LEDÓCHOWSKI ZYGMUNT, profesor Politechniki Gdańskiej

Wersja z 20:17, 14 lip 2022

Zygmunt Ledóchowski

ZYGMUNT LEDÓCHOWSKI (13 XI 1898 Warka – 15 IX 1965 Gdańsk), specjalista z dziedziny chemii leków, chemioterapii, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Jedno z dziesięciorga dzieci felczera Karola Ledóchowskiego (1852–1918) i Heleny z domu Wójcickiej (1852–1939). Brat między innymi Zofii (1886–1970) zamężnej Nowakowskiej, nauczycielki, Albina (1890–1977), uczestnika wojny w 1920, pracownika Naczelnej Izby Kontroli, Izabelli (1901–1983) zamężnej Kulawik, radnej Miejskiej Rady Narodowej w Warce, po 1945 sekretarza Zarządu Miejskiego tego miasta.

Początkowo uczył się na kompletach prywatnych prowadzonych w Warce przez Marię Ropelewską, następnie uczeń gimnazjum w Gostyninie i Warszawie. W 1918 uzyskał maturę w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie, w 1932 ukończył chemię na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, równocześnie na tej samej uczelni uzyskał stopień doktora w zakresie chemii i fizyki. Od 1918 do 1928 był nauczycielem w szkołach powszechnych pod Warszawą i w stolicy. W latach 1929–1934 i 1940–1944 pracował w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie (chemik w dziale chemii, kierownik Oddziału Specyfików Leczniczych), 1934–1939 w Okręgowej Izbie Kontroli w Warszawie, zajmując się nadzorem przemysłowych zakładów chemicznych. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej (AK), prowadził badania nad materiałami wybuchowymi dla AK. W latach 1945–1947 pracował w Państwowym Zakładzie Higieny w Łodzi. Od 1945 do 1947 wykładał na Wydziale Lekarskim i Stomatologicznym Uniwersytetu Łódzkiego.

Od 1947 w Gdańsku, od 1947 profesor kontraktowy na Wydziale Chemicznym PG. Od 1948 pracował na stanowisku profesora nadzwyczajnego. W 1962 został profesorem tytularnym. W latach 1947–1965 kierownik Katedry i Zakładu Technologii Środków Leczniczych, Technologii Środków Lekarskich, następnie Chemii i Technologii Leków na Wydziale Chemicznym PG. Od 1 V do 15 IX 1965 dziekan Wydziału Chemicznego PG. Dbał o nowoczesne wyposażenie laboratoriów i pracowni katedry, z jego inicjatywy zakupiono aparaturę pomiarową, w tym pierwszy na Wydziale Chemii spektrometr IR.

Prowadził badania między innymi nad lekami przeciw gruźlicy. Pod jego kierunkiem opracowano pierwszy polski lek przeciwnowotworowy, pochodną akrydyny – Ledakrin (nazwa nawiązuje do nazwiska Ledóchowskiego, podkreślając jego zasługi), który został zarejestrowany w 1974 (nazwa międzynarodowa Nitracrine). Pośmiertnie otrzymał zespołową nagrodę państwową I stopnia (1966). Jego liczne wynalazki zostały opatentowane w Polsce, USA, ZSRR, Francji i Japonii.

Członek między innymi Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (1961–1963 przewodniczący Wydziału III, Nauk Matematyczno-Fizyczno-Chemicznych), Komitetu Chemii i Technologii Organicznej Polskiej Akademii Nauk (PAN), Rady Naukowej Instytutu Farmaceutycznego w Warszawie. W latach 1949–1950 i 1957–1958 przewodniczący Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Współpracował z Komitetem Nauk Chemicznych PAN, Polskim Towarzystwem Chemicznym, Instytutem Onkologii w Warszawie i oddziałem w Gliwicach (obecnie Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie).

Odznaczony między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965, pośmiertnie), Medalem 10-lecia PRL, uhonorowany Dyplomem Światowej Rady Pokoju, Dyplomem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Żonaty był z Jadwigą z domu Kobylańską (1896–1986), polonistką, między innymi współautorką (z Marią Froelichową) podręcznika Ćwiczenia w pisaniu dla klasy II szkoły podstawowej (Warszawa 1947), wicedyrektorką VI Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku, bezdzietny. Patron ulicy w Warce. Pochowany wraz małżonką na tamtejszym cmentarzu parafii Matki Boskiej Szkaplerznej, w grobowcu rodzinnym, którego rozbudowy był inicjatorem. WP