GIERŁOWSKI WIESŁAW, ekonomista, bursztynnik

Wersja z 13:36, 24 lis 2023

Partyzanci 3. Kompanii V Batalionu 77 Pułku Piechoty Armii Krajowej, Wiesław Gierłowski ps. „Grom” trzeci z lewej

Wiesław Gierłowski z małżonką Gabrielą, 2011

Wiesław Gierłowski na tle Ściany Pamięci Kwatery Armii Krajowej na Cmentarzu Łostowickim, 2015

WIESŁAW STEFAN GIERŁOWSKI (16 IV 1925 Lida, województwo nowogródzkie – 21 III 2016 Gdańsk), ekonomista, bursztynnik. Syn Michała Cypriana (13 IX 1897 Warszawa – 31 V 1948 Szczecinek), w 1918 ochotnika w Wojsku Polskim, po wojnie polsko–rosyjskiej pracownika administracji państwowej w Lidzie, po II wojnie światowej pracownika samorządowego, administratora w Zarządzie Miejskim w Szczecinku, oraz Marii z domu Hajdul (2 VI 1906 Barnauł, Syberia – 13 II 1980 Gdańsk), kierowniczki sklepu spożywczego w Lidzie, po II wojnie światowej zatrudnionej w Szpitalu Garnizonowym w Szczecinku. Brat Zygmunt Gierłowski (29 III 1929 Lida – 8 IV 1992 Szczecin).

Uczeń Szkoły Powszechnej nr 1 i Szkoły Powszechnej nr 5 w Lidzie oraz do grudnia 1939 tamże Gimnazjum Państwowego im. Hetmana Karola Chodkiewicza. Należał do Związku Harcerstwa Polskiego. W latach 1940–1941 wraz z rodziną uniknął deportacji w głąb ZSRR, ukrywając się poza miejscem stałego zamieszkania, w lokalu wynajętym na nazwisko babci (Eleonory Hajdul) przy ul. Grażyny 11 w Lidzie. Podczas okupacji niemieckiej utrzymywał się z pracy na roli w Jodkiszkach. Od lutego 1943 członek Armii Krajowej (AK), pseudonim „Grom”. Służył w konspiracyjnej placówce AK Jodkiszki, wchodzącej w skład batalionu rezerwowego "Irena", był uczestnikiem akcji dywersyjnych i likwidacyjnych. Od stycznia 1944 był członkiem oddziału partyzanckiego, który wszedł w skład V batalionu 77 pułku piechoty AK Podokręgu Nowogródek. Pełnił funkcję drużynowego 3 drużyny, 3 plutonu, 3 kompanii. Pododdziały 77 pułku AK walczyły przeciw litewskim jednostkom kolaboracyjnym, Niemcom, a także partyzantce rosyjskiej. W lipcu 1944 uczestnik operacji „Ostra Brama” w Wilnie. Wysłany na rozpoznanie w rejon Kolonii Wileńskiej wziął udział w boju z niemieckim taborem. Zdobył niemieckie działko i przetransportował je na polskie pozycje, za co 9 VII 1944 odznaczony został Krzyżem Walecznych oraz otrzymał awans na kaprala. Po walkach o Wilno w lipcu 1944 uniknął aresztowania przez Rosjan, przebijając się z oddziałem do Puszczy Rudnickiej. Po rozkazie z 21 VII 1944 0 złożeniu broni przedostał się do Jodkiszek. Do kwietnia 1945 zaangażowany był w działalność antysowiecką resztek konspiracji akowskiej. 17 X 1945 został aresztowany przez NKGB, po trzech dniach zbiegł z obozu przejściowego w Lidzie. Od października 1945 przebywał w gospodarstwie Siemiątkowskich w Aksamitowszczyźnie. 16 IV 1946 wyjechał z Lidy transportem kolejowym z innymi przesiedleńcami, osiedlił się z rodziną w Szczecinku.

W 1948 podjął studia na Akademii Handlowej w Poznaniu, w oddziale w Szczecinie (brak dokumentów potwierdzających ukończenie tej uczelni). Jednocześnie od 1 IV 1949 zatrudniony był w Oddziale Wojewódzkim Banku Rolnego w Szczecinie, do września tego roku w oddziale powiatowym w Stargardzie, od 1 X 1949 do 30 VI 1950 jako po. kierownika Oddziału Wojewódzkiego, od 1 VII 1950 do 30 XI 1951 jako kierownik referatu w Wydziale Finansów i Kontroli Środków Obrotowych. Od 1 XII 1951 do 31 VIII 1953 pracował w Wojewódzkim Zarządzie Budowlanych Przedsiębiorstw Powiatowych Szczecin.

Na Wybrzeżu od 1 IX 1953 do 31 VIII 1954 zatrudniony był w Gdańskich Zakładach Maszyn Elektrycznych Nr 11, w okresie 18 X 954 – 30 IX 1957 w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, w 1 X 1957 – 31 V 1965 w Regionalnym Biurze Sprzedaży „Cepelia” w Gdyni, 1 VI 1965 – 31 X 1970 w Spółdzielczym Zrzeszeniu Wytwórców Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Art.-Region” w Sopocie, 15 V 1971 – 30 IV 1972 w Zakładach Artystycznych Związku Polskich Artystów Plastyków w Gdańsku. W latach 1966–1973 studiował na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, magister historii sztuki.

Od czasu zatrudnienia w 1957 w „Cepelii” propagator bursztynu. Od 1972 do 2005 we wsi Zalesie w Borach Tucholskich prowadził wraz z żoną pracownię bursztynniczą. Od 1985 do 2003 współpracował z rosyjskim zespołem prowadzącym rekonstrukcję Bursztynowej Komnaty. Autor m.in. kompendium Bursztyn i gdańscy bursztynnicy (Gdańsk 1999). Był współorganizatorem i pierwszym prezesem (1996–1997) Zarządu Stowarzyszenia Bursztynników, które z czasem zyskało wielu zagranicznych członków i przekształciło się w 2001 w Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników. Współtworząc koncepcję „Gdańsk – światowa stolica bursztynu”. Był jednym z pomysłodawców utworzenia Światowej Rady Bursztynu i pierwszym jej Przewodniczącym (2006–2008), także propagatorem powołania Muzeum Bursztynu (jako oddziału Muzeum Gdańska – powołane 2000), kierując do Rady Miasta Gdańska pismo w tej sprawie, opublikowane następnie w czasopiśmie „Bursztynnisko” (nr 3, V 1998)

Od 1989 działał społecznie w Okręgu Pomorskim Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (ŚZŻAK), pełnił funkcje wiceprezesa i skarbnika w Kole Gdańsk (obie funkcje łącznie) 2010–2013); członka Komisji Rewizyjnej Okręgu (2013–2016), przewodniczącego Zjazdu Okręgu (2011)], był delegatem Okręgu na Zjazdy Związku w Warszawie (1990, 2011, 2013). Od 21 X 2014 do 21III 2016 prezes Koła Gdańsk ŚZŻAK. W 1990 pomysłodawca stworzenia Kwatery Armii Krajowej na Cmentarzu Łostowickim, a na przełomie 2015 i 2016 Stowarzyszenia Kwatera Akowska na Cmentarzu Łostowickim, które przejęło nad nią opiekę.

Jako historyk sztuki i członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki (od 1975) pełnił funkcję skarbnika w Zarządzie Gdańskiego Oddziału (w kadencjach z lat 1991–1996 i 2000–2005). Od 2000 działał w Fundacji im. dr Katarzyny Cieślak, wspomagającej i promującej młodych badaczy, był członkiem zarządu Fundacji (2000–2016) i skarbnikiem (2001–2013). Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych (1944 i 1967 Londyn), Medalem Wojska (Londyn 1948), Krzyżem Partyzanckim (Londyn 1968), Krzyżem Armii Krajowej (1986), Medalem św. Wojciecha (2006), Złotym Krzyżem z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości (2015), odznakami „W uznaniu wybitnych zasług dla Miasta Gdańska” (2006) „Zasłużony dla Odbudowy Gdańska”, „Zasłużony Działacz Kultury”.

Dwukrotnie żonaty, po raz drugi od 1973 z Gabrielą z domu Budnik, bursztynniczką, uhonorowaną Medalem Prezydenta Miasta Gdańska (2016). Ojciec Krzysztofa Gierłowskiego (ur. 1976), dr inż., informatyka, pracownika naukowego Politechniki Gdańskiej. Pochowany w Kwaterze Akowskiej na cmentarzu Łostowickim. MTJ = Mateusz Jasik