MISTRZOSTWA ŚWIATA W SZERMIERCE, 15–28 VII 1963

Aktualna wersja na dzień 18:24, 7 gru 2022

Dekoracja Bramy Zielonej z okazji mistrzostw świata w szermierce i Dni Gdańska 1963

Dekoracja zespołów florecistów podczas Mistrzostwa Świata w Gdańsku, 1963

Zawodnicy polscy podczas Mistrzostwa Świata w Gdańsku w 1963, od lewej: Bogdan Andrzejewski, Zbigniew Skrudlik, Witold Woyda

Znaczki pocztowe wydane z okazji Mistrzostw Świata w Szermierce w Gdańsku, 1963

XXVIII MISTRZOSTWA ŚWIATA W SZERMIERCE, GDAŃSK 15–28 VII 1963. Mistrzostwa Świata (MŚ) w 1963 były kolejną edycją zawodów rozgrywanych od 1921, a w Polsce odbywały się po raz drugi (pierwszy raz goszczono je w 1934 w Warszawie). Wówczas były największą imprezą sportową w dziejach Gdańska. Wzięli w niej udział wszyscy najlepsi zawodnicy z całego świata, zabrakło jedynie Węgra Zoltána Horvátha, ówczesnego mistrza świata w szabli.

Organizację MŚ przyznano Gdańskowi podczas Kongresu Międzynarodowej Federacji Szermierczej (FIE) w Madrycie w maju 1962. W kraju powołano Komitet Organizacyjny na czele z wiceprezesem Polskiego Związku Szermierczego (PZS) Konradem Kaletą i wiceprezesami Edwardem Wieczorkiem (do spraw sportowych) i Wacławem Jurkiewiczem (do spraw organizacyjno-gospodarczych w Gdańsku). Lokalny Komitet Organizacyjny składał się z sześciu oddziałów, najważniejszym był oddział do spraw organizacyjnych pod kierownictwem Czesława Grządzieja i jego zastępcy Stanisława Olejnika.

W pierwszej kolejności wytypowano bazę zakwaterowań: dla oficjeli w hotelach Monopol i Jantar w Gdańsku oraz w Grand Hotelu w Sopocie, dla zawodników w Międzynarodowym Domu Studenta w Gdańsku przy ul. Dębowej (dowóz zawodników odbywał się ul. Śniadeckich, którą z tej okazji wyremontowano) i w Studium Nauczycielskim Wychowania Fizycznego (SNWF, Akademia Wychowania Fizycznego) w Gdańsku-Oliwie. Jako miejsce eliminacji do ćwierćfinałów wybrano sale sportowe w SNWF (razem dwanaście plansz – sześć na dużej sali, po dwie na trzech mniejszych salach); z powodu braku miejsca w pierwszej kolejności zagwarantowano wejście zaproszonym gościom, oficjelom, trenerom, dziennikarzom i rodzinom zawodników. Do półfinałów wytypowano halę Akademickiego Ośrodka Sportowego (AOS) Politechniki Gdańskiej (PG) przy al. Zwycięstwa (którą w czerwcu 1963 wyremontowano przy pomocy wojska, między innymi otynkowano budynek, zlikwidowano baraki w sąsiedztwie, utworzono zieleniec, a licząc się z obecnością nawet 700 widzów, planowano przygotowanie dodatkowego wyjścia z sali na ulicę); tu funkcjonowało także biuro prasowe. Na czas trwania MŚ parter Powszechnego Domu Towarowego „Neptun” we Wrzeszczu zamieniono w punkt informacji turystycznej.

W listopadzie 1962 ustalono, że rozpoczęcie MŚ nastąpi na Długim Targu i zostanie połączone z otwarciem obchodów Dni Gdańska, zakończenie miało się odbyć na molo w Sopocie. Biuro recepcyjne (prowadzone przez Sports-Tourist) umieszczono w siedzibie Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki przy al. Zwycięstwa, gdzie uruchomiono główny kantor wymiany walut; w miejscach zakwaterowań zagranicznych zawodników funkcjonowały kantory wymiany waluty adekwatnej dla kraju pochodzenia sportowców. Fundusz na nagrody pozyskiwano ze składek pieniężnych gdańskich przedsiębiorstw (na przykład Gdańskie Zakłady Pasmanteryjne wyprodukowały 500 m biało-czerwonych wstążek, potrzebnych do zawieszania medali). W prasie krytykowano największe przedsiębiorstwa i firmy uchylające się od takich wpłat (między innymi stocznie, porty, Polskie Linie Oceaniczne). Pomocą służyło Wojsko Polskie i Marynarka Wojenna, dostarczając 40% potrzebnych autokarów i mikrobusów.

W ramach akcji promocyjnej przygotowano odpowiedni plakat (w nakładzie do 4 tysięcy egzemplarzy), a także folder o Gdańsku w języku francuskim (urzędowy język FIE), program mistrzostw z zarysem dziejów szermierki światowej i polskiej oraz z zasadami regulaminowymi. Poczta Polska wypuściła serię znaczków (w nakładzie od 1,9 miliona do 4 milionów sztuk), z których cztery obrazowały historię szermierki, piąty przedstawiał walczących szermierzy na tle Wielkiego Żurawia, szósty (tylko 774 tysięcy egzemplarzy) herb Gdańska, nad którym znalazł się napis: „XXVIII Mistrzostwa Świata / Gdańsk 15–28 VII 1963”. Gdańskie Zakłady Przemysłu Zapałczanego ( Młyniska) wydrukowały specjalną etykietę na pudełka od zapałek (z wizerunkiem dwóch walczących florecistów), dostępną tylko w Gdańsku i tylko w czasie mistrzostw. Zorganizowano również konkurs rysunkowy o tematyce szermierczej dla dzieci. Z chwilą otwarcia MŚ wzdłuż ul. Rajskiej zamontowano tablice informujące o rozwoju polskiej gospodarki morskiej, a wzdłuż ul. Wały Jagiellońskie ustawiono tablice przedstawiające sukcesy gdańskiego budownictwa (odbudowy i nowego budownictwa).

Planowano, że generalną próbą MŚ będą rozegrane w marcu–kwietniu 1963 w SNWF w Oliwie i w AOS Szermiercze Mistrzostwa Polski juniorów, do czego nie doszło z powodu nieukończenia prac adaptacyjnych w tych obiektach. Próbę generalną stanowiły więc odbyte w Gdańsku 13–16 VI 1963 Mistrzostwa Polski (MP) seniorów (w każdej broni startowało 48 zawodników). Mistrzostwa te zostały potraktowane jako sprawdzian obsługi plansz, sekretariatów, aparatury elektrycznej. Wykryto między innymi fatalną akustykę w łukowato sklepionej sali w Oliwie, prace nad ulepszeniem sprzętu megafonowego powierzono pracownikom PG.

W późniejszym okresie jako błąd wskazywano zorganizowanie MP z zastosowaniem starego systemu kwalifikacji, w którym o zwycięstwie zarówno w eliminacjach w grupach, jak i na dalszym etapie decydowała liczba zwycięstw odniesionych w spotkaniach każdy z każdym. Nowością (przyjętą na kongresie w Madrycie w 1962), zastosowaną po raz pierwszy podczas MŚ w Gdańsku, było rozgrywanie indywidualnych walk eliminacyjnych w grupach złożonych z pięciu do ośmiu zawodników (z których czterech najlepszych kwalifikowało się do następnego etapu), w drugiej turze walki w sześciu grupach po ośmiu zawodników, aż do pozostania 32 zawodników. Następnie odbywał się finał, w trakcie którego zawodnicy byli rozstawieni wedle liczby zwycięstw i trafień w eliminacjach, walki toczyły się zaś w systemie pucharowym (przegrany odpadał). Z chwilą pozostania czterech zawodników walki ponownie toczono w trybie każdy z każdym, podobnie jak rywalizacje o miejsca od piątego do ósmego (to ostatnie obowiązywało tylko podczas MŚ w Gdańsku). W grupach zwycięstwo liczono po uzyskaniu pięciu trafień, w fazie pucharowej – dziesięciu. W rywalizacji drużynowej obowiązywał system pucharowy. Nowością było też rozegranie zawodów w ciągu dziesięciu dni (wcześniej było to czternaście dni).

Kadra Polski, wyselekcjonowana po gdańskich krajowych mistrzostwach, przygotowywała się w Ośrodku Przygotowań Olimpijskich w Bydgoszczy. W skład polskiej reprezentacji wchodziło siedemnaście osób: sześć zawodniczek i jedenastu zawodników.

Do kadry zostali powołani:
1) we florecie kobiet w turnieju drużynowym: Elżbieta Cymerman (GKS Gliwice), Barbara Orzechowska (Legia Warszawa), Wanda Fukałowa (Górnik Katowice), Genowefa Stawarzowa (Baildon Katowice), Ewa Skrobotówna (Cracovia), w rezerwie Henryka Staniszewska (Marymont Warszawa);
2) we florecie kobiet w turnieju indywidualnym: Cymerman, Fukałowa, Stawarzowa, Skrobotówna, Staniszewska, w rezerwie Orzechowska;
3) we florecie mężczyzn w turnieju drużynowym: Witold Woyda (Marymont Warszawa), Ryszard Parulski (Marymont Warszawa), Egon Franke (GKS Gliwice), Janusz Różycki (Legia Warszawa), Henryk Nielaba (Legia Warszawa), w rezerwie Zbigniew Skrudlik (AZS AWF);
4) we florecie mężczyzn w turnieju indywidualnym: Woyda, Parulski, Franke, Różycki, Skrudlik, w rezerwie Nielaba;
5) w szpadzie drużynowo: Ryszard Parulski, Henryk Nielaba, Bogdan Gonsior (AZS Rokitnica), Bogdan Andrzejewski (Legia Warszawa), Jerzy Strzałka (Legia Warszawa), w rezerwie Janusz Kurczab (Legia Warszawa);
6) w szpadzie indywidualnie: Gonsior, Michał Butkiewicz (Warszawianka), Nielaba, Kurczab, Skrudlik, w rezerwie Parulski;
7) w szabli drużynowo: Jerzy Pawłowski (Legia Warszawa), Wojciech Zabłocki (Marymont Warszawa), Ryszard Zub (Legia Warszawa), Emil Ochyra (Warszawianka), Andrzej Piątkowski (Legia Warszawa), w rezerwie Janusz Majewski (Warszawianka);
8) w szabli indywidualnie: Pawłowski, Zabłocki, Ochyra, Piątkowski, Majewski, w rezerwie Zub.

W MŚ wzięli udział polscy sędziowie: Banaś (Łódź), Fiszer (Olsztyn), Morawski (Wrocław), Pawlas (Katowice), Sobol (Warszawa), Suski (Kraków), Szrejder (Warszawa), Wardzyński (Warszawa), Wójcik (Warszawa). Do udziału w MŚ zgłoszono reprezentacje 28 państw: RPA (1 zawodniczka), NRD (3 zawodników), RFN, Austria, Belgia, Bułgaria (6 zawodników, 2 zawodniczki), Dania, USA (11 zawodników, bez drużyny w szabli), Finlandia (5 zawodników i 3 zawodniczki), Francja (5 zawodniczek i 5 zawodników), Wielka Brytania (2 zawodników), Włochy, Węgry, Japonia, Luksemburg, Malaje, Norwegia (2 zawodników), Rumunia, Szwecja (11 zawodników, 5 zawodniczek), Szwajcaria, Tunezja, ZSRR (9 zawodników), Jugosławia, Australia, Holandia (1 zawodnik, 4 zawodniczki), Wenezuela, Turcja, Polska. Ogółem drużynowo zgłoszono w szpadzie 18 drużyn (101 zawodników, do startu przystąpiło jednak nieco mniej), we florecie kobiet – 15 drużyn (94 zawodniczki), we florecie mężczyzn – 17 zespołów (90 zawodników), w szabli – 11 drużyn (77 zawodników).

Za obsługę prasową odpowiadało 32 polskich dziennikarzy i 18 zagranicznych, sześciu fotografów polskich i czterech zagranicznych. Sprawozdania radiowe nadawano w Polsce (jednym z komentatorów był Jerzy Gebert), na Węgrzech i w RFN. Mistrzostwa pokazywano w telewizji polskiej, czechosłowackiej, węgierskiej, radzieckiej i wschodnioniemieckiej. Wraz z przyjazdem do Gdańska kolejnych ekip przed budynkiem AOS wciągano na maszt flagę państwową przybyłych zawodników.

15 lipca (poniedziałek) prezes PZS Edward Sznajder wydał uroczyste przyjęcie dla członków biura FIE (z jej prezesem Miguelem de Caprillesem na czele), delegatów przybyłych na zaplanowany w Gdańsku kongres FIE oraz Komisji Technicznej Mistrzostw. 16 lipca w Ratuszu Staromiejskim odbył się jubileuszowy (z okazji pięćdziesięciolecia) kongres FIE, na którym zatwierdzono regulamin rozgrywek szermierczych mający obowiązywać podczas Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1964.

Po zbiórce uczestników MŚ na Placu Zebrań Ludowych i wymarszu o godzinie 19.20 (trasą Błędnik, Podwale Grodzkie, Wały Jagiellońskie, Długa) kolumny złożonej z trójmiejskich zespołów artystycznych różnych przedsiębiorstw (między innymi Arki, Hartwigu i Stoczni Gdańskiej) oraz sportowców o godzinie 20.00 na Długim Targu – przy biciu dzwonów Ratusza Głównego Miasta – Mistrzostwa Świata i Dni Gdańska otwarto uroczyście hymnem państwowym (w wypadku niepogody imprezę planowano przenieść do Hali Stoczni Gdańskiej). Podczas przemarszu nad kolumną krążył samolot ciągnący wielki napis „Gdańsk wita szermierzy”. Otwarcie zakończyły występy artystyczne przy Zielonej Bramie i pokaz sztucznych ogni, a dla delegatów FIE, Członków Komitetu Honorowego Mistrzostw i przedstawicieli ekip sportowych przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Tadeusz Bejm wydał uroczystą kolację w Ratuszu Staromiejskim. Zawody rozpoczęto 17 lipca. W dniu przerwy 22 lipca uczestnicy MŚ zwiedzali zamek w Malborku, a oficjele na zaproszenie przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej Włodzimierza Reczka odbyli rejs statkiem „Mazowsze” po Zatoce Gdańskiej.

W nocy 19 lipca, po zakończeniu zawodów we florecie mężczyzn, z powodu awarii prądu nie nastąpiła ceremonia dekorowania zwycięzców (nie można było wciągnąć na maszty flag narodowych zwycięzców i odegrać hymnów państwowych). Ceremonię powtórzono w tym samym dniu podczas dekorowania zwyciężczyń we florecie. 27 lipca w Sali Herbowej Prezydium WRN w Gdańsku w obecności prezesa FIE Miguela de Caprillesa doszło do nadzwyczajnego zjazdu Polskiego Związku Szermierczego z okazji czterdziestolecia działalności. Zakończeniu MŚ na molo w Sopocie 28 lipca towarzyszył festyn, o godzinie 23.00 odbył się pokaz sztucznych ogni. Puchar Narodów ufundowany przez księcia Monako dla drużyny, która zdobyła najwięcej złotych medali, przypadł ekipie ZSRR. BŚ