK. Staraniem Stowarzyszenia wdowy po zamordowanych otrzymały medale pamiątkowe z ziemią katyńską przyznane przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa i uprawniane kombatanckie renty wojskowe; ofiarom zbrodni pośmiertnie przyznano medale „Za udział w wojnie obronnej 1939”, i odznaki „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939” nadane przez prezydenta RP Lecha Wałęsę. Podczas zjazdu Federacji Rodzin Katyńskich w 27-28 I 1996 prezes Emilia Maćkowiak otrzymała „Wstęgę z Kokardą” Srebrnego Krzyża Virtuti Militari.

17 XI 2005, w 65-lecie zbrodni katyńskiej RKG wydała okolicznościową pocztówkę. 8 IV 2008 otrzymała medal Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. 8 XI 2014, z inicjatywy RKG, nadano nazwę Rondo Pamięci Katynia w Gdańsku-Głównym. RKG zabiegała też o utworzeniu cmentarza w Bykowni i na Białorusi (niezrealizowane). 17 V 2023, w ramach ogólnopolskiej akcji sadzenia dębów „Katyń – ocalić od zapomnienia”, w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 1 w Gdańsku–Przymorze odbyła się uroczystość posadzenia Dębów Pamięci por. Kazimierza Lustyka i asp. PP Kazimierza Skarbka, zamordowanych w 1940.

Honorowe członkostwo GRK otrzymali: Teresa Marczewska, instruktorka kulturalna, ppłk Ryszard Bogacki, Wiesław Wołodźko, dyrektor Muzeum Poczty w Gdańsku (28 I 2000), oraz Maciej Płażyński (20 I 2006). WP