KORPORACJA KUPCÓW GDAŃSKICH

Wersja z 20:14, 18 lis 2022

Adolph Jebens, Kupcy gdańscy przed giełdą zbożową w Dworze Artusa, rysunek z 1844, od lewej:
1. Itzig Goldstein (1781-1864)
2. M. W. Feuerstein z Kaszmir (kupiec z Polski)
3. Saul Joachim Joel (1796- około 1858)
4. Johann Carl Friedrich Saltzmann (1795-1886)
5. Samuel Baum (1780-1859)
6. Carl Wilhelm Gustav Steffens (1790-1861)
7. Ferdinand Eduard Steffens (1791-1875)
8. Franz von Rottenburg (okolo 1800-1867)
9. Carl Gottlieb Otto (1797-1863)
10. Friedrich August Theodor Hoene (1776-1868)
11. Friedrich Wilhelm Jebens (1797-1879)
12. Philipp Jacob Albrecht (1793-1851)
13. Maximilian Behrend (1822-1890)
14. Wilhelm Michael Theodor Behrend (1789-1851)
15. Paul August Behrend (1798-1853)
16. Alexander Gibsone III (1798-1853)
17. Siegfried Normann (około 1795 – przed 1864)
18. Samuel Normann (1798-1863)
19. Carl Robert von Frantzius (1800-1874)
20. Heinrich Burghard Abegg (1791-1868)
21. Carl Beniamin Tönnies (1779-1855)
22. Adolf Lebrecht Grundtmann (1781-1862)
23. Heinrich Theodor Behrend (1817-1893)
24. Leser Goldschmidt (1816-1881)
25. Georg Ludwig Mix (1816-1903)
26. Levin Gottlieb Hirsch (1787-1867)
27. Otto Wilhelm Rosenmeyer (1800-1856)
28. David Levin Goldschmidt (1788-1866)
29. Alfred Reinick (1812-1885)
30. Samuel David Görtz (1787-1862)

KORPORACJA KUPCÓW GDAŃSKICH (Die Korporation der Kaufmannschaft zu Danzig). Organizacja samorządna gdańskiego kupiectwa, powołana 25 IV 1822 według statutu zatwierdzonego przez władze administracyjne rejencji gdańskiej (kolejne statuty obowiązywały od 1 X 1871 i od 1 XII 1893). Miała na celu pomoc kupcom zajmującym się handlem hurtowym w prowadzeniu transakcji handlowych na terenie Gdańska i w zagranicznych operacjach handlowych. Zarząd korporacji nadzorował działalność giełdy zbożowej w Dworze Artusa. Pracami kierował wybierany na walnym zebraniu kilkunastoosobowy zarząd z prezesem na czele, mającym jednego lub dwóch zastępców. Siedzibą władz korporacji była kamieniczka przy Langer Markt 503 (Długi Targ 45).

W pierwszych latach członkami byli także przedstawiciele ważniejszych firm handlu detalicznego artykułami przemysłowymi. W następnych latach wśród członków znalazła się także grupa właścicieli większych zakładów przemysłowych. Corocznie publikowano listę z wykazem władz i członków. Korporacja uważała się także za egzekutora testamentu Jakoba Kabruna z roku 1814. W 1832 powołała Akademię Handlową. W ramach korporacji działały komisje branżowe oraz sąd koleżeński. Zarząd, z upoważnienia członków, reprezentował ich przed władzami administracyjnymi i miejskimi. Wielu członków zasiadało w Radzie Miejskiej lub było nieetatowymi radcami w Zarządzie Miasta. Dzięki temu kupcy uzyskali wpływ na inwestycje, jak budowa nowych linii kolejowych ( kolej) w rejonie portu i na Spichlerzach, zgoda resortu kolei na budowę przez gdańską spółkę ważnej dla rozwoju handlu i eksportu linii kolejowej Malbork–Mława. Opinie kupców w sprawie ceł wwozowych, głównie z Rosji, przekazywano władzom państwowywm oraz gdańskim posłom do Landtagu Prowincji i parlamentu ogólnoniemieckiego (Reichstagu). Wielkim udogodnieniem dla giełdy zbożowej i samych kupców było uruchomienie w październiku 1857, w pomieszczeniach zarządu korporacji przy Langer Markt ogólnodostępnej stacji telegraficznej. Pozwalało to na bieżąco śledzić notowania londyńskiej giełdy, mającej wpływ na międzynarodowy handel płodami rolnymi. Współpracą z kupcami w ramach korporacji zainteresowani też byli właściciele miejscowych zakładów produkcyjnych, których wyroby w części przeznaczano na eksport.

20 XI 1919 na walnym zebraniu podjęto uchwałę o przekształceniu korporacji w Handelskammer zu Danzig (Izba Handlowa w Gdańsku). Decyzję uzasadniono innymi zadaniami organizacji gdańskich kupców w wyniku zmian politycznych. Pierwsze walne zebranie Handelskammer odbyło się 8 V 1920 w Ratuszu Głównego Miasta, na którym zatwierdzono jej statut i wybrano władze. Prezesem został poprzedni długoletni wiceprezes korporacji Fritz Wieler, wiceprezesami: Carl William (Willi) Klawitter jako przedstawiciel przemysłowców i dr Paul Damme, przedstawiciel sfer finansowo-bankowych. Siedzibę nowej organizacji kupieckiej przeniesiono na Hundegasse 10 (ul. Ogarna), do dawnej siedziby Akademii Handlowej. Izba kontynuowała zasady i główne kierunki działania swej poprzedniczki. Funkcjonowały komisje problemowe reprezentujące kupców i przedsiębiorców danej branży. Sprawy stowarzyszenia przedstawiano władzom II Wolnego Miasta Gdańska (WMG).

Po dojściu do władzy w Gdańsku nazistów w czerwcu 1933, także i ta organizacja została podporządkowana władzom, zmieniono jej nazwę i statut. W lipcu 1933 Senat II WMG powołał Hauptwirtschaftskammer (Naczelna Izba Gospodarcza), której podporządkowano Izbę Handlową, Gewerbekammer (Izba Rzemieślnicza) i Landbund (Związek Rolników). Nadzór nad działalnością tych teoretycznie samorządnych gremiów sprawowali pełnomocnicy NSDAP. Ponieważ ta forma organizacyjna nie zdała egzaminu, 24 VIII 1934 ponownie zaczęły funkcjonować samodzielne organizacje: Industrie- und Handelskammer (Izba Handlowo-Przemysłowa), Gewerbekammer (Izba Rzemieślnicza) i Bauernkammer (Izba Chłopska). Prezesami tych organizacji byli delegowani przedstawiciele NSDAP. Członkowie organizacji nie mieli po 1933 wpływu na wybór swoich władz i form działania. Przynależność do tych organizacji była obowiązkowa, z wyłączeniem po 1935 osób narodowości żydowskiej. Poprzez te organizacje władze II WMG i partia kontrolowały sfery gospodarcze miasta. Od 26 X 1939 organizacje objęły zasięgiem cały teren Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (Gau Danzig-Westpreußen). MrGl