RADIO GDAŃSK

Wersja z 17:52, 4 sty 2024

Lothar Schultz, inicjator powstania Gdańskiej Rozgłośni Radiowej, 1927

Otto Selberg, kierownik muzyczny Gdańskiej Rozgłośni Radiowej

Maszt nadawczy na budynku gdańskiej rozgłośni radiowej

Radiostacja w Jelitkowie uruchomiona w 1926 dla zapewnienia łączność ze statkami na morzu i emisji programu gdańskiej rozgłośni

Długi Targ: radiowa transmisja przemówienia Adolfa Hitlera z 28 IV 1939

RADIO GDAŃSK. Do 1945. Gdańska Rozgłośnia Radiowa (od 1926 Danziger Rundfunk, od 19 IV 1934 Landessender Danzig, od 1 IX 1939 Reichssender Danzig), powstała dzięki inicjatywie Lothara Schultza (ur. 6 I 1874 Poznań), do 1920 zawodowego oficera, od 1924 gdańskiego handlowca, od dnia powstania rozgłośni 1 VI 1926 jej kierownika administracyjnego. Początkowo funkcjonowała jako dział poczty II Wolnego Miasta Gdańska (WMG). Emisję programu na fali 272,7 m rozpoczęła 17 IX 1926 roku ze studia na poddaszu dyrekcji poczty przy pl. Wintera ( Targ Maślany) z adresem Ankerschmiedegasse 10/11 (ul. Kotwiczników), od 1939 Lastadia 41/42. Studio następnie powiększono poprzez nadbudowanie kolejnego piętra.

Program nadawano w kooperacji z radiem w Królewcu. Początkowo gdański blok audycji nadawany był od godziny 11.00 do 15.00, następnie od 16.00 do 20.00 transmitowano audycje Radia Królewiec. Studio przy pl. Wintera było połączone kablem z budynkiem urzędu telegraficznego przy Hundegasse 114/116 (ul. Ogarna), gdzie na poddaszu znajdowała się aparatura nadawcza radiostacji. Poprzez ustawiony w grudniu 1910 roku na jego dachu 20-metrowy maszt do łączności radiowo-telegraficznej, prowadzona była emisja programu dla radiosłuchaczy w centrum miasta oraz transmisja do radiostacji na Grodzisku, która emitowała ją w eter do dalej położonych odbiorców, w tym do Królewca. Przez tę radiostację łączono się też z Berlinem oraz innymi ośrodkami nadawczymi. Radiostacja na Grodzisku, o mocy 1,5 kW, początkowo o charakterze wojskowym, była wykorzystywana od 6 XI 1922 do łączności ze statkami na morzu. 17 IX 1926 zastąpiona została przez zbudowaną w tym celu stację w Jelitkowie, pracującą na fali 453,2 m, która mogła służyć do emisji i transmisji programu radiowego. Na Grodzisku znajdowały się w jednym z dawnych bastionów wszystkie niezbędne do tego celu urządzenia techniczne oraz rezerwowe studio nadawcze, wykorzystywane w końcowym okresie II wojny światowej.

Współpraca i wspólna emisja programów na jednej częstotliwości radiowej rozgłośni w Gdańsku i Królewcu trwała do 1945. Po 1933 transmitowane były też w większym niż dotychczas wymiarze audycje centralnej radiostacji w Berlinie. W latach 30. XX wieku codzienny program nadawany był już od godziny 6.00 do 22.00. W gmachu dyrekcji poczty II WMG przy pl. Wintera, obok studia spikerskiego i biur redakcji, była mała sala koncertowa. Część biur i redakcji mieściła się w 1928 przy Vorstädtischer Graben 58 (ul. Podwale Przedmiejskie). Program gdańskiej rozgłośni składał się, obok serwisów informacyjnych, z nadawanych na żywo bloków tematycznych: pogadanek i prelekcji znanych gdańskich literatów, czytających lub recytujących swoje utwory, opowieści znanych gdańskich historyków i architektów o historii miasta, jego architekturze i zabytkach. Poruszano też aktualne problemy społeczne. Po 1930 istniała radiowa orkiestra kameralna, występująca codziennie, w 1933 pod dyrekcją kierownika muzycznego gdańskiego radia Ottona Selberga, w 1935 Ernsta Kallipkego (byli zarazem kierownikami muzycznymi radia).

Po 1933, a przede wszystkim po 1935, program audycji został zdominowany przez propagandę nazistowską. Uwidoczniało się to w treści drukowanych zapowiedzi programowych, w wydawanym co tydzień w latach 1926–1941 z barwną ilustrowaną okładką „Der Danziger Rundfunk Wochenschrift für Unterhaltung und Belehrung”, z redakcją przy Breitgasse 96 (ul. Szeroka). 1 XII 1933 rozgłośnia otrzymała nowy sygnał: An der Weichsel gegen Osten (Nad Wisłą na Wschodzie). Za pomocą wozów transmisyjnych i łączy telefonicznych nadawano relacje terenowe z bieżących wydarzeń, transmitowano przebieg różnych uroczystości, wieców politycznych. Kierownictwo programowe i artystyczne rozgłośni sprawowały osoby delegowane przez centralę w Berlinie. Od 1926 do 1933 kierował nią przybyły do Gdańska Otto Normann (ur. 10 VII 1896 Brunszwik (Braunschweig)), od lata 1933 Joachim Schmidt, zastąpiony 1 VI 1937 przez Reginalda Buse. Obaj byli skierowani do Gdańska w uzgodnieniu z ministerstwem propagandy Josepha Goebbelsa. W redakcji kulturalno-literackiej pracował Hans-Ulrich Röhl, od 1924 nauczyciel gdańskich szkół po Studium Nauczycielskim, aktywista i działacz NSDAP. MrGl

Radio Gdańsk po 1945 (Rozgłośnia Regionalna Polskiego Radia w Gdańsku – Radio Gdańsk SA), jedna z 17 rozgłośni publicznego radia w Polsce, realizujących odrębne programy regionalne, nadawane na terenach poszczególnych województw. Jako Dyrekcja Okręgowa Polskiego Radia w Gdańsku rozpoczęło funkcjonowanie w czerwcu 1945, kiedy władze radzieckie przekazały mu radiostację na Grodzisku. Pierwszą, próbną audycję gdańska rozgłośnia nadała 13 VI 1945. Premierową transmisję z okazji Święta Morza przeprowadzono 29 VI 1945. Za zasługi w organizacji radia w grudniu 1946 odznaczony został Medalem Niepodległości Wacław Paroll, dyrektor gdańskiej Okręgowej Dyrekcji Polskiego Radia. W latach 1951–1993 rozgłośnia wchodziła w skład Komitetu do spraw Radia i Telewizji (tzw. Radiokomitet). Od 25 V 1947 siedzibę przeniesiono do Wrzeszcza, gdzie rozgłośnia zajmowała dwa zabytkowe budynki po obu stronach al. Grunwaldzkiej: pałacyk przy Grunwaldzkiej 18 oraz willę ( Rudolf Patschke) przy ul. Uphagena 23. W listopadzie 1999 przeniesione do nowej siedziby (oficjalne otwarcie 30 VI 2000), dobudowanej do budynku przy al. Grunwaldzkiej 18. Wraz z likwidacją Radiokomitetu w 1993, rozgłośnia została przekształcona w spółkę akcyjną Skarbu Państwa i funkcjonuje pod obecną nazwą. W okresie 1945–1991 nadawało kilkadziesiąt minut audycji na dobę, na częstotliwościach, które w pozostałym czasie wypełniał program ogólnopolski Polskiego Radia. Od grudnia 1991 program jest całodobowy. Radio Gdańsk nadaje w województwie pomorskim oraz w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na częstotliwościach: UKF 103,7 MHz – z nadajnika w Chwaszczynie, UKF 102 MHz – Słupsk, UKF 107 MHz – Wojsk koło Bytowa, UKF 106 MHz – Kwidzyn, UKF 91,1 MHz – Skórowo koło Lęborka; w internecie na stronie www.radiogdansk.pl. Radio Gdańsk posiada profesjonalne studio nagrań. Korzystali z niego między innymi: Jean-Michel Jarre, Ray Wilson, Myslovitz, Anita Lipnicka i John Porter, Leszek Możdżer, Hanna Banaszak, O.N.A., Kombi, Rafał Blechacz, Stefania Toczyska oraz wielu innych muzyków. JM