RUDNO

Wersja z 18:00, 3 sie 2023

Położenie Knipawy na planie (fragment) Gdańska Belitskiego z 1822, od góry: Długie Ogrody z kościołem św. Barbary, Brama Długich Ogrodów (po bokach bastiony Lew z prawej i Wół z lewej), Knipawa, niezachowana Brama Żuławska (na planie: Werder Thor), od niej na lewo zaznaczono śluzę, u samego dołu po prawej droga do Gęsiej Karczmy, pośrodku (prawie na wprost Bramy Żuławskiej) obecny Miałki Szlak (Sandweg)

Rudno, widok z obecnej ul. Mostek (strona lewa) w kierunku obecnej ul. Elbląskiej, z prawej Brama Nowych Ogrodów, około 1910

Most nad Opływem Motławy w ciągu ul. Mostek, 1927

Osiedle im. Obrońców Poczty Polskiej w budowie, w kwartale ul. Głęboka, Mostek, Wygon; w głębi fragment budynku LO nr VI, 1960

Przedszkole osiedla im. Obrońców Poczty Polskiej

Tablica Osiedla Obrońców Poczty Polskiej

RUDNO (1643 Kniepaff, 1671 Kneiphof, Knipawa), obecnie część dzielnicy Śródmieście. Początkowo część Długich Ogrodów, sięgających na wschód do obecnej ul. Głębokiej, odcięta od nich w 1628 podczas budowania ciągu fortyfikacji. Obszar między niezachowaną, zewnętrzną Bramą Żuławską (nazywaną też Elbląską), ze śluzą regulującą poziom wód we wschodnich miejskich fosach (obecny Opływ Motławy), a Bramą Długich Ogrodów (nazywaną po 1945 niepoprawnie Bramą Żuławską), o powierzchni 25 ha i z 38 parcelami, nazwano Knipawą, od, być może, kneif ab – odetnij.

Jako podmiejska wieś leżąca wewnątrz umocnień nie miała możliwości rozwoju; do początku XX wieku z biedną, niską zabudową wzdłuż drogi między obiema bramami, nazywanej Kneipab (od 1945 Rudnicka, od początku lat 50. XX wieku włączona do ul. Elbląskiej), z wąskimi i długimi działkami. Zajęciem mieszkańców była głównie hodowla krów na tzw. Łąkach Mieszczańskich (wzdłuż obecnej ul. Zawodzie). Jako podmiejska wieś należała do tzw. Urzędu Budowlanego (dochody z niego zasilały miejski budżet i były przeznaczone na inwestycje). Od 1814 włączona w granice administracyjne Gdańska. Prowadziły z niej dwa szlaki na Mierzeję. Pierwszy do Gęsiej Karczmy, skręcający z Kneibap przed Bramą Żuławską w lewo, w An der Schiffchenbrücke (ul. Mostek), pozostawiający po prawej Lunetę Nehrunga, i dalej biegnący Nehrunger Weg (ul. Litewska), od pewnego miejsca brukowany. Drugi szlak, piaszczysty, za wałem nadwiślańskim, zwany był Sandweg (Piaszczysta Droga), obecna ul. Miałki Szlak.

Od początku XIX wieku obszar przy Bramie Żuławskiej (Elbląskiej) i śluzie zwany był Kreisel, Kriesel (Wiry), w spolszczonej formie Kryżel spotykany jeszcze po II wojnie światowej. Powolny rozwój nastąpił po zniwelowaniu nowożytnych fortyfikacji. Od 1904 wzdłuż głównego szlaku drożnego do I wojny światowej budowano domy czynszowe, pojawiła się kolejna ulica – Pankewall (ul. Powalna). W 1905 doprowadzono tu kolej wąskotorową z Żuław (stacja zlikwidowana w 1974, kolej). W części północnej, w miejsce przeprawy przez Wisłę w Gęsiej Karczmie, wybudowano w pobliżu w 1912 Most Siennicki. W 1925 założono kanalizację, w tym samym roku prowadzącą do mostu drogę zastąpiono brukowaną dwupasmową ulicą z torami tramwajowymi pośrodku, Breitenbachstraße (obecna ul. Siennicka; Paul Breitenbach), rozpisano konkurs na jej zabudowę (zrealizowaną w okresie II wojny światowej). Po likwidacji bastionów ciągu wschodniego ( fortyfikacje), w latach 20. XX wieku do obecnej ul. Siennickiej przedłużono Englischer Damm (ul. Angielska Grobla). W 1926 wybudowano także dwupasmową ul. Niedere Front (Dolny Front, w nawiązaniu do dawnej linii fortyfikacji; obecnie ul. Głęboka), mającą być zaczątkiem planowanej trasy omijającej Śródmieście (w przedłużeniu ul. Wałowej – z mostem na Motławie). Przy tej ulicy w tzw. Starym Dworze urządzono szkołę (obecnie siedziba VI Liceum Ogólnokształcącego) i rozpoczęto zabudowę.

W 1927 poświęcono kościół Matki Boskiej Bolesnej, w 1936 przy obecnej ul. Siennickiej utworzono park. W latach 20. XX wieku rozparcelowano też grunty przy powstających ulicach: An der Schiffchenbrücke (ul. Mostek), Pankewall, Einhornstraße (ul. Wygon), których zabudowa trwała do II wojny światowej. W części południowej w 1925 (w miejscu dawnego bastionu Wół) otwarto Kampfbahn Niederstadt (Stadion Dolnego Miasta) z nową ulicą: An der Kampfbahn (obecnie stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Zawodników 1), przy nim i przy obecnej ul. Elbląskiej w Opływie Motławy urządzono dwa miejskie kąpieliska ( pływalnie). W 1945 Zarząd Miasta, wychodząc z przeświadczenia, że nazwa Knipawa oznaczała wyspę bagnistą, nadał polską nazwę Rudniki, co w 1948 zmieniono na Rudno.

W latach 1957–1958 gdański Miastoprojekt opracował plan przyszłego osiedla między ulicami Elbląską (obecnie Długie Ogrody), Głęboką, Powalną i Mostek (plan urbanizacji inż. Rakowski, punktowce inż. Nowosadzki, zieleń i mała architektura inż. Snarski). W lipcu 1959 Gdańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego rozpoczęło budowę osiedla. Wzniesiono sześć jedenastokondygnacyjnych punktowców (w pewnym momencie wahano się, czy nie ograniczyć budowy do pięciu, ponieważ budowę ostatniego utrudniał ogromny lej po bombach) oraz cztery budynki czteropiętrowe. Ogółem osiedle miało 1085 izb w 432 mieszkaniach, przedszkole (Plastuś, oddane 31 VIII 1962), pawilon usługowo-handlowy, własną kotłownię. Początkowo nosiło nieoficjalną nazwę Osiedle Głębokie, po zakończeniu budowy 22 VII 1962 nadano mu imię Obrońców Poczty Polskiej (z wmurowaniem stosownej tablicy na pierwszym bloku osiedla, przy ul. Elbląskiej (Długie Ogrody)). W 2. połowie XX wieku na większości zachodniej części dawnej Knipawy wybudowano dwupoziomowe skrzyżowanie, przy ul. Elbląskiej 54/60 mieści się kompleks budynków gdańskiej Straży Miejskiej. RED