MUZEUM PROWINCJI ZACHODNIOPRUSKIEJ
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File: Muzeum_Prowincji.jpg |thumb| [[BRAMA ZIELONA | Brama Zielona]], siedziba Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej]] | [[File: Muzeum_Prowincji.jpg |thumb| [[BRAMA ZIELONA | Brama Zielona]], siedziba Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej]] | ||
| − | '''MUZEUM PROWINCJI ZACHODNIOPRUSKIEJ''' (Westpreußisches Provinzialmuseum) w latach 1880–1920, następnie w 1920–1945 Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne (Staatliches Museum für Naturkunde und Vorgeschichte). Utworzone z inicjatywy nadburmistrza [[WINTER LEOPOLD von | Leopolda von Wintera]] i przewodniczącego [[TOWARZYSTWO PRZYRODNICZE | Towarzystwa Przyrodniczego]] [[BAIL THEODOR KARL, botanik | Theodora Karla Baila]]. Decyzja o powołaniu muzeum zapadła w parlamencie prowincji Westpreußen (Prusy Zachodnie) w 1879; 4 I 1880 mianowano pierwszego dyrektora muzeum, [[CONWENTZ HUGO WILHELM, dyrektor Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej w Gdańsku | Hugona Conwentza]], który do września 1880 utworzył wystawy przyrodnicze w dolnych kondygnacjach przeznaczonej na siedzibę muzeum [[BRAMA ZIELONA | Bramy Zielonej]]. Uroczyste otwarcie nastąpiło 18 IX 1880, przy okazji 53. Ogólnokrajowego Zjazdu Niemieckich Przyrodników i Lekarzy w Gdańsku. Zarząd nad muzeum sprawowała komisja parlamentu prowincji Westpreußen, działająca pod przewodnictwem nadburmistrza Leopolda von Wintera.<br/><br/> | + | '''MUZEUM PROWINCJI ZACHODNIOPRUSKIEJ''' (Westpreußisches Provinzialmuseum) w latach 1880–1920, następnie w 1920–1945 Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne (Staatliches Museum für Naturkunde und Vorgeschichte). Utworzone z inicjatywy nadburmistrza [[WINTER LEOPOLD von, nadburmistrz Gdańska | Leopolda von Wintera]] i przewodniczącego [[TOWARZYSTWO PRZYRODNICZE | Towarzystwa Przyrodniczego]] [[BAIL THEODOR KARL, botanik | Theodora Karla Baila]]. Decyzja o powołaniu muzeum zapadła w parlamencie prowincji Westpreußen (Prusy Zachodnie) w 1879; 4 I 1880 mianowano pierwszego dyrektora muzeum, [[CONWENTZ HUGO WILHELM, dyrektor Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej w Gdańsku | Hugona Conwentza]], który do września 1880 utworzył wystawy przyrodnicze w dolnych kondygnacjach przeznaczonej na siedzibę muzeum [[BRAMA ZIELONA | Bramy Zielonej]]. Uroczyste otwarcie nastąpiło 18 IX 1880, przy okazji 53. Ogólnokrajowego Zjazdu Niemieckich Przyrodników i Lekarzy w Gdańsku. Zarząd nad muzeum sprawowała komisja parlamentu prowincji Westpreußen, działająca pod przewodnictwem nadburmistrza Leopolda von Wintera.<br/><br/> |
| − | W 1887, po remoncie górnych pomieszczeń, muzeum przejęło na funkcje wystawiennicze całą Zieloną Bramę. Składało się z czterech działów: geologiczno-paleontologicznego, prehistorycznego, zoologicznego i botanicznego. Ich podstawą były przejęte w depozyt zbiory Towarzystwa Przyrodniczego, w tym kolekcje: ptaków – pastora Karla Leopolda Boecka (1803–1875), [[BURSZTYN BAŁTYCKI | bursztynu]] [[MENGE FRANZ ANTON | Franza Antona Mengego]] i gdańskiego Zachodniopruskiego Towarzystwa Botaniczno-Zoologicznego. W 1888 muzeum otrzymało status instytutu zarządzającego na terenie całej prowincji Westpreußen kwestiami muzealnymi oraz inwentaryzacją zabytków sztuki i architektury. Gromadziło zbiory związane ze sztuką, etnografią i historią Prus Zachodnich, pozyskując między innymi cenne zbiory bursztynu [[HELM OTTO | Ottona Helma]] i [[DAHMS PAUL HERMANN, pedagog | Paula Dahmsa]]. W latach 1904–1910 przejęło zbiory gdańskiego oddziału Państwowego Urzędu Opieki nad Zabytkami w Prusach. W 1913 parlament prowincji powziął decyzję o rozbudowaniu muzeum, do czego nie doszło z powodu wybuchu I wojny światowej.<br/><br/> | + | W 1887, po remoncie górnych pomieszczeń, muzeum przejęło na funkcje wystawiennicze całą Zieloną Bramę. Składało się z czterech działów: geologiczno-paleontologicznego, prehistorycznego, zoologicznego i botanicznego. Ich podstawą były przejęte w depozyt zbiory Towarzystwa Przyrodniczego, w tym kolekcje: ptaków – pastora Karla Leopolda Boecka (1803–1875), [[BURSZTYN BAŁTYCKI | bursztynu]] [[MENGE FRANZ ANTON, przyrodnik, pedagog | Franza Antona Mengego]] i gdańskiego Zachodniopruskiego Towarzystwa Botaniczno-Zoologicznego. W 1888 muzeum otrzymało status instytutu zarządzającego na terenie całej prowincji Westpreußen kwestiami muzealnymi oraz inwentaryzacją zabytków sztuki i architektury. Gromadziło zbiory związane ze sztuką, etnografią i historią Prus Zachodnich, pozyskując między innymi cenne zbiory bursztynu [[HELM OTTO, aptekarz, radny | Ottona Helma]] i [[DAHMS PAUL HERMANN, pedagog | Paula Dahmsa]]. W latach 1904–1910 przejęło zbiory gdańskiego oddziału Państwowego Urzędu Opieki nad Zabytkami w Prusach. W 1913 parlament prowincji powziął decyzję o rozbudowaniu muzeum, do czego nie doszło z powodu wybuchu I wojny światowej.<br/><br/> |
| − | W latach 1884–1920 muzeum użyczało swoich pomieszczeń na przechowywanie części zbiorów i na miejsce spotkań Towarzystwu Upiększania Malborka (Verein für die Ausschmückung der Marienburg). Należało do niego wielu gdańszczan, członkami pierwszego Zarządu byli Leopold von Winter i [[DAMME RICHARD THEODOR | Richard Theodor Damme]].<br/><br/> | + | W latach 1884–1920 muzeum użyczało swoich pomieszczeń na przechowywanie części zbiorów i na miejsce spotkań Towarzystwu Upiększania Malborka (Verein für die Ausschmückung der Marienburg). Należało do niego wielu gdańszczan, członkami pierwszego Zarządu byli Leopold von Winter i [[DAMME RICHARD THEODOR, bankowiec, honorowy obywatel Gdańska, były patron ulicy | Richard Theodor Damme]].<br/><br/> |
W 1920 przyjęło nazwę Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne i 1 IV 1923 uzyskało status muzeum państwowego. W 1938 większość zbiorów przyrodniczych (zwłaszcza kolekcje bursztynów) przeniesiono do [[ZŁOTA KAMIENICZKA | Złotej Kamieniczki]], tworząc Okręgowe Muzeum Przyrodnicze. Część zbiorów pozostała w magazynach w [[WIELKA ZBROJOWNIA | Wielkiej Zbrojowni]]. W 1945 większość zbiorów zaginęła. Zbiory archeologiczne między 15 X a 15 XII 1939 przeniesiono z Zielonej Bramy do budynku zdelegalizowanej loży masońskiej [[WOLNOMULARSTWO | Zur Einigkeit]] przy Neugarten 8 (ul. Nowe Ogrody). Dział ten, uzupełniony podczas II wojny światowej o eksponaty przywiezione z Gdyni i Grudziądza, także o zabytki pomorskie z innych zbiorów muzeów, głównie z Królewca i Poznania, stworzył w 1942 Okręgowe Muzeum Prehistoryczne (Gaumuseum für Vorgeschichte), po przeniesieniu zbiorów jesienią 1941 do siedziby przy Langgarten 74 (ul. Długie Ogrody), w dawnym [[KONSULAT GENERALNY IMPERIUM ROSYJSKIEGO I PAŁAC ROSYJSKI | Konsulacie Generalnym Imperium Rosyjskiego]]. Z uwagi na czas wojenny nie zdołało urządzić pomieszczeń wystawienniczych, od 1944 zbiory i archiwum wywożono poza Gdańsk, między innymi do Przyjaźni i Suchego Dębu; w większości przepadły, to, co pozostało, w posiadaniu obecnego [[MUZEUM ARCHEOLOGICZNE W GDAŃSKU | Muzeum Archeologicznego]]. {{author: BŚ}} <br /><br /> | W 1920 przyjęło nazwę Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne i 1 IV 1923 uzyskało status muzeum państwowego. W 1938 większość zbiorów przyrodniczych (zwłaszcza kolekcje bursztynów) przeniesiono do [[ZŁOTA KAMIENICZKA | Złotej Kamieniczki]], tworząc Okręgowe Muzeum Przyrodnicze. Część zbiorów pozostała w magazynach w [[WIELKA ZBROJOWNIA | Wielkiej Zbrojowni]]. W 1945 większość zbiorów zaginęła. Zbiory archeologiczne między 15 X a 15 XII 1939 przeniesiono z Zielonej Bramy do budynku zdelegalizowanej loży masońskiej [[WOLNOMULARSTWO | Zur Einigkeit]] przy Neugarten 8 (ul. Nowe Ogrody). Dział ten, uzupełniony podczas II wojny światowej o eksponaty przywiezione z Gdyni i Grudziądza, także o zabytki pomorskie z innych zbiorów muzeów, głównie z Królewca i Poznania, stworzył w 1942 Okręgowe Muzeum Prehistoryczne (Gaumuseum für Vorgeschichte), po przeniesieniu zbiorów jesienią 1941 do siedziby przy Langgarten 74 (ul. Długie Ogrody), w dawnym [[KONSULAT GENERALNY IMPERIUM ROSYJSKIEGO I PAŁAC ROSYJSKI | Konsulacie Generalnym Imperium Rosyjskiego]]. Z uwagi na czas wojenny nie zdołało urządzić pomieszczeń wystawienniczych, od 1944 zbiory i archiwum wywożono poza Gdańsk, między innymi do Przyjaźni i Suchego Dębu; w większości przepadły, to, co pozostało, w posiadaniu obecnego [[MUZEUM ARCHEOLOGICZNE W GDAŃSKU | Muzeum Archeologicznego]]. {{author: BŚ}} <br /><br /> | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
Wersja z 17:54, 19 gru 2022
MUZEUM PROWINCJI ZACHODNIOPRUSKIEJ (Westpreußisches Provinzialmuseum) w latach 1880–1920, następnie w 1920–1945 Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne (Staatliches Museum für Naturkunde und Vorgeschichte). Utworzone z inicjatywy nadburmistrza Leopolda von Wintera i przewodniczącego Towarzystwa Przyrodniczego Theodora Karla Baila. Decyzja o powołaniu muzeum zapadła w parlamencie prowincji Westpreußen (Prusy Zachodnie) w 1879; 4 I 1880 mianowano pierwszego dyrektora muzeum, Hugona Conwentza, który do września 1880 utworzył wystawy przyrodnicze w dolnych kondygnacjach przeznaczonej na siedzibę muzeum Bramy Zielonej. Uroczyste otwarcie nastąpiło 18 IX 1880, przy okazji 53. Ogólnokrajowego Zjazdu Niemieckich Przyrodników i Lekarzy w Gdańsku. Zarząd nad muzeum sprawowała komisja parlamentu prowincji Westpreußen, działająca pod przewodnictwem nadburmistrza Leopolda von Wintera.
W 1887, po remoncie górnych pomieszczeń, muzeum przejęło na funkcje wystawiennicze całą Zieloną Bramę. Składało się z czterech działów: geologiczno-paleontologicznego, prehistorycznego, zoologicznego i botanicznego. Ich podstawą były przejęte w depozyt zbiory Towarzystwa Przyrodniczego, w tym kolekcje: ptaków – pastora Karla Leopolda Boecka (1803–1875), bursztynu Franza Antona Mengego i gdańskiego Zachodniopruskiego Towarzystwa Botaniczno-Zoologicznego. W 1888 muzeum otrzymało status instytutu zarządzającego na terenie całej prowincji Westpreußen kwestiami muzealnymi oraz inwentaryzacją zabytków sztuki i architektury. Gromadziło zbiory związane ze sztuką, etnografią i historią Prus Zachodnich, pozyskując między innymi cenne zbiory bursztynu Ottona Helma i Paula Dahmsa. W latach 1904–1910 przejęło zbiory gdańskiego oddziału Państwowego Urzędu Opieki nad Zabytkami w Prusach. W 1913 parlament prowincji powziął decyzję o rozbudowaniu muzeum, do czego nie doszło z powodu wybuchu I wojny światowej.
W latach 1884–1920 muzeum użyczało swoich pomieszczeń na przechowywanie części zbiorów i na miejsce spotkań Towarzystwu Upiększania Malborka (Verein für die Ausschmückung der Marienburg). Należało do niego wielu gdańszczan, członkami pierwszego Zarządu byli Leopold von Winter i Richard Theodor Damme.
W 1920 przyjęło nazwę Państwowe Muzeum Przyrodnicze i Prehistoryczne i 1 IV 1923 uzyskało status muzeum państwowego. W 1938 większość zbiorów przyrodniczych (zwłaszcza kolekcje bursztynów) przeniesiono do Złotej Kamieniczki, tworząc Okręgowe Muzeum Przyrodnicze. Część zbiorów pozostała w magazynach w Wielkiej Zbrojowni. W 1945 większość zbiorów zaginęła. Zbiory archeologiczne między 15 X a 15 XII 1939 przeniesiono z Zielonej Bramy do budynku zdelegalizowanej loży masońskiej Zur Einigkeit przy Neugarten 8 (ul. Nowe Ogrody). Dział ten, uzupełniony podczas II wojny światowej o eksponaty przywiezione z Gdyni i Grudziądza, także o zabytki pomorskie z innych zbiorów muzeów, głównie z Królewca i Poznania, stworzył w 1942 Okręgowe Muzeum Prehistoryczne (Gaumuseum für Vorgeschichte), po przeniesieniu zbiorów jesienią 1941 do siedziby przy Langgarten 74 (ul. Długie Ogrody), w dawnym Konsulacie Generalnym Imperium Rosyjskiego. Z uwagi na czas wojenny nie zdołało urządzić pomieszczeń wystawienniczych, od 1944 zbiory i archiwum wywożono poza Gdańsk, między innymi do Przyjaźni i Suchego Dębu; w większości przepadły, to, co pozostało, w posiadaniu obecnego Muzeum Archeologicznego.
| 1880–1910 | Hugo Conwentz |
| 1910–1922 | Paul Kumm |
| 1923–1938 | Wolfgang La Baume |
| 15 VIII 1938 – 1942 | Kurt Langenheim (21 I 1903 Szlezwik-Holsztyn – po 1942), od 1939 także docent w Technische Hochschule Danzig |
