SAGITTARIUS GREGORIUS, pastor kościoła św. Bartłomieja
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
| − | '''GREGORIUS SAGITTARIUS''' (Schütz) (1520 – 1592 Arnau (Ornowo, gm. Ostróda)), teolog, pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościoła św. Bartłomieja]]. Co najmniej w latach 1562–1564 odnotowany jako pastor w Liessau (Lisewo Malborskie). Od 1567 w Gdańsku pastor kościoła św. Bartłomieja. Miał do pomocy diakona Christianusa Hoffmanna (zm. 1569), po jego śmierci Johanna (Johannesa) Kröslinga (Krosling, Kroslingius). Z tym ostatnim w latach 1569–1574 pozostawał w konflikcie w sprawie egzorcyzmu stosowanego przy obrzędzie chrztu (na tle sporu, czy człowiek jest we władaniu ducha nieczystego, czy też Ducha Świętego). Diakona popierał rektor [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]] i zarazem pastor [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościoła św. Trójcy]], kalwinista [[FABRICIUS (Schmidt) JAKOB, rektor Gimnazjum Akademickiego | Jakob Fabricius]] oraz [[LUTERANIE | Ministerium Duchowne]], stronę pastora wzięła [[RADA MIEJSKA | Rada Miejska]] Gdańska. 24 IX 1570 burmistrz [[BRANDES JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Brandes]] polecił duchownym stosowanie egzorcyzmu chrzcielnego we wszystkich kościołach pod groźbą utraty stanowiska. Przeciwnicy pod koniec 1571 wysłali list w tej sprawie do ówczesnego dziekana Wydziału Teologicznego (rychło rektora) uniwersytetu w Wittenberdze, dr Caspara Crucigera (Młodszego). W prywatnej odpowiedzi poparł on wprawdzie ich stanowisko, zalecił jednak cierpliwość.<br/><br/> | + | '''GREGORIUS SAGITTARIUS''' (Schütz) (1520 – 1592 Arnau (Ornowo, gm. Ostróda)), teolog, pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościoła św. Bartłomieja]]. Co najmniej w latach 1562–1564 odnotowany jako pastor w Liessau (Lisewo Malborskie). Od 1567 w Gdańsku pastor kościoła św. Bartłomieja. Miał do pomocy diakona Christianusa Hoffmanna (zm. 1569), po jego śmierci Johanna (Johannesa) Kröslinga (Krosling, Kroslingius). Z tym ostatnim w latach 1569–1574 pozostawał w konflikcie w sprawie egzorcyzmu stosowanego przy obrzędzie chrztu (na tle sporu, czy człowiek jest we władaniu ducha nieczystego, czy też Ducha Świętego), |
| − | Po kolejnych listach do Wittenbergi 28 VII 1572 przybył do Gdańska teolog, proboszcz katedry w Królewcu (Königsberg), Benedykt Morgenstern (1525–1599), z zamiarem wsparcia przeciwników egzorcyzmu. Burmistrz Johann Brandes nakazał mu jednak opuścić miasto następnego dnia. Temperatura sporu wzrosła po nadejściu wieści o śmierci króla Zygmunta II Augusta, stanowisko burmistrza spowodowało jednak między innymi, że w 1573 Johann Krösling musiał opuścić Gdańsk.<br/><br/> | + | wspierając w tym walczącego już o jego uznanie już od 1562 pastora kościoła św. Ducha [[ORTSCHEID MARTINUS, pastor kościoła św. Ducha | Martinusa Ortscheida]]. Diakona popierał rektor [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]] i zarazem pastor [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościoła św. Trójcy]], kalwinista [[FABRICIUS (Schmidt) JAKOB, rektor Gimnazjum Akademickiego | Jakob Fabricius]] oraz [[LUTERANIE | Ministerium Duchowne]], stronę pastora wzięła [[RADA MIEJSKA | Rada Miejska]] Gdańska. 24 IX 1570 burmistrz [[BRANDES JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Brandes]] polecił duchownym stosowanie egzorcyzmu chrzcielnego we wszystkich kościołach pod groźbą utraty stanowiska. Przeciwnicy pod koniec 1571 wysłali list w tej sprawie do ówczesnego dziekana Wydziału Teologicznego (rychło rektora) uniwersytetu w Wittenberdze, dr Caspara Crucigera (Młodszego). W prywatnej odpowiedzi poparł on wprawdzie ich stanowisko, zalecił jednak cierpliwość.<br/><br/> |
| + | Po kolejnych listach do Wittenbergi 28 VII 1572 przybył do Gdańska teolog, proboszcz katedry w Królewcu (Königsberg), Benedykt Morgenstern (1525–1599), z zamiarem wsparcia przeciwników egzorcyzmu. Burmistrz Johann Brandes nakazał mu jednak opuścić miasto następnego dnia. Wraz z innymi stronnikami „nowej wiary” (luteranizmu), jak Hans Weidmann, Jörg Schepp (nie tylko egzorcyzmu), został wspomniany (w wierszowanym paszkwilu z 1572/1573, podpisanym przez Jeremiasa Romanusa, ale przypisywanym niemieckiemu kronikarzowi Johannowi Hasentödterowi (1517–1586). Wiersz, pełen niewybrednych epitetów dotyczących pochodzenia opisywanych osób, wyglądu, wykształcenia itd., kończą zwrotki poświęcone „egzorcystom”, w tym cudzołożnikowi zwanemu Gregor Schütz, któremu do egzorcyzmowania ma się przydać jego język ojczysty, bo gdy mówi po niemiecku, jest tępy, a jego nauczyciele się z niego śmieją, oraz z podsumowaniem, iż wiersz jest o „tych, którzy rozerwali Kościół”. Temperatura sporu wzrosła po nadejściu wieści o śmierci króla Zygmunta II Augusta, stanowisko burmistrza spowodowało jednak między innymi, że w 1573 Johann Krösling musiał opuścić Gdańsk.<br/><br/> | ||
W rok później (1574) dopuścił się nieznanego bliżej naruszenia prawa, co wykorzystało Ministerium Duchowne do usunięcia go ze stanowiska pastora („um Pfingsten”, czyli „około Zesłania Ducha Świętego”, które w 1574 przypadało 30 maja) i wydania zakazu wykonywania egzorcyzmów we wszystkich kościołach podległych jurysdykcji Ministerium. W 1575 Rada Miejska wydała decyzję, by nie wyświęcać kandydatów na duchownych na Pomorzu i w Królewcu, gdzie sporny egzorcyzm był nadal prawnie dozwolony i stosowany. W sporze stanowisko zajął m.in. także opat oliwski, [[GESCHKAU (Geschaw, Jeschke) KASPAR, opat oliwski | Kasper Geschkau]], który w swojej opinii uniewinnił Sagittariusa (zapis w księgach Rady Miejskiej z 15 XII 1570).<br/><br/> | W rok później (1574) dopuścił się nieznanego bliżej naruszenia prawa, co wykorzystało Ministerium Duchowne do usunięcia go ze stanowiska pastora („um Pfingsten”, czyli „około Zesłania Ducha Świętego”, które w 1574 przypadało 30 maja) i wydania zakazu wykonywania egzorcyzmów we wszystkich kościołach podległych jurysdykcji Ministerium. W 1575 Rada Miejska wydała decyzję, by nie wyświęcać kandydatów na duchownych na Pomorzu i w Królewcu, gdzie sporny egzorcyzm był nadal prawnie dozwolony i stosowany. W sporze stanowisko zajął m.in. także opat oliwski, [[GESCHKAU (Geschaw, Jeschke) KASPAR, opat oliwski | Kasper Geschkau]], który w swojej opinii uniewinnił Sagittariusa (zapis w księgach Rady Miejskiej z 15 XII 1570).<br/><br/> | ||
| − | W 1576 został wygnany z Gdańska, z wypłaceniem jednak wszelkich należnych poborów. Pomiędzy 3 XI 1577 a 8 XI 1578 wikariusz katedry w Knipawie (Kneiphof; część Królewca), następnie kaznodzieja szpitala w sąsiednim Löbenicht (część Królewca), zmarł jako pastor w Arnau. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | + | W 1576 został wygnany z Gdańska, z wypłaceniem jednak wszelkich należnych poborów. Pomiędzy 3 XI 1577 a 8 XI 1578 wikariusz katedry w Knipawie (Kneiphof; część Królewca), następnie kaznodzieja szpitala w sąsiednim Löbenicht (część Królewca), zmarł jako pastor w Arnau. |
| + | {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
Wersja z 17:03, 17 gru 2023
GREGORIUS SAGITTARIUS (Schütz) (1520 – 1592 Arnau (Ornowo, gm. Ostróda)), teolog, pastor kościoła św. Bartłomieja. Co najmniej w latach 1562–1564 odnotowany jako pastor w Liessau (Lisewo Malborskie). Od 1567 w Gdańsku pastor kościoła św. Bartłomieja. Miał do pomocy diakona Christianusa Hoffmanna (zm. 1569), po jego śmierci Johanna (Johannesa) Kröslinga (Krosling, Kroslingius). Z tym ostatnim w latach 1569–1574 pozostawał w konflikcie w sprawie egzorcyzmu stosowanego przy obrzędzie chrztu (na tle sporu, czy człowiek jest we władaniu ducha nieczystego, czy też Ducha Świętego),
wspierając w tym walczącego już o jego uznanie już od 1562 pastora kościoła św. Ducha Martinusa Ortscheida. Diakona popierał rektor Gimnazjum Akademickiego i zarazem pastor kościoła św. Trójcy, kalwinista Jakob Fabricius oraz Ministerium Duchowne, stronę pastora wzięła Rada Miejska Gdańska. 24 IX 1570 burmistrz Johann Brandes polecił duchownym stosowanie egzorcyzmu chrzcielnego we wszystkich kościołach pod groźbą utraty stanowiska. Przeciwnicy pod koniec 1571 wysłali list w tej sprawie do ówczesnego dziekana Wydziału Teologicznego (rychło rektora) uniwersytetu w Wittenberdze, dr Caspara Crucigera (Młodszego). W prywatnej odpowiedzi poparł on wprawdzie ich stanowisko, zalecił jednak cierpliwość.
Po kolejnych listach do Wittenbergi 28 VII 1572 przybył do Gdańska teolog, proboszcz katedry w Królewcu (Königsberg), Benedykt Morgenstern (1525–1599), z zamiarem wsparcia przeciwników egzorcyzmu. Burmistrz Johann Brandes nakazał mu jednak opuścić miasto następnego dnia. Wraz z innymi stronnikami „nowej wiary” (luteranizmu), jak Hans Weidmann, Jörg Schepp (nie tylko egzorcyzmu), został wspomniany (w wierszowanym paszkwilu z 1572/1573, podpisanym przez Jeremiasa Romanusa, ale przypisywanym niemieckiemu kronikarzowi Johannowi Hasentödterowi (1517–1586). Wiersz, pełen niewybrednych epitetów dotyczących pochodzenia opisywanych osób, wyglądu, wykształcenia itd., kończą zwrotki poświęcone „egzorcystom”, w tym cudzołożnikowi zwanemu Gregor Schütz, któremu do egzorcyzmowania ma się przydać jego język ojczysty, bo gdy mówi po niemiecku, jest tępy, a jego nauczyciele się z niego śmieją, oraz z podsumowaniem, iż wiersz jest o „tych, którzy rozerwali Kościół”. Temperatura sporu wzrosła po nadejściu wieści o śmierci króla Zygmunta II Augusta, stanowisko burmistrza spowodowało jednak między innymi, że w 1573 Johann Krösling musiał opuścić Gdańsk.
W rok później (1574) dopuścił się nieznanego bliżej naruszenia prawa, co wykorzystało Ministerium Duchowne do usunięcia go ze stanowiska pastora („um Pfingsten”, czyli „około Zesłania Ducha Świętego”, które w 1574 przypadało 30 maja) i wydania zakazu wykonywania egzorcyzmów we wszystkich kościołach podległych jurysdykcji Ministerium. W 1575 Rada Miejska wydała decyzję, by nie wyświęcać kandydatów na duchownych na Pomorzu i w Królewcu, gdzie sporny egzorcyzm był nadal prawnie dozwolony i stosowany. W sporze stanowisko zajął m.in. także opat oliwski, Kasper Geschkau, który w swojej opinii uniewinnił Sagittariusa (zapis w księgach Rady Miejskiej z 15 XII 1570).
W 1576 został wygnany z Gdańska, z wypłaceniem jednak wszelkich należnych poborów. Pomiędzy 3 XI 1577 a 8 XI 1578 wikariusz katedry w Knipawie (Kneiphof; część Królewca), następnie kaznodzieja szpitala w sąsiednim Löbenicht (część Królewca), zmarł jako pastor w Arnau.
Bibliografia:
Gebser August Rudolf, Geschichte der Domkirche zu Königsberg und des Bistums Samland..., Königsberg 1835, s. 369.
Günther Otto, Katalog der Handschriften der Danziger Stadtbibliothek, Teil 2, Danzig 1903, s. 174.
Janse Wim, Pitkin Barbara, Dutch Review of Church History, Vol. 85: The Formation of Clerical and Confessional Identities in Early Modern Europe, Leiden 2006, s. 242, 247.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 9.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 52.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf-Schwentine 1986-1992, Bd. 4, 231.
